Warmtepompen in de woningbouw: Beloften, praktijk en geluidsoverlast

Published by Redactie on oktober 2, 2025 | Category warmtepomp

De overgang van gasverwarming naar elektrische verwarming via warmtepompen is in Nederland op gang gekomen als onderdeel van de strijd tegen klimaatverandering. De overheid en energiebedrijven zien warmtepompen als een belangrijk onderdeel van het duurzame energiebeleid. Echter, de praktijk wijst op uitdagingen: van geluidsoverlast tot onduidelijkheid rond de financiële haalbaarheid. In dit artikel bespreken we de huidige stand van zaken op basis van recente informatie uit de Kassa-uitzendingen en gerelateerde bronnen.

Inleiding

De warmtepomp is niet langer een exotische technologie, maar een centrale speler in de toekomst van de woningverwarming. Ondanks de groeiende populariteit zijn er zowel technische als maatschappelijke kwesties die niet vanzelfsprekend zijn. De geluidsoverlast die warmtepompen kunnen veroorzaken, is een concrete klacht van burgers, terwijl de financiële aantrekkelijkheid van investeren in een warmtepomp nog steeds onzeker is. Daarnaast worden de keuzes voor warmtenetten en duurzaam bouwen steeds meer beïnvloed door politieke en economische factoren.

In dit artikel bespreken we de technische werking van warmtepompen, de huidige ervaringen van gebruikers, de klachten rond geluidsoverlast en de rol van de overheid in het beheersen van deze problemen. Ook belichten we alternatieven zoals warmtenetten en duurzame bouwmethoden.

Wat is een warmtepomp en hoe werkt deze?

Een warmtepomp is een apparaat dat warmte uit de omgeving (bodem, oppervlaktewater of buitenlucht) uitwint en deze gebruikt om een woning te verwarmen. In tegenstelling tot een traditionele CV-ketel, die aardgas verbrandt om warmte te genereren, gebruikt een warmtepomp elektriciteit om warmte te pompen. Deze technologie is energiezuinig, omdat het meer warmte kan leveren dan het in elektriciteit verbruikt. Dit wordt uitgedrukt in de COP (Coefficient of Performance), waarbij een waarde hoger dan 1 betekent dat de warmtepomp meer warmte levert dan het elektriciteit verbruikt.

Volgens een analyse in de Kassa-uitzending is het gebruik van een warmtepomp inderdaad CO2-reducerend vergeleken met aardgas. Hoewel kritische stemmen zoals die van hoogleraar David Smeulders in het openbaar een andere visie bieden, wordt zijn argumentatie afgekeurd door energie-experts. Smeulders stelt dat het verbranden van aardgas minder CO2 produceert dan het opwekken van elektriciteit voor een warmtepomp, maar dit wordt betwist op grond van de werkelijke werking van de warmtepomp en de huidige energiemix in Nederland.

Geluidsoverlast: een reëel probleem

Een van de grootste klachten van woningeigenaren is geluidsoverlast veroorzaakt door warmtepompen. De geluidsniveaus van moderne warmtepompen kunnen variëren, maar in sommige gevallen lopen ze op tot 60–70 decibel, vergelijkbaar met auto’s die op 15 meter afstand langsrijden. Het geluid kan continu zijn, wat leidt tot hinder op het gebied van rust en woongenot.

In Kassa werd gerapporteerd dat een oriënterend onderzoek van de overheid is gestart om het geluidsprofiel van warmtepompen te beoordelen. Tot nu toe zijn er geen duidelijke regels voor warmtepompen inzake geluidsgrenzen. Tegenstellingen ontstaan tussen buren die last hebben van geluid en eigenaren die deze warmtepompen geïnstalleerd hebben.

Een voorbeeld uit de praktijk laat zien dat zelfs metingen van een onafhankelijke instantie zoals NSG (Nederlandse Stichting Geluidshinder) niet altijd tot een oplossing leiden. In een geval waarin de NSG de geluidsniveaus buiten en binnen de woning heeft gemeten, werden de wettelijke normen ruimschoots overschreden. Toch is het proces van afhandeling langzaam en onduidelijk.

Voorzitter Erik Roelofsen van de NSG benadrukt dat er meer regelgeving nodig is om burgers te beschermen tegen geluidsoverlast, net zoals dat gebeurt bij industrie, verkeer en andere bronnen van geluid. Het is dus duidelijk dat geluidsoverlast een reëel en complex probleem is dat niet alleen technische oplossingen vereist, maar ook juridische en politieke maatregelen.

Investeren in een warmtepomp: is dat slim?

De aanschaf van een warmtepomp is een aanzienlijke investering. Voor woningeigenaren is het daarom belangrijk om te weten of het een rendabele keuze is. Olof van der Gaag van de Nederlandse Vereniging Duurzame Energie benadrukt dat het investeren in een warmtepomp nog steeds onzeker is. Het is niet garandeerbaar dat je het aangestane geld terugverdient, en het is ook niet zeker dat het wel gebeurt.

De vraag is daarom of het verstandig is om nu al te investeren, vooral gezien de mogelijk veranderende subsidies en regelingen, zoals de salderingsregeling. Het vermindering van subsidies en het opheffen van voordelen kunnen het rendement van een warmtepomp negatief beïnvloeden.

Een thuisbatterij kan een aanvullende investering zijn, maar ook hier is de rendabiliteit onzeker. Volgens Van der Gaag is het risico groot dat je het geld niet terugverdient. Daarom adviseert hij om voorzichtig te zijn met dergelijke investeringen, totdat er meer duidelijkheid is over de toekomstige energiebeleidslijnen en de voordelen die je kunt behalen.

Warmtenetten: alternatief of complicatie?

In de vier grote steden Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht wordt de overstap naar warmtenetten besproken als een alternatief voor individuele warmtepompen. Een warmtenet is een centrale installatie die warmte produceert en via buizen naar huizen levert. Het voordeel is dat het efficiënter kan zijn dan individuele warmtepompen, vooral wanneer de warmte wordt opgewekt via duurzame middelen zoals warmte uit afval of restwarmte.

Echter, de implementatie van warmtenetten is niet zonder complicaties. In Rotterdam heeft Havensteder, een woningcorporatie, ervoor gekozen om de Arrhenius- en Joliottoren over te stappen op het warmtenet. Voor deze overstap was een zeventig procent meerderheid van de bewoners nodig. Hoewel deze meerderheid behaald werd, zijn er klachten over het draagvlakonderzoek. Bewoners voelen zich niet goed ingelicht over de kosten en risico’s van deze overstap. Sommigen vrezen energiearmoede, zoals Abel Fris, die zijn kachel niet aanzet om kosten te drukken.

De keuze voor een warmtenet is dus een complexe beslissing die niet alleen technische aspecten omvat, maar ook financiële, maatschappelijke en politieke overwegingen.

Duurzaam bouwen en renoveren

Duurzaam bouwen is geen nieuw fenomeen, maar het is in de afgelopen decennia steeds belangrijker geworden. Het Trias Principe, dat vaak wordt genoemd bij duurzame woningbouw, houdt in dat je bewust over ruimte en spullen nadenkt, gebruikmaakt van hernieuwbare materialen en energiebronnen, en zuinig omgaat met eindige bronnen. Volgens Andy van den Dobbelsteen, hoogleraar Climate Design & Sustainability aan de TU Delft, is duurzaam bouwen al sinds de jaren negentig aan de orde, maar pas in recente jaren heeft het echt een breed kader gekregen.

Toch is het opmerkelijk dat de gemiddelde bouw nog steeds veel lijkt op de bouw uit de jaren negentig. De isolatie is beter, de ramen en installaties zijn aangepast, en zonnepanelen zijn standaard. Maar er is ruimte voor verbetering. Bijvoorbeeld de indeling van wijkrichtingen en woningopbouw kan beter afgestemd worden op duurzaamheid.

Duurzaam bouwen is niet alleen gericht op de individuele woning, maar ook op de wijk en de energievoorziening. In combinatie met warmtepompen of warmtenetten kan duurzaam bouwen een belangrijke rol spelen in de toekomstige woningbouw.

De rol van de overheid

De overheid speelt een cruciale rol in de ontwikkeling van duurzame energie en woningbouw. Ze bepaalt subsidies, regelgeving, en richtlijnen voor geluidsoverlast en energiegebruik. Momenteel wordt er een oriënterend onderzoek uitgevoerd naar de geluidsoverlast van warmtepompen, wat aantoont dat de overheid zich bewust is van het probleem. Echter, de huidige regels zijn niet duidelijk genoeg om burgers te beschermen.

Een mogelijke oplossing is om geluidsgrenzen voor warmtepompen in te voeren, vergelijkbaar met die voor vaste airco’s en ventilatoren. Ook is het belangrijk om subsidies en beleidslijnen duidelijk te maken zodat woningeigenaren en huurbewoners beter geïnformeerd kunnen worden over de keuzes die voor hen staan.

Conclusie

De warmtepomp is een veelbelovende technologie die een belangrijke rol kan spelen in de overgang naar duurzame verwarming. Echter, de praktijk toont aan dat er nog veel uitdagingen zijn. Van geluidsoverlast tot onduidelijke subsidies en een langzaam beleid, de weg naar een gasvrij Nederland is niet zonder wrijving. Het is belangrijk dat woningeigenaren en huurbewoners goed geïnformeerd worden over de opties, risico’s en mogelijkheden.

Alternatieven zoals warmtenetten en duurzame bouwmethoden kunnen een waardevolle aanvulling zijn op de huidige technologieën. De rol van de overheid blijft cruciaal om regelgeving, subsidies en onderzoek te stimuleren. Tijdens deze transformatie is het belangrijk om zowel technische als maatschappelijke aspecten in overweging te nemen, zodat duurzaamheid niet alleen een beleidsdoel blijft, maar ook een leefbaarheid voor iedereen.