Extra ventilatie nodig bij warmtepompinstallatie: wat zijn de aandachtspunten?

Bij de installatie van een warmtepomp kan het verband met de ventilatie van een woning belangrijk zijn. Een warmtepomp verwerkt lucht en warmte, en het verwarmingsproces kan invloed hebben op de luchtkwaliteit en de ventilatiebehoefte in een woning. In dit artikel bespreken we of extra ventilatie nodig is bij de installatie van een warmtepomp, op basis van technische informatie, aanbevelingen en praktijkvoorbeelden. We geven een overzicht van de werking van warmtepompen, de invloed op ventilatie en luchtkwaliteit, en mogelijke aanpassingen om de woning goed te ventileren bij een warmtepompinstallatie.

Wat is een warmtepomp en hoe werkt deze?

Een warmtepomp is een technische installatie die warmte uit de buitenlucht of bodem opwekt en gebruikt om een woning te verwarmen en warm tapwater te leveren. Het proces maakt gebruik van een koelvloeistof die warmte opneemt en afgeeft in een cyclus. De belangrijkste onderdelen van een warmtepompinstallatie zijn:

• Koelvloeistof: De vloeistof die warmte opneemt in de verdamper en afgeeft in de condensor.
• Verdamper: De plek waar de koelvloeistof warmte opneemt en verdampt.
• Compressor: Verhoogt de druk en temperatuur van het gas.
• Condensor: Geeft de warmte af en zorgt dat het gas weer vloeibaar wordt.
• Expansieventiel: Verlaagt de druk van de vloeistof voordat het opnieuw in de verdamper terechtkomt.

Deze cyclus is essentieel voor het werkingsprincipe van een warmtepomp. Het gehele proces is energie-efficiënt: uit 1 kWh elektriciteit kan een warmtepomp 3 tot 5 kWh warmte opwekken, afhankelijk van de buitentemperatuur en de efficiëntie van het systeem.

Hoe beïnvloedt een warmtepomp de ventilatie in een woning?

De installatie van een warmtepomp kan de ventilatie in een woning beïnvloeden, vooral als de woning goed geïsoleerd is en weinig natuurlijke luchtdoorstroming heeft. Omdat warmtepompen vaak efficiënter werken in goed geïsoleerde woningen, wordt de luchtverplaatsing door ventilatie openingen of natte ruimtes zoals de badkamer en keuken verminderd. Hierdoor kan de ventilatiebehoefte in zo’n woning groter worden dan voorheen.

Warmtepomp en ventilatie: technische aspecten

1. Luchtbehandeling bij lucht-water warmtepompen:
   Bij een lucht-water warmtepomp wordt de lucht uit de buitenunit gebruikt om warmte op te wekken, waarna de verdampte lucht in de woning terechtkomt. Dit betekent dat er lucht van buiten wordt toegevoerd, maar het is niet hetzelfde als mechanische ventilatie. De verdampte lucht is vaak warmer en kan het vochtgehalte in de woning verhogen, wat invloed heeft op de luchtkwaliteit.

2. Invloed op luchtstroom en luchtdoorstroming:
   In goed geïsoleerde woningen kan de luchtdoorstroming via muren, ramen en deuren beperkt zijn. Dit kan ervoor zorgen dat de ventilatiebehoefte toeneemt, omdat er minder lucht verplaatst wordt via natuurlijke middelen. In dergelijke situaties kan een warmtepompinstallatie, die de luchtstroom verandert, extra aandacht verdienen.

3. Luchtververingsniveau:
   Een warmtepomp verplaatst lucht en kan zo indirect bijdragen aan het verversen van de lucht in een woning. Echter, dit gebeurt meestal niet op een gecontroleerde manier zoals bij mechanische ventilatie. Dit kan leiden tot een minder efficiënte luchtververing, vooral in natte ruimtes zoals badkamers en keukens.

4. Condensatie en vochtgehalte:
   Bij het koelen met een warmtepomp kan condensvorming ontstaan. Dit kan vooral het geval zijn in de warmere maanden wanneer de warmtepomp wordt gebruikt om de woning te koelen. Om condensvorming te voorkomen, is het verstandig om een condensafvoer aan te leggen. Daarnaast kan het vochtgehalte in de woning stijgen als de ventilatie niet voldoet, wat kan leiden tot schimmelvorming.

Is extra ventilatie nodig bij de installatie van een warmtepomp?

De aanbeveling om extra ventilatie in overweging te nemen bij de installatie van een warmtepomp hangt af van verschillende factoren:

1. Aard van de warmtepompinstallatie

• Hybride warmtepomp: Bij een hybride warmtepomp wordt de bestaande cv-ketel gedeeltelijk vervangen, en wordt de warmtepomp als aanvulling gebruikt. In dit geval kan de ventilatiebehoefte niet zo sterk veranderen, tenzij de woning geïsoleerd is en de luchtdoorstroming beperkt is.

• Lucht-water warmtepomp: Deze warmtepomp verplaatst lucht van buiten naar binnen en kan daardoor indirect het luchtdoorstromingsniveau beïnvloeden. In goed geïsoleerde woningen kan het nodig zijn om extra ventilatie aan te brengen, bijvoorbeeld in de vorm van een ventilatieunit of een extra luchtaanvoer.

• All-electric warmtepomp: Deze warmtepomp maakt volledig gebruik van elektriciteit en kan in sommige gevallen luchtbehandeling en ventilatie vereisen, afhankelijk van de werking.

2. Toestand van de woning

• Isolatiegraad: In goed geïsoleerde woningen is de luchtdoorstroming vaak beperkt. Hierdoor kan de ventilatiebehoefte toenemen, en is het verstandig om te kijken naar het installeren van een mechanische ventilatie.

• Natuurlijke ventilatie: Woningen met veel natuurlijke ventilatie (zoals openingen in muren, ramen en deuren) kunnen doorgaans zonder extra ventilatie functioneren. Echter, bij een warmtepompinstallatie is het verstandig om dit te controleren.

• Ventilatieopening in natte ruimtes: In natte ruimtes zoals de badkamer en keuken is het vaak nodig om een extra ventilatieopening aan te brengen. Dit kan voorkomen dat vocht en schimmel zich ontwikkelen.

3. Aanpassingen voor verbeterde ventilatie

Bij de installatie van een warmtepomp is het verstandig om aanpassingen te overwegen om de ventilatiebehoefte te verhogen. Mogelijke aanpassingen zijn:

• Mechanische ventilatie: Een ventilatieunit die lucht verplaatst en ververst, kan de ventilatiebehoefte voldoende dekken. Dit is vooral van toepassing op goed geïsoleerde woningen.

• Extra luchtaanvoer: In sommige gevallen is het nuttig om een extra luchtaanvoer aan te leggen, bijvoorbeeld in de vorm van een luchtleiding of ventilatieopening.

• Condensafvoer: Bij het koelen met een warmtepomp kan condensvorming ontstaan. Het is verstandig om een condensafvoer te installeren om schade te voorkomen.

• FAN-convectoren: Deze apparaten kunnen helpen bij het distribueren van warmte en het verbeteren van de luchtstroming in de woning.

Praktijkvoorbeelden en aanbevelingen

Bij de installatie van een warmtepomp is het verstandig om een erkende installateur te raadplegen. Deze kan een inspectie uitvoeren en beoordelen of extra ventilatie nodig is op basis van de toestand van de woning en het gekozen type warmtepomp.

Voorbeeld 1: Goed geïsoleerde woning

In een goed geïsoleerde woning met weinig natuurlijke ventilatie kan de ventilatiebehoefte toeneemen. Hier is het verstandig om een mechanische ventilatie aan te brengen, bijvoorbeeld in de vorm van een lucht-water warmtepomp met een ventilatieunit. Dit zorgt voor voldoende luchtververing en voorkomt condensvorming.

Voorbeeld 2: Woning met veel natuurlijke ventilatie

In een woning met veel natuurlijke ventilatie is de ventilatiebehoefte vaak voldoende dekbaar. Echter, bij het installeren van een warmtepomp is het verstandig om te controleren of de ventilatieopening in natte ruimtes voldoet. In sommige gevallen is het nuttig om een extra ventilatieopening aan te brengen in de badkamer of keuken.

Voorbeeld 3: Hybride warmtepompinstallatie

Bij een hybride warmtepompinstallatie is de ventilatiebehoefte vaak niet zo sterk veranderd. Echter, als de woning goed geïsoleerd is, kan het verstandig zijn om extra ventilatie in overweging te nemen. Dit kan bijvoorbeeld in de vorm van een ventilatieunit of extra luchtaanvoer.

Technische aandachtspunten bij de installatie

Bij de installatie van een warmtepomp is het verstandig om een aantal technische aandachtspunten te overwegen, met name als extra ventilatie nodig is:

• Plaatsing van de buitenunit: De buitenunit moet op een geschikt plek geplaatst worden, bijvoorbeeld op de begane grond of een plat dak. Zorg ervoor dat de buitenunit geen geluidsoverlast veroorzaakt en voldoende lucht kan toevoeren.

• Aansluiting van de binnenunit: De binnenunit moet op een geschikt plek geplaatst worden, het liefst dicht bij de huidige cv-ketel. Zorg ervoor dat er voldoende ruimte is voor de installatie en eventuele aanpassingen.

• Aanpassingen aan de meterkast en thermostaat: Tijdens de installatie kan het nodig zijn om aanpassingen aan te brengen aan de meterkast en thermostaat. Dit is belangrijk voor een goede werking van de warmtepomp.

• Extra ventilatieopening: Als extra ventilatie nodig is, kan een ventilatieopening aangelegd worden. Dit kan bijvoorbeeld in de vorm van een luchtleiding of ventilatieunit.

• Condensafvoer: Bij het koelen met een warmtepomp kan condensvorming ontstaan. Het is verstandig om een condensafvoer aan te leggen om schade te voorkomen.

Samenvatting van de aandachtspunten

Als extra ventilatie nodig is bij de installatie van een warmtepomp, zijn er verschillende aandachtspunten om te overwegen:

Conclusie

De installatie van een warmtepomp kan de ventilatiebehoefte in een woning beïnvloeden, vooral in goed geïsoleerde woningen. In dergelijke situaties kan het verstandig zijn om extra ventilatie in overweging te nemen. De ventilatiebehoefte hangt af van het type warmtepomp, de toestand van de woning en de aanwezige natuurlijke ventilatie. Het is verstandig om een erkende installateur te raadplegen om te beoordelen of extra ventilatie nodig is en eventuele aanpassingen aan te brengen.

Bij de installatie van een warmtepomp is het verstandig om aandacht te besteden aan de ventilatiebehoefte. Dit helpt om schimmelvorming, vochtproblemen en luchtkwaliteitsproblemen te voorkomen. Door een goed geplande installatie en eventuele aanpassingen kan de warmtepompinstallatie efficiënt en duurzaam functioneren.

Bronnen

1. warmtepomp-gids.nl – Installatie
2. bobex.nl – Installeren
3. aardgasvrij.nibenl.eu – Werking van een ventilatielucht-water-warmtepomp
4. milieucentraal.nl – Warmtepomp en duurzaamheid