Nieuwe geluidsnormen voor warmtepompen: Uitdagingen en oplossingen voor de praktijk

Published by Redactie on oktober 2, 2025 | Category warmtepomp

Inleiding

Sinds 1 januari 2021 zijn er nieuwe eisen voor warmtepompen in Nederland, zoals vastgelegd in het Bouwbesluit 2021. Deze regels richten zich op het beperken van geluidsoverlast en het verbeteren van de energieprestaties van warmtepompen. Het doel is om zowel het welzijn van bewoners te waarborgen als de duurzaamheid van de woningbouw te bevorderen. Echter, de praktische toepassing van deze regels blijkt in sommige gevallen uitdagingen te bieden, zowel voor installateurs als voor eigenaren.

Deze artikel biedt een overzicht van de nieuwe geluidseisen, de verantwoordelijkheden van betrokken partijen en mogelijke praktische oplossingen. Bovendien wordt ingegaan op kritiek vanuit de sector en de vraag of deze nieuwe normen werkelijk haalbaar zijn binnen de huidige markt.

Nieuwe geluidseisen voor warmtepompen

Een van de kernaspecten van het Bouwbesluit 2021 is het beperken van geluidsoverlast. In dichtbevolkte stedelijke woonomgevingen is dit van groot belang, omdat geluidsoverlast negatief kan zijn voor het welzijn van bewoners. De nieuwe geluidseisen zijn dus bedoeld om het geluidsniveau van warmtepompen te beperken, zodat buren niet nare ervaringen hoeven te hebben.

De geluidsnormen zijn afhankelijk van het tijdstip van de dag. Overdag, tussen 7:00 en 19:00, mogen warmtepompen maximaal 45 decibel (dB) geluid produceren. Dit is een maatstaf die zowel rekening houdt met de geluidsemissie als de technische haalbaarheid. Buiten deze tijdstippen, zoals ’s nachts, zijn de eisen iets minder strikt, maar het is verstandig om het geluidsniveau toch zo laag mogelijk te houden.

Het belang van meetlocaties en meetmethoden is hierbij essentieel. De meetlocaties moeten zorgvuldig worden gekozen, aangezien het geluidsniveau kan variëren afhankelijk van de afstand tot de warmtepomp, de aanwezigheid van obstakels (zoals muren of planten) en het type van de constructie. De meetmethoden moeten bovendien conform de geldende standaarden zijn, om zowel geloofwaardigheid als consistentie te garanderen.

Consequenties voor installateurs en eigenaren

Installateurs en eigenaren zijn direct betrokken bij het naleven van de nieuwe regels. Het is belangrijk om te begrijpen wat hun verantwoordelijkheden zijn en hoe zij zich hieraan moeten houden.

Hoewel het niet verplicht is om bij elke installatie een geluidsberekening uit te voeren, wordt dit sterk aanbevolen. Dit is vanwege de risico’s die kunnen ontstaan bij onvoldoende naleving van de eisen. Bij klachten kan de gemeente terecht komen bij de installateur of zelfs geluidsmetingen uitvoeren. In dat geval moet de installateur bewijzen dat de warmtepomp voldoet aan de gestelde normen.

Klachten over geluidsoverlast kunnen tot juridische gevolgen leiden. Als een warmtepomp boven de geluidsgrenzen uitkomt, kan sprake zijn van onrechtmatige overlast. Dit betekent dat buren kunnen klagen en de gemeente kan ingrijpen. De beoordeling van geluidsoverlast is niet alleen afhankelijk van het overschrijden van de normen, maar ook van factoren als het tijdstip, de duur van het geluid en de mogelijkheid om dit te voorkomen.

Technische eisen en rendement

Naast de geluidsemissie zijn ook de technische eisen voor warmtepompen belangrijk. De prestaties van een warmtepomp worden onder andere beoordeeld aan de hand van het SPF (Seasonal Performance Factor) en de COP (Coefficient of Performance). Deze parameters geven inzicht in het rendement van een warmtepomp gedurende het hele stookseizoen. Hoe hoger deze waarden, hoe efficiënter de warmtepomp is.

Het SPF meet het energieverbruik van een warmtepomp over een volledig jaar en berekent het verhouding tussen de opgewekte warmte en het benodigde elektriciteitsverbruik. De COP daarentegen meet het rendement van een warmtepomp op een specifiek moment, meestal bij een bepaalde buitentemperatuur.

Hoewel deze technische eisen essentieel zijn voor een duurzame woningbouw, kunnen ze ook uitdagingen opleveren. Niet elke warmtepomp voldoet aan de huidige normen, wat betekent dat installateurs en eigenaren extra aandacht moeten besteden aan de keuze van het juiste type warmtepomp.

Kritiek en discussie binnen de sector

Er is binnen de sector enkele kritiek op de nieuwe geluidseisen. Volgens Erik Roelofsen van Stichting Geluidshinder zijn de huidige geluidsnormen voor warmtepompen nog steeds te hoog. Hij stelt dat de norm verder zou moeten worden verlaagd, naar 30 decibel, om geluidsoverlast effectief te beperken. Roelofsen wijst erop dat veel huishoudapparaten, zoals koelkasten, al lager werken dan 30 decibel, wat voor hem een logische norm is.

Doekle Terpstra van Stichting Geluidshinder is hier sterk tegen. Hij zegt dat het verlagen van de norm naar 30 decibel onhaalbaar is en dat het de energietransitie zelfs in gevaar kan brengen. Terpstra benadrukt dat de warmtepomp de ruggengraat vormt van de energietransitie en dat het niet verstandig is om de technische haalbaarheid in twijfel te trekken.

De discussie tussen Roelofsen en Terpstra laat duidelijk zien dat er binnen de sector verschillende visies zijn. Aan de ene kant is er de wil om geluidsoverlast zo veel mogelijk te beperken, aan de andere kant is er de zorg dat te strikte normen de markt voor warmtepompen kunnen verkleinen en het energiebeleid negatief kunnen beïnvloeden.

Praktische uitdagingen en oplossingen

De praktische uitdagingen van de nieuwe geluidseisen zijn vooral zichtbaar bij woningen in dichtbebouwde steden. Hier is de afstand tussen woningen vaak klein, waardoor geluidsniveaus gemakkelijk overschreden kunnen worden. Daarnaast kan de constructie van een woning een rol spelen in hoe ver geluid zich verspreidt. Zoals in een geval dat is beschreven in een artikel, kan een warmtepomp die tegen een plank resoneert, geluid veroorzaken dat over de woning verspreidt en zelfs geluiden zoals tv of muziek overstemt.

Om dit soort situaties te voorkomen, is het belangrijk dat de installatie van warmtepompen goed wordt uitgevoerd. Het is verstandig om bijvoorbeeld de warmtepomp op een locatie te plaatsen die ver genoeg verwijderd is van burenwoningen, eventueel met een geluidsbarrière of versterkte constructie. Ook is het belangrijk om rekening te houden met de akoestische eigenschappen van de omgeving, zoals het aanwezige obstakels die het geluid kunnen afbuigen of absorberen.

Daarnaast is het belangrijk om ervaren installateurs in te huren. De Stichting Geluidshinder pleit er bijvoorbeeld voor dat alleen warmtepompen die zijn geïnstalleerd door erkende installateurs subsidie kunnen ontvangen. Dit zou kunnen leiden tot een betere kwaliteit van installaties en minder klachten over geluidsoverlast. Het voordeel van dit aanpak is dat het ervoor zorgt dat mensen die niet voldoen aan de normen van kwaliteit en expertise, niet op de markt blijven.

De rol van subsidies en regulering

De subsidievoorzieningen spelen een grote rol in de uitrol van warmtepompen in Nederland. In de huidige situatie is het mogelijk om subsidies te ontvangen voor het installeren van een warmtepomp, maar dit vraagt om het naleven van bepaalde voorwaarden. Zo moeten warmtepompen voldoen aan de energieprestatienormen en moet de installatie uitgevoerd worden door een erkende installateur.

Het voorstel om subsidies alleen te geven aan warmtepompen die zijn geïnstalleerd door erkende installateurs is een maatregel die kan bijdragen aan een betere kwaliteit van installaties. Het kan echter ook leiden tot hogere kosten, omdat de aansluiting bij erkende installateurs vaak duurder is dan bij zzp’ers of rommelaars. Hierdoor kan het voor sommige eigenaren lastiger zijn om aan een warmtepomp te komen, wat het doel van de energietransitie op lange termijn kan belemmeren.

Het balanceren tussen kwaliteit van installatie en toegankelijkheid voor alle eigenaren is dus een belangrijk thema. Het is essentieel dat de regulering niet alleen geluidsoverlast beperkt, maar ook zorgt dat warmtepompen toegankelijk en betaalbaar blijven voor een breed spectrum van woningeigenaren.

Samenvatting

De nieuwe geluidseisen voor warmtepompen, zoals vastgelegd in het Bouwbesluit 2021, zijn bedoeld om geluidsoverlast te beperken en het welzijn van bewoners te waarborgen. Deze regels zijn vooral van toepassing op nieuwbouw en renovatieprojecten sinds 1 januari 2021. De normen zijn afhankelijk van het tijdstip van de dag, met maximaal 45 decibel overdag en minder strikte eisen ’s nachts.

De praktische uitdagingen van deze regels zijn zichtbaar in dichtbebouwde steden, waar de afstand tussen woningen klein is en geluidsniveaus gemakkelijk overschreden kunnen worden. Installateurs en eigenaren zijn direct betrokken bij het naleven van de regels, en het is verstandig om geluidsberekeningen uit te voeren om eventuele klachten te voorkomen.

Er is binnen de sector kritiek op de huidige normen, met discussies over de vraag of de normen te hoog of juist te laag zijn. Aan de ene kant is er de wil om geluidsoverlast effectief te beperken, aan de andere kant is er de zorg dat te strikte normen de markt voor warmtepompen kunnen verkleinen en het energiebeleid negatief kunnen beïnvloeden.

Praktische oplossingen zoals het plaatsen van warmtepompen op een afstand van burenwoningen, het gebruik van geluidsbarrières en het inzetten van erkende installateurs kunnen bijdragen aan een betere kwaliteit van installaties. De subsidievoorzieningen spelen een grote rol in de uitrol van warmtepompen, en het voorstel om subsidies alleen te geven aan installaties van erkende installateurs kan leiden tot betere kwaliteit, maar ook tot hogere kosten.

In de komende jaren zal het belangrijk zijn om de balans te vinden tussen het beperken van geluidsoverlast en de toegankelijkheid van warmtepompen. Het is essentieel dat de regulering niet alleen geluidsoverlast beperkt, maar ook zorgt dat warmtepompen toegankelijk en betaalbaar blijven voor een breed spectrum van woningeigenaren.