Ontwikkelingen in de warmtepompmarkt: Focus op efficiëntie, duurzaamheid en toepassing in bestaande woningen

Published by Redactie on oktober 2, 2025 | Category warmtepomp

Inleiding

De Nederlandse markt voor warmtepompen is in de afgelopen jaren sterk gegroeid. Dit is onder andere te danken aan de opkomende klimaatdoelen, de stijgende energieprijzen en de wens van eigenaren om afhankelijk te worden van fossiele brandstoffen. In 2024 was het totale aantal warmtepompen in Nederland 2,6 miljoen, een toename van 17 procent ten opzichte van 2023. Vooral lucht-luchtwarmtepompen (72%) en lucht-waterwarmtepompen (22%) domineren de markt.

Toch blijft de installatie van warmtepompen in bestaande woningen een uitdaging. Technische beperkingen, ruimtelijke voorwaarden en het behoud van het onderhoudsconcept zijn cruciale factoren. In dit artikel bespreken we de ontwikkelingen in de warmtepompsector, met een focus op innovatieve technieken, nieuwe producten en de rol van warmtepompen in de toekomstige woningbouw. Het artikel is opgebouwd aan de hand van recente ontwikkelingen, technische data en analyses uit betrouwbare bronnen.

Huidige toestand van de warmtepompmarkt in Nederland

De warmtepompmarkt in Nederland is in 2024 verder gegroeid. Naast het aanzienlijke aantal bestaande warmtepompen zijn er ook nieuwe ontwikkelingen en productieprojecten die specifiek gericht zijn op het verbeteren van de efficiëntie en toepasbaarheid in bestaande woningen. In 2024 zijn er bijvoorbeeld 1.898.700 lucht-luchtwarmtepompen geïnstalleerd, tegenover 574.480 lucht-waterwarmtepompen en 161.020 bodem- of waterwarmtepompen. De meeste installaties zijn dus gericht op lucht-luchtsystemen, die vaak in de vorm van airco’s worden gebruikt.

Groei en uitdagingen

De groei van het aantal warmtepompen is het gevolg van een combinatie van factoren, zoals subsidies, wettelijke regelgeving en de toenemende aandacht voor duurzame energie. In 2025 echter is geconstateerd dat de groei iets afneemt, ook al blijft het totale aantal warmtepompen stijgen vanwege het hogere aantal installaties dan uitgeschakeld. Dit wijst op een mogelijke vertraging in de aanvullende marktgroei, mogelijk als gevolg van technische of logistieke beperkingen.

De huidige warmtepompen, vooral de lucht-water varianten, hebben echter wel hun beperkingen. Deze systemen vereisen bijvoorbeeld ruimte voor een buitenunit en kunnen last hebben van geluidsoverlast. Ook is het onderhoud van deze systemen complexer dan bijvoorbeeld bij lucht-luchtsystemen, wat belemmeringen kan vormen bij installatie in bestaande woningen.

Innovatieve ontwikkelingen in de warmtepompsector

HP-Launch: Nieuwe warmtepomp voor bestaande woningen

Een van de belangrijkste innovaties op dit moment is het project HP-Launch, waarin zes kennisinstituten en marktpartijen samenwerken aan het ontwikkelen van een nieuwe warmtepomp die specifiek geschikt is voor bestaande woningen. Het doel van het project is om de nadelen van huidige lucht/water-warmtepompen op te heffen, zodat de markt sneller kan groeien.

Een van de kernaspecten van het project is de ontwikkeling van een prototype dat eind 2025 klaar moet zijn. Dit prototype moet lichter, efficiënter en makkelijker in te richten zijn voor bestaande woningen. Bovendien moet het onderhoud vereenvoudigd worden, wat de aantrekkelijkheid van warmtepompen voor woningeigenaren verder kan vergroten.

Een mogelijke oplossing die in het project wordt bekeken, is de dakmontage van de warmtepomp. Verschillende alternatieven worden bekeken voor de plaatsing van het apparaat op het dak. Een van de concepten is het compacte ‘schoorsteen’-concept, waarbij de warmtepomp geïntegreerd wordt in het dakhout of in een verlenging van de schoorsteen. Dit maakt het systeem minder zichtbaar en kan ook ruimtelijke beperkingen omzeilen.

De resultaten van dit project zullen worden beschikbaar gesteld aan de Nederlandse warmtepompindustrie, zodat deze verder kan innoveren op basis van de ervaringen en ontdekkingen van HP-Launch.

PVT-panelen: Combinatie van zonnepanelen en warmtewisselaars

Een andere innovatie die in de warmtepompsector onder ontwikkeling is, is de combinatie van zonnepanelen (PV) en warmtewisselaars (T) tot zogenaamde PVT-panelen. Deze techniek maakt gebruik van de restwarmte van het zonnepaneel om warmte te genereren voor een water-waterwarmtepomp. Deze warmtepomp kan binnenshuis gemonteerd worden en is daardoor geruisloos, wat een van de voornaamste nadelen van lucht-waterwarmtepompen wegwerkt.

Bovendien heeft het koelen van het PV-paneel als gevolg dat de opbrengst van het zonnepaneel toeneemt. Dit betekent dat het systeem niet alleen warmte produceert, maar ook elektriciteit, waardoor het efficiënter wordt dan losse zonnepanelen en warmtepompen.

Hoewel er al enkele bedrijven zijn die PVT-panelen op de markt brengen, is de technologie nog relatief prijzig en vereist deze veel installatietijd. Een partij in Noord-Nederland wil dit veranderen door een goedkoper PVT-paneel te ontwikkelen, gebaseerd op bestaande PV-panelen. Dit prototype moet eenvoudiger te installeren zijn en dus toegankelijker voor woningeigenaren in bestaande woningen.

Hybride warmtepompen en nieuwe regelgeving

Vanaf 2026 is er een nieuwe regelgeving in werking die het verplicht maakt om cv-ketels die vervangen moeten worden, te vervangen door een hybride variant. Dit betekent dat warmtepompen een steeds grotere rol zullen spelen in de verwarmingsmarkt, niet alleen als volledige vervanging van oude systemen, maar ook als aanvulling op traditionele verwarmingssystemen.

Hybride warmtepompen combineren de efficiëntie van warmtepomptechnologie met de betrouwbaarheid van een traditionele cv-ketel. Dit maakt ze aantrekkelijk voor eigenaren die niet meteen over willen stappen naar een volledig elektrisch verwarmingssysteem. Bovendien is dit een tussentijdse oplossing die de transformatie naar een volledig duurzame verwarmingsmarkt kan faciliteren.

Technologie en toepassing van warmtepompen

Wat is een warmtepomp?

Een warmtepomp is een technologie die warmte onttrekt uit de omgeving (lucht, water of grond) en deze gebruikt voor het verwarmen of afkoelen van woningen en gebouwen. Het systeem werkt op basis van een koelmiddel dat warmte absorbeert en afgeeft door verandering van toestand (vloeistof naar gas en weer terug). Deze warmte wordt vervolgens geconcentreerd en geleverd aan het verwarmingssysteem.

Er zijn drie hoofdtypes van warmtepompen:

Lucht-lucht warmtepomp: Deze haalt warmte uit de lucht en gebruikt deze voor verwarming of koeling. Ze worden vaak gebruikt in airconditioning-systemen.
Lucht-water warmtepomp: Deze haalt warmte uit de lucht en zet deze om in warm water voor verwarming en warm tapwater.
Bodem- of waterwarmtepomp: Deze haalt warmte uit de grond of het water. Ze zijn efficiënter in koude weersomstandigheden, maar vereisen investeringen in grondinstallaties.

Voordelen van warmtepomptechnologie

Warmtepompen bieden verschillende voordelen die hen aantrekkelijk maken voor woningeigenaren en woningbouwers:

Duurzaamheid: Warmtepompen gebruiken geen fossiele brandstoffen, waardoor de CO₂-uitstoot wordt gereduceerd.
Energiebesparing: Een warmtepomp heeft een COP (Coefficient of Performance) van tot wel 5, wat betekent dat voor elke 1 kWh elektriciteit die wordt verbruikt, er 5 kWh warmte wordt geproduceerd.
Lage onderhoudskosten: In vergelijking met oude verwarmingssystemen is het onderhoud van warmtepompen vaak eenvoudiger en minder kostbaar.
Energievoorziening in de toekomst: Warmtepompen zijn compatibel met hernieuwbare energiebronnen, zoals zon en wind, wat de overstap naar een duurzamere energievoorziening faciliteert.

Installatie en onderhoud

De installatie van een warmtepomp vereist een grondige inventarisatie van de woning. Dit omvat een analyse van de isolatie, de huidige verwarmingssystemen en de energiebehoeften. Na deze analyse kan een geschikte warmtepomp worden gekozen en geïnstalleerd.

Het installatieproces omvat het plaatsen van de warmtepomp, het aansluiten op het verwarmingssysteem en, indien nodig, het aanleggen van leidingen voor grond- of waterwarmte. Het is essentieel dat de installatie uitgevoerd wordt door gekwalificeerde professionals om ervoor te zorgen dat het systeem optimaal functioneert.

Na de installatie is er vaak een inregelperiode waarbij het systeem wordt afgesteld voor maximale efficiëntie. Dit is belangrijk omdat warmtepompen vaak complexer zijn dan traditionele verwarmingssystemen en een juiste afstelling vereisen voor het behalen van het maximale rendement.

Onderhoud is eveneens belangrijk voor de efficiëntie en levensduur van een warmtepomp. Dit omvat het controleren van de koelvloeistofniveaus, het schoonmaken van filters en het inspecteren van elektrische componenten. Het is aan te raden om minstens één keer per jaar een onderhoudsbeurt te laten uitvoeren door een specialist. Dit zorgt ervoor dat eventuele problemen vroegtijdig worden opgespoord en verholpen, wat de efficiëntie van het systeem ten goede komt.

De rol van warmtepompen in de toekomstige woningbouw

Toekomstige kansen en uitdagingen

De toekomstige rol van warmtepompen in de woningbouw is niet alleen bepaald door technologische ontwikkelingen, maar ook door beleid en marktontwikkelingen. In de komende jaren is er een duidelijke richting waarin warmtepompen hun rol zullen uitbreiden:

Toepassing in bestaande woningen: Hoewel warmtepompen al worden gebruikt in bestaande woningen, is er nog ruimte voor uitbreiding. Innovaties zoals HP-Launch en PVT-panelen kunnen de toepassing van warmtepompen in bestaande woningen verder stimuleren.
Duurzaamheidsdoelen: De klimaatdoelen van Nederland en de EU zorgen ervoor dat er druk is op de overgang naar duurzame verwarmingssystemen. Warmtepompen zijn een van de belangrijkste opties bij deze overgang.
Elektriciteitsvoorziening: De groei van warmtepompen hangt ook af van de beschikbaarheid en duurzaamheid van elektriciteit. Hier is sprake van een synergie met de ontwikkeling van hernieuwbare energiebronnen, zoals zon- en windenergie.

Toekomstverwachtingen en voorbeelden uit onderzoek

Een onderzoek uit 2015/2016 van de Universiteit van Utrecht en de DHPA (Dutch Heat Pump Association) wijst uit dat warmtepompen een belangrijke bijdrage kunnen leveren aan het verduurzamen van de bestaande woningvoorraad. De studie benadrukt dat het efficiënt gebruik van warmtepompen ervoor kan zorgen dat het fossiele energiegebruik wordt verlaagd en dat er een positieve impact is op de installatie-, bouw- en elektriciteitssector.

Daarnaast benadrukt het onderzoek dat het belangrijk is om eerst zoveel mogelijk energie te besparen door goed isoleren en kierdicht maken van woningen. Pas dan kan een warmtepomp worden toegepast om het resterende energiebehoefte te dekken. Dit benadrukt dat warmtepompen niet alleen een technologische oplossing zijn, maar ook een strategische keuze in de context van energie-efficiëntie.

Toekomstige ontwikkelingen in Nederland

In de komende jaren is te verwachten dat de warmtepompmarkt zich verder zal ontwikkelen. Dit is te zien in de groei van subsidies en de uitbreiding van de regelgeving. Daarnaast zijn er innovaties in de technologie, zoals de ontwikkeling van hybride systemen, PVT-panelen en luchtwarmtepompen die beter aansluiten op de realiteit van bestaande woningen.

Conclusie

De warmtepompsector in Nederland is in een snelle groeifase. Hoewel de afgelopen jaren het aantal warmtepompen sterk is toegenomen, zijn er nog steeds uitdagingen, vooral in de toepassing in bestaande woningen. Innovaties zoals HP-Launch en PVT-panelen bieden hoop op oplossingen die de toegankelijkheid van warmtepompen voor woningeigenaren vergroten.

De technologie van warmtepompen is efficiënt en duurzaam, waardoor het een belangrijke rol speelt in de toekomstige woningbouw en energievoorziening. De groei van subsidies, het verplichte gebruik van hybride warmtepompen en de toekomstige uitbreiding van duurzame elektriciteitsproductie zullen allemaal bijdragen aan een verdere toename van de markt.

Voor woningeigenaren is het belangrijk om goed geïnformeerd te zijn over de opties en de voorwaarden voor installatie. Bovendien is het essentieel om de woning voor te bereiden op de installatie van een warmtepomp, bijvoorbeeld door het isoleren en kierdicht maken van de woning. Alleen zo kan het volledige potentieel van warmtepomptechnologie worden benut.