Overzicht gelijkwaardigheidsverklaringen voor warmtepompen

Published by Redactie on oktober 2, 2025 | Category warmtepomp

De bouw- en renovatiebranche staat tegenwoordig onder steeds grotere druk om duurzamer en energie-efficiënter te worden. In dit kader speelt de warmtepomp een steeds belangrijkere rol in de energieopwekking van woningen en gebouwen. Echter, om de prestaties van warmtepompen te kunnen gebruiken bij energieberekeningen zoals de EPC (Energie Prestatie Coëfficiënt), is het noodzakelijk om gebruik te maken van zogenaamde gelijkwaardigheidsverklaringen. Deze verklaringen zijn essentieel om te bewijzen dat een warmtepomp voldoet aan de wettelijke normen en kan worden ingezet in berekeningen die leiden tot het bepalen van de energieprestaties van een woning. In dit artikel geven we een overzicht van wat gelijkwaardigheidsverklaringen precies inhouden, waarom ze belangrijk zijn, en hoe ze in de praktijk worden toegepast.

Wat is een gelijkwaardigheidsverklaring?

Een gelijkwaardigheidsverklaring is een document dat wordt uitgevaardigd door een onafhankelijke, geaccrediteerde instantie. Deze verklaring bevat technische data van een warmtepomp die aantonen dat het apparaat voldoet aan de wettelijke normen en kan worden gebruikt in berekeningsmodellen voor energieprestaties zoals de EPC. In Nederland worden deze verklaringen vaak uitgevaardigd door instanties zoals TNO en KIWA, die het product in een laboratorium testen volgens vastgelegde normeringen.

Het doel van een gelijkwaardigheidsverklaring is om te garanderen dat de technische specificaties van het product – zoals COP (Coefficient of Performance), verbruik, en vermogen – accuraat zijn en conform zijn met de eisen die gelden voor energieberekeningen. Deze verklaringen worden dan gebruikt in berekeningssoftware om een realistische EPC-waarde te bepalen.

Waarom zijn gelijkwaardigheidsverklaringen nodig?

In het energieregulatoire kader van Nederland, en vooral bij de bepaling van de EPC, is het essentieel om exacte technische data te gebruiken. Deze data zijn nodig om vast te stellen of een woning voldoet aan de wettelijke eisen rondom energie-efficiëntie. Omdat technologie snel verandert, zijn niet alle warmtepompen automatisch vooraf ingebouwd in de berekeningsmodellen. Daarom is het nodig dat fabrikanten hun producten laten testen en een gelijkwaardigheidsverklaring laten uitvaardigen.

Volgens de informatie in de bronnen is het niet toegestaan dat een fabrikant zelf een gelijkwaardigheidsverklaring opstelt. Het moet worden gedaan door een onafhankelijke, bevoegde instantie. Dit zorgt ervoor dat de data die in de verklaring staan, betrouwbaar zijn en geen voorkeur tonen aan bepaalde producten of merken.

Hoe werkt het proces?

Het proces begint met een testfase. De warmtepomp wordt in een geaccrediteerd laboratorium getest volgens standaarden zoals EN 14511. Tijdens deze tests wordt bijvoorbeeld gekeken naar het verwarmingsvermogen bij verschillende temperaturen, de COP-waarde, en de efficiëntie in koelmodus. De testresultaten worden gebruikt om een gelijkwaardigheidsverklaring te schrijven. Deze verklaring moet duidelijk maken dat het product voldoet aan de wettelijke eisen en kan worden gebruikt in berekeningen.

Zodra de verklaring is uitgevaardigd, kan deze worden ingezet bij de energieberekening. De gemeente of bevoegde instantie die de bouwaanvraag beoordeelt, kan vragen om een kopie van deze verklaring. Dit is vooral relevant bij projecten waarbij de warmtepomp een cruciale rol speelt in het voldoen aan EPC-eisen.

Praktijkvoorbeeld: STIEBEL ELTRON en GWS 1

Een concreet voorbeeld van hoe gelijkwaardigheidsverklaringen worden gebruikt in de praktijk, komt naar voren bij STIEBEL ELTRON. In een project waarin 500 woningen in Strijp (Eindhoven) zijn uitgerust met warmtepompen, heeft STIEBEL ELTRON ervoor gekozen om een extra wisselaar (GWS 1) in te bouwen. Dit is gedaan om de TCO (Total Cost of Ownership) en bedrijfszekerheid te verbeteren.

De GWS 1 zorgt ervoor dat glycol, dat gebruikt wordt als warmtebron, niet in aanraking komt met het drinkwater. Dit systeem is getest bij KIWA en voorzien van een officiële gelijkwaardigheidsverklaring. Deze verklaring maakt het mogelijk om de warmtepomp met het bijbehorende systeem te gebruiken in energieberekeningen.

Kosteneffecten en uitdagingen

Hoewel gelijkwaardigheidsverklaringen essentieel zijn voor de energieberekening, is het proces van het verkrijgen van zo’n verklaring niet zonder kosten. Het uitvoeren van tests en het opstellen van een verklaring kost duizenden euro’s. Daarom is het in de praktijk zo dat alleen producten met een hoge omzet, of die op grote schaal worden verkocht, meestal een gelijkwaardigheidsverklaring hebben. Dit komt omdat het kosteneffect anders te veel zou zijn voor de fabrikant om het product op de markt te kunnen brengen.

Daarnaast moet per type warmtepomp een aparte verklaring worden gemaakt. Als een fabrikant meerdere types heeft, of regelmatig nieuwe producten introduceert, kunnen de kosten snel oplopen. Dit heeft geleid tot discussies tussen fabrikanten, milieuorganisaties en overheden over hoe dit proces efficiënter en betaalbaarder zou kunnen worden. Sommige partijen pleiten bijvoorbeeld voor een Europese norm in plaats van landelijke tests en verklaringen.

Belang voor bouwprojecten en renovaties

Bij bouwprojecten en renovaties is het gebruik van een warmtepomp met een gelijkwaardigheidsverklaring vaak cruciaal. In veel gevallen is het niet mogelijk om aan energie-eisen te voldoen zonder gebruik te maken van een efficiënte warmtepomp. Een gelijkwaardigheidsverklaring helpt om te bewijzen dat het gekozen systeem voldoet aan de vereisten. Dit is vooral belangrijk bij nieuwbouwprojecten en renovaties waarbij de EPC-waarde een sleutelrol speelt in de bouwaanvraag.

Bijvoorbeeld, een warmtepomp zoals de Metro Therm SHK20-200S/12 R32 van Nathan is uitgerust met een kwaliteitsverklaring en staat op de ISDE-subsidie lijst. Dit betekent dat het product niet alleen technisch geschikt is, maar ook mogelijk maatregelen kan opleveren die ondersteuning krijgen van overheidsfinanciering.

De invloed van collectieve systemen

Hoewel individuele warmtepompen met gelijkwaardigheidsverklaringen vaak in de focus staan, is er ook aandacht voor collectieve systemen. In sommige woningbouwprojecten worden warmtepompen gekoppeld aan een distributienet dat gevoed wordt door diverse open bronnen. In dergelijke gevallen is het belang van gelijkwaardigheidsverklaringen eveneens groot, omdat het systeem als geheel moet voldoen aan energie-eisen.

Echter, de impact van collectieve systemen op de EPC is nog grotendeels onbekend. Het is daarom belangrijk om in dergelijke gevallen zorgvuldig te kijken naar de verklaringen van elk onderdeel van het systeem om ervoor te zorgen dat alles samen voldoet aan de wettelijke eisen.

De rol van lobby en regelgeving

De regulering rond gelijkwaardigheidsverklaringen is niet statisch. Er zijn regelmatig wijzigingen, ideeën of pogingen om het systeem aan te passen aan veranderende technologieën en behoeften van de markt. In Nederland is het een land van wijzigingen, waar ideeën vaak snel worden aangekondigd en dan weer gewijzigd. Dit fenomeen wordt vaak toegeschreven aan zowel technologische vooruitgang als commerciële belangen.

Een voorbeeld hiervan is de EPC. In de loop van de jaren zijn er verschillende systemen geweest, zoals de EPG (Energie Prestatie Gebouw) en de EPN (Energie Prestatie Nieuwbouw). In 2015 is het EPG-systeem vervangen door een systeem met labels van A t/m G, vergelijkbaar met energielabels in de huidige praktijk.

Technische specificaties en COP-waarden

Een belangrijk aspect van warmtepompen is de COP (Coefficient of Performance). Dit getal geeft aan hoe efficiënt een warmtepomp is. Bijvoorbeeld, een warmtepomp met een COP van 5.33 betekent dat het apparaat 5.33 kilowatt aan warmte levert voor elk kilowatt aan elektriciteit dat het verbruikt. Dit is een veelvoorkomende COP-waarde bij warmtepompen die geschikt zijn voor nieuwbouw of verduurzaming.

De COP-waarde is een essentieel onderdeel van de gelijkwaardigheidsverklaring. Het wordt gebruikt in energieberekeningen om vast te stellen hoe efficiënt het systeem is. Daarnaast zijn er ook andere technische parameters van belang, zoals het verwarmingsvermogen bij verschillende temperaturen, de maximaal toelaatbare leidinglengte, en de mogelijkheid om zonnewarmte of zonnepanelen te integreren.

Conclusie

Gelijkwaardigheidsverklaringen voor warmtepompen zijn essentieel bij energieberekeningen zoals de EPC. Zij zorgen ervoor dat de technische specificaties van een warmtepomp accuraat zijn en conform zijn met de wettelijke normen. Het proces van het verkrijgen van zo’n verklaring is kostbaar, wat betekent dat niet alle warmtepompen automatisch voorzien zijn van zo’n document. Vooral producten met een hoge omzet worden meestal getest en voorzien van een verklaring.

Bij bouwprojecten en renovaties is het gebruik van warmtepompen met een gelijkwaardigheidsverklaring vaak noodzakelijk om aan energie-eisen te voldoen. Daarnaast is het belangrijk om rekening te houden met de kosten en de mogelijkheid om subsidies te krijgen, zoals bij producten die op subsidieslijsten staan.

Aangezien de energieregulering in Nederland regelmatig verandert, is het verstandig om regelmatig op de hoogte te blijven van nieuwe ontwikkelingen. Dit is niet alleen belangrijk voor professionals in de bouwsector, maar ook voor particuliere woningeigenaren die hun woning verduurzamen.