Opleidingscentra voor Warmtepompen: Op weg naar duurzame verwarming in Nederland

Published by Redactie on oktober 2, 2025 | Category warmtepomp

Nederland staat voor een grote uitdaging op het gebied van verduurzaming. Ruim acht miljoen woningen en gebouwen die momenteel nog op aardgas werken, moeten binnen de komende jaren worden getransformeerd naar duurzame energiebronnen. De warmtepomp is daarbij een van de meest veelbelovende oplossingen voor verwarming en warm water. Maar om dit doel te bereiken, zijn er kwalificaties, opleidingen en trainingen nodig voor monteurs en installatiebedrijven. In dit artikel wordt ingegaan op de rol van opleidingscentra in het kader van de Green Deal voor warmtepompen, de huidige opleidingen, de benodigde kennis en het belang van certificeringen. Daarnaast worden subsidies en technische aspecten van warmtepompen besproken, evenals innovatieve methoden in de opleiding.

De Green Deal en de noodzaak van kwalificaties

In 2018 werd een belangrijke afspraak gemaakt in de zogenaamde Green Deal. In deze overeenkomst tussen de installatiebranche en de overheid was het doel om binnen vijf jaar 6.000 monteurs op te leiden die hybride warmtepompen kunnen installeren en onderhouden. Deze overeenkomst is een reactie op de noodzaak om het energieverbruik van woningen en gebouwen drastisch te verlagen en het gebruik van aardgas af te bouwen. De warmtepomp wordt gezien als een duurzame oplossing, maar het installeren en onderhouden van deze apparatuur vereist nieuwe kennis en vaardigheden.

NVKL heeft een belangrijke rol gespeeld bij het uitvoeren van deze overeenkomst. Het netwerk van opleidingscentra die in het land zijn opgezet, is een essentieel onderdeel van het plan. Deze centra zorgen ervoor dat monteurs en installateurs op de hoogte blijven van de nieuwste technieken, wetgeving en regelgeving op het gebied van warmtepompen.

Opleidingen en trainingen voor warmtepompen

Opleidingen op het gebied van warmtepompen worden verzorgd door verschillende instituten, zoals Opleidingscentrum GO°, Alfa College, Installatiewerk, ROVC, Studium en TEB Vakschool. Deze opleidingen zijn zowel theoretisch als praktisch gericht, omdat het werken met warmtepompen complexe technieken vereist. Het Opleidingscentrum GO° is bijvoorbeeld een belangrijke speler in de sector. Het biedt diverse trainingen en is ook een examenlocatie. De trainingen vinden plaats op dezelfde systemen die in de examens worden gebruikt, wat ervoor zorgt dat de kandidaten zich goed voorbereiden.

Bij Aeres Tech wordt ook aandacht besteed aan flexibiliteit in de opleidingen. Bedrijven kunnen kiezen voor opleidingen op locaties die dichtbij hun werkveld liggen. Dit draagt bij aan een hogere deelname en relevante toepassing van het geleerde. Aeres Tech heeft bijvoorbeeld een nieuwe praktijkomgeving gebouwd waarin de meest high-tech warmtepompen en zonnepanelen worden gebruikt voor trainingsdoeleinden. Deze faciliteiten zijn cruciaal voor het leren en onderhouden van de nieuwste technologieën.

Blended learning en digitale lesmaterialen

Een nieuwe methode die in 2017 werd ingevoerd is blended learning. Hiermee kunnen cursisten interactieve lesstof alvast thuis doornemen, waarna de theorie en praktijk op school worden afgerond. Deze aanpak zorgt voor een efficiënter leerproces en helpt medewerkers om beter voor te bereiden op de technische uitdagingen in de praktijk. Aeres Tech werkt samen met Acole om state-of-the-art lesmaterialen en e-learning modules te ontwikkelen. Dit omvat ook digitale technische taalcursussen in Engels en Duits, die nuttig zijn in de internationale installatiebranche.

Opleidingen en bbl-opleidingen

Aeres Tech verzorgt ook volwaardige bbl-opleidingen (bedrijfsopleidingen). Deze opleidingen worden door veel bedrijven verkozen boven reguliere scholen. Er zijn drie hoofdredenen hiervoor: medewerkers willen niet naar een gewone school, ze kunnen zich in langere periodes concentreren op de opleiding en werken met dezelfde machines en apparatuur als op de werkvloer. Deze methode zorgt ervoor dat de medewerkers direct kunnen toepassen wat ze leren, wat leidt tot een efficiënter en effectiever leerproces.

Certificering en wettelijke verplichtingen

Monteurs die werken aan warmtepompen moeten beschikken over een persoonscertificaat F-gassen. Dit certificaat is wettelijk verplicht voor het in bedrijfstellen van een warmtepompinstallatie en voor het uitvoeren van reparatiewerkzaamheden aan het koudesysteem met synthetische koudemiddelen. Het certificaat dient als bewijs dat de monteur de benodigde kennis en vaardigheden heeft om veilig en correct met deze koudemiddelen om te gaan.

Na het afronden van een opleiding en een succesvol afgelegd examen, ontvangt de monteur het Bewijs van Vakmanschap, dat wordt geregistreerd in de Vakpaspoort. Dit bewijs dient als officiële erkenning van de kwalificatie en is essentieel voor het uitoefenen van de beroepsactiviteiten op dit gebied.

Technische aspecten van warmtepompen

Bij het kiezen van een warmtepomp is het belangrijk om rekening te houden met technische kenmerken zoals het SPF (Seasonal Performance Factor) en de COP (Coefficient of Performance). Het SPF geeft het rendement van het warmtepompsysteem tijdens het gehele stookseizoen weer. Dit is een betere maatstaf dan het COP, omdat het SPF rekening houdt met seizoensgebonden variaties in het rendement.

Het COP geeft het rendement van het systeem op een specifiek moment weer. Bijvoorbeeld, een COP van 4 betekent dat het systeem 4kW aan warmte levert voor iedere 1kW aan energie die erin gestopt wordt. Dit is dus een rendement van 400%. In Nederland moeten warmtepompen voldoen aan een minimale COP van 4, wat betekent dat ze efficiënt genoeg zijn om te voldoen aan de duurzaamheidsdoelen.

Subsidies en financiële ondersteuning

Tot 2021 stond de overheid subsidies beschikbaar om de overgang naar duurzame verwarming te stimuleren. De Investeringssubsidie Duurzame Energie (ISDE) was gericht op zowel particulieren als zakelijke gebruikers. De hoogte van de subsidie voor warmtepompen varieerde tussen €1.000 en €2.500, afhankelijk van het merk en type pomp. Deze subsidie is bedoeld om de investering in duurzame verwarming betaalbaar te maken en de adoptie van warmtepompen te versnellen.

Een warmtepomp komt in aanmerking voor de ISDE als deze voldoet aan bepaalde voorwaarden. Zo moet de warmtepomp onderdeel zijn van een verwarmingstoestel en uitgerust zijn met een lucht-waterwarmtepomp, grond-waterwarmtepomp, water-waterwarmtepomp of een warmtepompboiler. Lucht-luchtwarmtepompen zijn uitgesloten van de subsidie. Daarnaast mag het nominaal vermogen van het systeem niet hoger zijn dan 70 kW en moet het voldoen aan de gestelde rendementseisen.

Innovatie en toekomstperspectieven

Opleidingscentra en instellingen zoals Aeres Tech zijn druk bezig met het ontwikkelen van nieuwe methoden en technologieën om de opleidingen op te knappen. Een voorbeeld hiervan is de Mediahub, die samen met de CHE in Ede is opgezet. Deze hub biedt kleine bedrijven, studenten en docenten de mogelijkheid om innovatieve mediatoepassingen te ontwikkelen, zoals websites, video’s en zelfs Virtual Reality (VR). Deze toepassingen kunnen gebruikt worden voor het leren en onderhouden van warmtepompen en andere technische apparatuur.

Het gebruik van VR in opleidingen is een voorbeeld van hoe technologie kan bijdragen aan een betere en efficiëntere opleiding. Met VR kunnen cursisten virtuele 3D-modellen bouwen en leren werken met apparatuur zonder fysieke risico’s. Dit zorgt voor een veiligere en realistischere leeromgeving.

Optimalisatie van warmtepompinstallaties

Nadat een warmtepomp is geïnstalleerd, is het essentieel om ervoor te zorgen dat de installatie optimaal werkt. Hierbij spelen factoren zoals het ontwerp van de installatie, de kwaliteit van de installatie en het regeltechnisch systeem een belangrijke rol. Een goed ontworpen installatie zorgt voor een hoger rendement en een langere levensduur van de warmtepomp.

NVKL en andere opleidingscentra bieden ondersteuning en advies op dit gebied. Er zijn video’s beschikbaar die uitleggen hoe men een optimaal werkende installatie kan realiseren. Deze video’s tonen praktische tips en technische aanbevelingen voor het ontwerp en installatie van warmtepompsystemen.

Centrale warmtepompsystemen voor bedrijfspanden

Naast particuliere woningen worden warmtepompsystemen ook steeds vaker gebruikt in bedrijfspanden en kantoren. Deze systemen vereisen een ander ontwerp en installatieproces dan die in particuliere woningen. Centrale warmtepompsystemen zijn doorgaans groter en vereisen een zorgvuldige analyse van het warmtegebruik en het energieverbruik van het gebouw.

NVKL biedt ook specifieke trainingen voor het ontwerpen en installeren van deze centrale systemen. Deze trainingen zijn gericht op installateurs die werken in de commerciële sector en die ervaring op willen doen met grotere en complexere systemen.

Koudemiddelen en technische kennis

Een warmtepomp bestaat uit een circuit waarin koudemiddelen circuleren. Deze koudemiddelen veranderen van fase (vloeistof naar gas en vice versa) afhankelijk van de temperatuur en druk. Deze technische eigenschappen zijn cruciaal voor het werken van een warmtepomp. Het is belangrijk dat monteurs en installateurs goed begrijpen hoe deze processen werken en welke koudemiddelen geschikt zijn voor welke toepassingen.

Opleidingscentra zoals Opleidingscentrum GO° en Aeres Tech leggen hier veel aandacht aan besteed. De cursussen en trainingen behandelen niet alleen de praktische aspecten van het installeren en onderhouden van een warmtepomp, maar ook de theoretische achtergrond van koudemiddelen en thermodynamica.

Conclusie

De transformatie van het Nederlandse woning- en gebouwarkitectuur naar duurzame verwarming is een grote uitdaging, maar met de juiste opleidingen, trainingen en certificeringen is deze uitdaging aantoonbaar. Opleidingscentra zoals Opleidingscentrum GO° en Aeres Tech spelen een centrale rol in het opvoeden van monteurs en installateurs die hybride warmtepompen kunnen plaatsen en onderhouden. De Green Deal heeft een duidelijke richting aangegeven en heeft geleid tot de oprichting van specifieke opleidingen en faciliteiten.

Subsidies zoals de ISDE hebben een belangrijke rol gespeeld in het stimuleren van de adoptie van warmtepompen. Technische aspecten zoals SPF en COP zijn essentieel bij het kiezen van een warmtepomp, en het certificaat F-gassen is wettelijk verplicht voor monteurs die werken aan deze systemen. Innovatieve methoden zoals blended learning en Virtual Reality zorgen voor een efficiënter en effectiever leerproces.

De toekomst van duurzame verwarming in Nederland hangt sterk af van het vermogen van de installatiebranche om zich aan te passen aan nieuwe technologieën en wetgeving. Opleidingscentra en bedrijfsopleidingen zijn hierin een essentieel onderdeel, en hun rol zal alleen maar groter worden naarmate de vraag naar duurzame verwarming toeneemt.