Luchtverwarming en warmtepompen: Combinatie mogelijk of uitdaging?

Published by Redactie on oktober 2, 2025 | Category warmtepomp

Een warmtepomp is tegenwoordig een veelgebruikte oplossing om van fossiele brandstoffen af te stappen en de CO₂-uitstoot te verlagen. In woningen met luchtverwarming is het echter niet altijd eenvoudig om een warmtepomp in te zetten, vooral omdat luchtverwarming een hoge temperatuurverwarming is. Dit artikel legt uit hoe een warmtepomp werkt, de verschillende types zoals lucht-water en lucht-lucht warmtepompen, en de uitdagingen en mogelijkheden bij het combineren van luchtverwarming en warmtepompen.

Het onderwerp is relevant voor eigenaren van woningen met luchtverwarming die overwegen om te overstappen op duurzame verwarming. We laten zien hoe luchtverwarming werkt, waarom warmtepompen vooral rendabel zijn in goed geïsoleerde woningen, en welke technische aspecten er bij het combineren van beide systemen op de voorgrond treden.

Wat is luchtverwarming?

Luchtverwarming is een verwarmingssysteem waarbij warme lucht via een luchtkanalenstelsel wordt aangevoerd naar diverse ruimten in een woning. Dit systeem wordt vaak aangedreven door een gasgestookte cv-ketel. De warme lucht heeft een uitblaastemperatuur van ongeveer 70°C en wordt verspreid via roosters in de wanden, vloeren of plafonds. In tegenstelling tot een verwarmingssysteem met radiatoren of vloerverwarming, wordt de warmte hier direct omgezet in luchtverwarming.

Luchtverwarming kan zowel direct als indirect gestookt zijn. Bij directe luchtverwarming is de cv-ketel direct verbonden met de luchtverwarmer, terwijl bij indirecte luchtverwarming de ketel en luchtverwarmer los van elkaar zijn, maar meestal in dezelfde techniekruimte hangen.

Omdat de luchtverwarming een relatief hoge temperatuur nodig heeft om de woning te verwarmen, is het niet eenvoudig om dit systeem te combineren met een warmtepomp, die beter werkt bij lagere temperaturen.

Hoe werkt een warmtepomp?

Een warmtepomp is in principe vergelijkbaar met een koelkast. Het apparaat onttrekt warmte uit de omgeving (bijvoorbeeld lucht of grond) en gebruikt deze om een woning te verwarmen. Bij een luchtwarmtepomp wordt de buitenlucht aangezogen en in contact gebracht met vloeibaar koudemiddel. Door het proces van verdamping, compressie, condensatie en expansie, wordt de warmte overgedragen aan het verwarmingssysteem van het huis.

Het proces kan als volgt worden beschreven: 1. Verdamping: De lucht onttrekt warmte aan het koudemiddel, dat verdampt tot een gas. 2. Compressie: Het gas wordt samengeperst door een compressor, waardoor de temperatuur stijgt. 3. Condensatie: Het gas geeft warmte af aan het verwarmingssysteem en verandert weer in vloeistof. 4. Expansie: Het koudemiddel wordt door een expansieventiel geperst, waardoor de druk en temperatuur dalen, en het proces begint opnieuw.

Dit proces maakt het mogelijk om warmte te onttrekken aan de omgeving en deze te gebruiken voor het verwarmen van een woning. De efficiëntie van een warmtepomp hangt echter sterk af van de isolatie van het gebouw en de buitentemperatuur.

Types warmtepompen

Er zijn twee hoofdtype warmtepompen die in combinatie met luchtverwarming in overweging kunnen worden genomen: lucht-water warmtepompen en lucht-lucht warmtepompen.

Lucht-water warmtepomp

Een lucht-water warmtepomp is het meest populaire type warmtepomp in Nederland. Deze verwarmt het water in de leidingen van de centrale verwarming of het warm tapwater. Het warme water stroomt vervolgens naar radiatoren of vloerverwarming.

Er zijn twee subtypes: - Monoblock type: De koelcyclus bevindt zich volledig in de buitenunit en is via leidingen verbonden met het binnenste deel van de warmtepomp. - Split type: Het koelmiddel bevindt zich binnen het gebouw, wat het systeem minder gevoelig maakt voor bevroren buizen in de winter.

De voordelen van lucht-water warmtepompen zijn onder andere de relatief lage installatiekosten en de eenvoudige toepassing in bestaande verwarmingssystemen. Echter, deze warmtepompen zijn niet geschikt voor directe combinatie met luchtverwarming die hoge temperaturen vereist.

Lucht-lucht warmtepomp

Lucht-lucht warmtepompen verwarmen direct de lucht in een woning via ventilatoren of luchtverwarmers. Deze warmtepompen zijn geschikt voor kleinere gebouwen of als aanvulling op bestaande verwarmingssystemen. De werking is vergelijkbaar met die van een lucht-water warmtepomp, maar in plaats van warm water op te wekken, wordt de lucht direct verwarmd.

De nadelen van lucht-lucht warmtepompen zijn: - Beperkte toepassingsmogelijkheden in grotere woningen. - Vereist een ventilator per ruimte, wat niet altijd esthetisch of praktisch is. - De luchtverwarming kan de lucht droog maken, wat ongemak kan veroorzaken.

Omdat luchtverwarming een hoge temperatuur nodig heeft, is het niet eenvoudig om een lucht-lucht warmtepomp direct te combineren met een bestaande luchtverwarmingssysteem dat op gas werkt.

Luchtverwarming combineren met een warmtepomp

Voor eigenaren van woningen met een gasgestookte luchtverwarming is het niet eenvoudig om over te stappen op een warmtepomp. De belangrijkste uitdaging is dat luchtverwarming een hoge temperatuur nodig heeft om de woning effectief te verwarmen, terwijl een warmtepomp het meest efficiënt werkt bij lagere temperaturen.

Belang van isolatie

Een warmtepomp is alleen rendabel in goed geïsoleerde woningen. In een slecht geïsoleerd huis moet de warmtepomp meer energie gebruiken om de gewenste temperatuur te bereiken, wat de efficiëntie verlaagt. Het is daarom verstandig om vooraf een warmtescan van de woning uit te voeren, die eventuele warmtelekken en isolatieproblemen toont.

Warm tapwater

Wanneer een warmtepomp wordt ingezet in combinatie met een direct gestookte luchtverwarmer, is er vaak een aparte oplossing nodig voor warm tapwater. Hiervoor kunnen opties zoals een elektrische boiler, een warmtepomp boiler of een elektrische CV-ketel worden overwogen.

Rendementsverlies in de winter

Tijdens een koude winterperiode is de efficiëntie van een warmtepomp lager. De temperatuurverschillen tussen de buitenlucht en de gewenste inwendige temperatuur zijn groter, waardoor de warmtepomp meer energie moet gebruiken om warme lucht te genereren. Dit kan leiden tot een hoger energieverbruik en dus minder rendement.

Praktijkvoorbeeld: Luchtverwarming en warmtepomp in de praktijk

Stel dat een woning in de ochtend een temperatuur heeft van 15°C en de thermostaat is ingesteld op 20°C. De luchtverwarmer zet de thermostaat aan en verwarmt de aangezogen lucht tot 70°C. Via de systeemventilator wordt deze lucht naar de uitblaasroosters gevoerd, waarbij de uitblaastemperatuur rond de 55-60°C ligt. Als de luchtsnelheid en hoeveelheid toevoerlucht goed zijn ingeregeld, kan het comfortabele warmte geven.

In een scenario waarbij deze woning wordt voorzien van een warmtepomp in plaats van een gasgestookte luchtverwarmer, is het noodzakelijk dat het verwarmingssysteem is aangepast aan lagere temperaturen. Dit betekent dat de luchtverwarmingssysteem mogelijk moet worden vervangen of geoptimaliseerd om de warmte van de warmtepomp effectief te gebruiken.

Alternatieve oplossingen

Als het combineren van luchtverwarming en warmtepomp niet haalbaar is, zijn er alternatieve duurzame oplossingen beschikbaar. Denk bijvoorbeeld aan: - Zonnepanelen voor elektriciteitsproductie. - Zonneboilers voor warm tapwater. - Grondwarmtepompen die energie uit de aarde halen en goed werken in grotere woningen of commerciële gebouwen.

Een grondwarmtepomp vereist wel ingrijpende werkzaamheden, zoals het graven van grondwisselaars of het maken van geothermische boorputten. Deze investering is niet voor iedereen haalbaar, maar levert een zeer efficiënte verwarming op.

Wat zijn de voordelen en nadelen van een warmtepomp in combinatie met luchtverwarming?

Voordelen

Duurzame verwarming: Het gebruik van een warmtepomp vermindert de CO₂-uitstoot en maakt het mogelijk om van fossiele brandstoffen af te stappen.
Lage energiekosten: In goed geïsoleerde woningen kan een warmtepomp efficiënt werken en leiden tot lagere energierekeningen.
Mogelijkheid tot subsidies: In Nederland zijn er subsidies beschikbaar voor het installeren van warmtepompen.

Nadelen

Hoge temperatuurvereisten: Luchtverwarming vereist hogere temperaturen dan wat een warmtepomp efficiënt kan leveren.
Technische uitdagingen: Het combineren van een warmtepomp met een bestaande luchtverwarmingssysteem vereist vaak ingrijpende aanpassingen.
Rendementsverlies bij koude winters: In de winter is de efficiëntie van de warmtepomp lager, wat leidt tot hogere energiekosten.

Conclusie

Het combineren van luchtverwarming en een warmtepomp is een uitdaging, vooral omdat luchtverwarming hoge temperaturen vereist en een warmtepomp optimaal werkt bij lagere temperaturen. Echter, in goed geïsoleerde woningen kan het mogelijk zijn om een hybride oplossing te realiseren of om te overstappen op een ander verwarmingssysteem dat beter aansluit bij de werking van een warmtepomp.

Een warmtescan van de woning is een belangrijk voorbereidend stappen om warmtelekken en isolatieproblemen in kaart te brengen. Daarnaast is het belangrijk om te overwegen of er een aparte oplossing nodig is voor warm tapwater, aangezien een warmtepomp dit niet automatisch levert.

Als het combineren van beide systemen niet haalbaar is, zijn er alternatieve duurzame oplossingen beschikbaar, zoals zonnepanelen of grondwarmtepompen. Deze oplossingen kunnen bijdragen aan een lagere CO₂-uitstoot en een duurzamere woning.

Bronnen

hetelucht