Nieuwe huizenblokken met warmtepompen: Uitdagingen en oplossingen in de praktijk

Inleiding

De opmars van duurzame energie en de uitfaseering van aardgas in woningen zijn kernthema’s in de huidige bouw- en renovatiewereld. In dit kader zijn warmtepompen en warmtenetten steeds vaker voorbijkomende oplossingen voor het verwarmen van woningen. De laatste tijd zijn er verschillende projecten gestart waarbij nieuwe huizenblokken zijn uitgerust met warmtepompen en energie-efficiënte systemen. Deze projecten geven echter ook aan dat het niet altijd eenvoudig is om deze technologieën op succesvolle en kosteneffectieve wijze in te zetten.

In dit artikel bespreken we drie concrete voorbeelden uit de praktijk: het huizenblok en schoolgebouw in Nagele, het appartementenproject Het Blok in Grave en de prefab-woningen in Texel. Deze voorbeelden illustreren zowel de voordelen als de uitdagingen van het inzetten van warmtepompen in nieuwe huizenblokken. We geven een overzicht van de aangebrachte technologieën, de problemen die zich voordeden en de oplossingen die bedacht werden. Daarnaast wordt de rol van de inwoners, de betrokken partijen en de financiële aspecten behandeld.

Warmtepompen in Nagele: Van proefproject naar aardgasvrij dorp

In het dorp Nagele is sinds 2021 een proefproject gestart om een deel van het dorp af te koppelen van het aardgasnet. Dit betrof acht huurwoningen en een schoolgebouw, die volledig op warmtepompen en zonnecollectoren werden uitgerust. Het doel was om te experimenteren met energieautonomie en te kijken of het mogelijk was om het gehele dorp aardgasvrij te maken.

De opzet bestond uit zonnecollectoren die op het dak van de woningen werden geplaatst. Deze zorgden voor warmte, die gedeeltelijk via een ondergrondse buffer werd opgeslagen. De buffer kon in de winter gebruikt worden om het gebouw te verwarmen. Het idee was dat in de zomer overtollige warmte zou worden opgeslagen, zodat in de winter het gas niet langer nodig was.

Toch bleek het project niet volledig succesvol. Het probleem lag vooral bij de ondergrondse buffer, die zich koelde af sneller dan verwacht. Dit betekende dat de warmtepomp vaker ingeschakeld moest worden dan was gepland, wat leidde tot een hoger energieverbruik. Bovendien moest in de winter soms ook de gasketel bijspringen, wat het doel van het project – volledige onafhankelijkheid van aardgas – voorlopig in de weg stond.

Na analyse van de resultaten werd besloten tot aanpassingen. De buffer moest worden verkleind, en technische verbeteringen moesten worden aangebracht om het energieverbruik van de warmtepomp te beperken. Deze maatregelen moesten ervoor zorgen dat het systeem in de toekomst efficiënter zou werken en dat de gasketel helemaal niet meer nodig zou zijn.

Bijna 4,2 miljoen euro is uitgegeven door de overheid om het project tot stand te brengen. Tegenwoordig zijn er gesprekken met bedrijven uit Nederland en Denemarken over de mogelijkheid van het aanleggen van een warmtenet voor het hele dorp. Denemarken wordt hierbij vaak genoemd als een land waar warmtenetten goed werken, ook met relatief lage kosten. De projectleider van Energiek Nagele, Ruut Schalij, ziet dit als een kans om het dorp volledig aardgasvrij te maken.

Deze voorbeelden tonen aan dat het inzetten van warmtepompen in nieuwe huizenblokken veelbelovend is, maar ook uitdagingen met zich meebrengt. De keuze van technologieën en hun integratie in het bestaande landschap zijn daarbij cruciaal.

Appartementen Het Blok in Grave: Kritiek op afwerking en bouwkwaliteit

Het project 'Het Blok' in Grave is een ander voorbeeld van een nieuwe wijk met warmtepompen en duurzame technologieën. Het was een tv-programma van Funda waarin appartementen werden verkocht via een live-aanbod. De woningen zijn opgebouwd met een warmtepomp en een energie-efficiënt ontwerp.

Toch leidde het project tot kritiek. Tijdens de bezichtigingen bleek dat veel afwerkingen ontbraken, zoals keukens, badkamers en parkeerplaatsen. De warmtepompen functioneerden ook nog niet volledig. De druk van de tv-produktie leidde tot een snelle start van de verkoop, terwijl het werk nog niet klaar was.

Kopers, vooral binnen de doelgroep van hogere inkomens, wilden graag iets zien wat volledig klaar was. Volgens makelaar Mark Broekmeijer was het voor hen moeilijk om te vertrouwen op een verkoop die grotendeels op het oog en het vertrouwen berustte.

Het project is tijdelijk van Funda gehaald, en er wordt gewerkt aan een herstructurering van de presentatie. De installaties zijn intussen klaar en de warmtepompen functioneren. Een nieuwe presentatie met volledige informatie en foto’s is binnen twee weken gepland.

Het voorbeeld van Het Blok toont aan dat ook in nieuwe huizenblokken waar warmtepompen centraal staan, de afwerking en communicatie cruciale rol spelen. Inwoners en kopers verwachten een duidelijke en volledige voorstelling van de woningen, ook al is de technologie duurzaam en innovatief.

Prefab-woningen in Texel: Verplaatsbaarheid en duurzaamheid

Een ander interessant voorbeeld is het project van prefab-woningen in Texel. Deze woningen zijn ontworpen als verplaatsbaar en worden gebouwd door het bedrijf Barli. Ze zijn voorzien van warmtepompen, zonnepanelen en zijn gasloos. De woningen zijn bedoeld voor een tijdelijk gebruik, met een levensduur van 40 jaar. Daarna kunnen ze worden opgepakt en elders neergezet, afhankelijk van de woonbehoeften van de toekomst.

De woningen zijn ontworpen om aan dezelfde kwaliteitseisen te voldoen als permanente woningen, maar het voordelen van de prefab-bouw zijn duidelijk. Zo is er minder stikstofuitstoot op de bouwplaats, en de woningen bestaan grotendeels uit hout, wat CO₂-vastlegt en minder CO₂-uitstoot veroorzaakt bij de productie van traditionele bouwmateriaal zoals beton en staal.

De verplaatsbaarheid van de woningen maakt het ook mogelijk om sneller beslissingen te nemen en projecten te starten. De woningen kunnen onderdeel zijn van tijdelijke wijkprojecten, waardoor het bouwen sneller kan verlopen.

De wijk Texelwende is al in aanbouw, en er worden 120 woningen neergezet. Daarvan zijn 50 voor de sociale huur en 70 voor particuliere eigenaars. De woningen zijn beschikbaar in drie typen: de Familiehaven, het Compacthuis en het Comforthof.

De prefab-woningen in Texel tonen aan dat het mogelijk is om duurzame en verplaatsbare woningen te bouwen met een warmtepomp als centrale verwarmingsbron. De voordelen van deze aanpak zijn duidelijk: minder milieuverontreiniging, snelle bouw en flexibiliteit in de toekomst.

Conclusie

De drie projecten in Nagele, Grave en Texel tonen duidelijk hoe warmtepompen worden ingezet in nieuwe huizenblokken. Elke locatie brengt echter ook unieke uitdagingen met zich mee. In Nagele is de focus op het uitfaseren van aardgas en het opzetten van een warmtenet. In Grave is het uitgangspunt een innovatief verkoopmodel dat met kritiek te maken kreeg. In Texel is de duurzaamheid en verplaatsbaarheid van de woningen centraal.

De ervaringen uit deze projecten tonen aan dat het inzetten van warmtepompen in nieuwe huizenblokken veelbelovend is, maar dat het succes afhangt van zorgvuldige planningswerk en samenwerking met inwoners, bedrijven en overheidsinstanties. De technologieën zelf zijn steeds beter, maar het is de integratie in de praktijk die bepalend is voor het resultaat.

Voor bouwers, woningbouwmaatschappijen en particuliere kopers is het van belang om de ervaringen van deze projecten te volgen. Het leidt tot betere keuzes op het gebied van technologie, bouwmethodes en communicatie met de toekomstige bewoners.

Bronnen

1. Verbeteringen op komst voor aardgasvrij Nagele, mogelijk volgt een warmtenet
2. Appartementen Het Blok in Grave tijdelijk van Funda gehaald na kritiek op afwerking
3. Raboenco: Verplaatsbare, duurzame woningen in Texel