Omkeerbare lucht-lucht warmtepomp: werkingsprincipe, toepassing en voordelen

Published by Redactie on oktober 2, 2025 | Category warmtepomp

De omkeerbare lucht-lucht warmtepomp is een technologische oplossing die steeds vaker in aandacht komt bij woningverwarming en -koeling. Dit systeem maakt het mogelijk om zowel in de winter warmte te genereren als in de zomer ruimtes te koelen, doordat het omkeerbare principe zorgt voor flexibiliteit. In dit artikel wordt een overzicht gegeven van de werking, toepassing, voor- en nadelen, prijsindicatoren en mogelijke toekomstige ontwikkelingen van deze warmtepomp. Het is bedoeld voor woningeigenaren, renoverings- en bouwprofessionals die op zoek zijn naar een efficiënte en duurzame verwarmings- en koeloplossing.

Wat is een omkeerbare lucht-lucht warmtepomp?

Een omkeerbare lucht-lucht warmtepomp is een systeem dat zowel verwarming als koeling kan bieden. Het werkt door warmte uit de buitenlucht op te nemen en deze te gebruiken voor de verwarming van een ruimte, of omgekeerd: door warmte uit de binnenlucht te onttrekken en deze naar buiten af te voeren, waardoor de ruimte gekoeld wordt.

Het systeem bestaat uit twee onderdelen: een buitenunit en een binnenunit. De buitenunit trekt de lucht aan met een ventilator en gebruikt deze om koelmiddel op te warmen. In de binnenunit wordt de warmte of koude overgedragen op de lucht in de woning. Door het omkeren van de cyclus kan het systeem zowel verwarmen als koelen.

De omkeerbaarheid is een belangrijk verschil ten opzichte van traditionele verwarmings- of koelsystemen die vaak aparte apparaten vereisen. Een omkeerbare warmtepomp maakt gebruik van hetzelfde technische proces om zowel warmte als koude aan te bieden, wat het systeem efficiënter en duurzamer maakt.

Werkingsprincipe

Het werkingsprincipe van een omkeerbale lucht-lucht warmtepomp is gebaseerd op het principe van warmteoverdracht. Dit gebeurt in drie stappen:

Warmteopname: De buitenunit trekt buitenlucht aan met een ventilator. Deze lucht wordt gebruikt om het koelmiddel in de warmtepomp op te warmen, waardoor het verdampt.
Compressie: Het verdampte koelmiddel wordt onder hoge druk gebracht door een compressor. Hierdoor stijgt de temperatuur verder.
Warmteafgifte of -onttrekking: In de binnenunit wordt het warme koelmiddel gecondenseerd, wat ervoor zorgt dat de warmte in de woning terecht komt (verwarmingsmodus). Bij koeling wordt de cyclus omgekeerd: warmte wordt uit de binnenlucht onttrokken en afgevoerd naar buiten.

In de koelmodus wordt dus passieve koeling toegepast, waarbij de warmte uit de binnenruimte wordt afgevoerd naar de buitenlucht. Dit is een energiezuinige manier om ruimtes te koelen, vooral in regio’s waar de buitentemperatuur lager is dan de gewenste binnentemperatuur.

Toepassing van de omkeerbare lucht-lucht warmtepomp

De omkeerbare lucht-lucht warmtepomp is vooral geschikt voor nieuwbouwprojecten. In bestaande woningen is het vaak nodig om extra isolatie toe te passen om ervoor te zorgen dat het systeem optimaal werkt, zelfs in koude winters. De warmtepomp vereist een goede isolatie van de woning om een betrouwbare verwarming en koeling te garanderen.

In de praktijk worden deze warmtepompen vaak geïnstalleerd in woningen waar de vraag naar koeling in de zomer groot is, zoals in zonnige regio’s of in huizen met veel glasoppervlak. In Nederland wordt de omkeerbare lucht-lucht warmtepomp vaak gebruikt in hotels, motels of appartementen waar bewoners slechts tijdelijk verblijven en waar comfort minder belangrijk is dan energiezuinigheid.

Omdat de lucht-lucht warmtepomp geen waterdragend systeem gebruikt, is de constructie eenvoudiger dan bijvoorbeeld bij lucht-water warmtepompen. Dit maakt het systeem geschikt voor toepassing in woningen met een gecontroleerde ruimteventilatie en kan het onderdeel worden van een krachtig luchtbehandelingssysteem (KWL).

Voor- en nadelen van de omkeerbare lucht-lucht warmtepomp

Zowel voor- als nadelen moeten worden meegenomen in het overwegingsproces voorafgaand aan een eventuele aankoop of installatie. De volgende tabellen geven een overzicht van de belangrijkste voordelen en nadelen van dit systeem.

Voordelen

Voordelen	Omschrijving
Eenvoudige constructie	Geen waterdragend systeem, wat betekent dat de installatie en onderhoud eenvoudiger zijn.
Koel- en verwarmingsfunctie	Door de omkeerbare cyclus is het systeem in staat om zowel te verwarmen als te koelen.
Lage CO₂-uitstoot	Aangezien de warmtepomp geen fossiele brandstoffen gebruikt, draagt het bij aan een lagere CO₂-uitstoot.
Warmteterugwinning	In combinatie met een KWL-systeem kan warmteterugwinning worden gerealiseerd.
Combinatie met fotovoltaïsche systemen	De warmtepomp kan efficiënter werken wanneer hij is aangesloten op een zonnepaneelinstallatie.

Nadelen

Nadelen	Omschrijving
Alleen geschikt voor nieuwbouw	In bestaande woningen is vaak extra isolatie nodig om het systeem efficiënt te laten werken.
Goede isolatie vereist	Zonder voldoende isolatie is het systeem niet betrouwbaar.
Geen warmwatervoorziening	De lucht-lucht warmtepomp kan geen warm water leveren.
Onderhoudsintensief	Tijdens het gebruik kan het systeem onderhoud nodig hebben.
Geluidsniveau	Het geluidsniveau kan tot 50 dB zijn, wat gelijk is aan het geluidsniveau van een normaal gesprek.

Prijsindicaties en budgetoverzicht

De aanschaf en installatie van een lucht-lucht warmtepomp vereist een investering. De prijsvariaties zijn afhankelijk van de grootte van de woning en de specificaties van het systeem. In Nederland liggen de kosten van een lucht-lucht warmtepomp tussen €2.700 en €5.500 voor een woning van 90 m², exclusief installatie. Met de installatie erbij moet rekening worden gehouden met een totaalbedrag tussen €3.200 en €7.500.

In onderstaande tabel zijn de richtprijzen opgenomen per oppervlakte:

Te verwarmen oppervlakte	Prijs zonder installatie	Prijs met installatie
35 m²	€1.000 – €2.500	€1.500 – €4.500
75 m²	€2.300 – €4.500	€2.800 – €6.500
90 m²	€2.700 – €5.500	€3.200 – €7.500
120 m²	€3.700 – €6.500	€4.200 – €8.500
150 m²	€4.500 – €8.000	€5.000 – €10.000

Naast de aanschaf- en installatiekosten moet rekening worden gehouden met jaarlijks onderhoud. Dit kan variëren tussen €100 en €300 per jaar, afhankelijk van het type systeem en de omstandigheden. Ook is er een mogelijkheid tot incidentele tussenkomst van een vakman, met kosten van ongeveer €150 per keer.

Op dit moment zijn er in Nederland geen subsidies beschikbaar voor het aanschaffen van een lucht-lucht warmtepomp. Dit is een factor die bij de beslissing om dit type systeem te installeren mee moet worden genomen.

Technische specificaties en uitvoeringen

Er zijn twee hoofduitvoeringen van lucht-lucht warmtepompen: de monoblok-uitvoering en de split-uitvoering. Elke uitvoering heeft zijn eigen voordelen en beperkingen.

Monoblok-uitvoering

Bij een monoblok-uitvoering bevinden alle onderdelen van de warmtepomp zich binnen één buitenunit. De binnenunit is dan niet nodig, omdat alle onderdelen al in de buitenunit zijn geïntegreerd. Dit maakt de installatie eenvoudiger en sneller. Daarnaast zijn monoblok-systeem vaak fluisterstil, waardoor ze dicht bij de leefruimte kunnen worden geplaatst zonder dat er klachten over geluid zijn.

Split-uitvoering

Een split-uitvoering bestaat uit een buitenunit en een binnenunit. De buitenunit bevat de componenten die geluid produceren, zoals de ventilator, verdamper en compressor. De binnenunit is compact en stil, wat het systeem geschikt maakt voor toepassing in woningen waar ruimte beperkt is.

De split-uitvoering biedt bovendien de mogelijkheid tot een omkeerbare werking, wat betekent dat het systeem zowel verwarming als koeling kan bieden. Tijdens de zomermaanden kan dit worden gebruikt om de binnentemperatuur binnen de perken te houden.

De installatie van een split-uitvoering vereist een erkend koelspecialist, omdat het systeem een afgesloten koelkringloop heeft. Dit betekent dat de aannemer ervaring moet hebben met het installeren van dit type systeem.

Comfort en gebruiksgemak

Een van de nadelen van een lucht-lucht warmtepomp is dat het comfort in sommige gevallen lager is dan bij andere verwarmingssystemen. De luchtstroom die het systeem genereert kan leiden tot een gevoel van 'trek en tocht', wat voor sommige gebruikers ongemakkelijk kan zijn. In nieuwbouwprojecten met een goed geïsoleerde woning en een efficiënt luchtbehandelingssysteem is dit echter minder een probleem.

De omkeerbare werking maakt het systeem ook geschikt voor huizen die in de zomermaanden vaak leeg staan, zoals bijvoorbeeld vakantiehuisjes of hotels. In dergelijke gevallen is het systeem efficiënter dan een traditionele airco, omdat het minder energie verbruikt en beter aansluit bij duurzame energiebronnen zoals zonnepanelen.

Toekomst en ontwikkelingen

De toekomst van de omkeerbare lucht-lucht warmtepomp lijkt veelbelovend. De technologie ontwikkelt zich snel, en er zijn steeds meer innovaties op het gebied van energieefficiëntie en comfort. Zo zijn er bijvoorbeeld nieuwe DC-inverter EVI-technologieën die zorgen voor een betere prestatie bij lage buitentemperaturen. Dit maakt het systeem geschikt voor toepassing in regio’s waar de winters koud zijn.

Daarnaast zijn er ontwikkelingen op het gebied van ERP A+++ niveaus, wat betekent dat het systeem nog efficiënter wordt in termen van energieverbruik. Deze ontwikkelingen maken de omkeerbare lucht-lucht warmtepomp een steeds aantrekkelijker optie voor zowel woningeigenaren als bouwprofessionals.

Kortingen en maatregelen

Tot op heden zijn er in Nederland geen subsidies of kortingen beschikbaar voor de aanschaf van een lucht-lucht warmtepomp. Dit is een belangrijke overweging voor woningeigenaren die op zoek zijn naar een duurzame verwarmings- en koeloplossing. Het is echter mogelijk om de warmtepomp te combineren met een fotovoltaïsche installatie, wat kan leiden tot energiebesparing en lagere energiekosten op de lange termijn.

Conclusie

De omkeerbare lucht-lucht warmtepomp is een moderne en duurzame oplossing voor zowel verwarming als koeling van woningen. Het systeem maakt gebruik van de gratis energie in de lucht en kan efficiënter werken dan traditionele verwarmings- of koelsystemen. Omdat het systeem eenvoudiger is dan bijvoorbeeld lucht-water warmtepompen, is het geschikt voor nieuwbouwprojecten en woningen met een goed geïsoleerde structuur.

De omkeerbare lucht-lucht warmtepomp heeft echter ook beperkingen, zoals het feit dat het geen warm water kan leveren en dat het systeem in bestaande woningen vaak extra isolatie vereist. Daarnaast is het comfort in sommige gevallen lager dan bij andere verwarmings- en koelsystemen.

Hoewel er op dit moment geen subsidies beschikbaar zijn voor dit type systeem, is het mogelijk om het te combineren met zonnepanelen, waardoor de energiebesparing verder wordt vergroot. Voor woningeigenaren en bouwprofessionals die op zoek zijn naar een efficiënte en duurzame oplossing, is de omkeerbare lucht-lucht warmtepomp een interessante optie.

Bronnen

air
rescert