Passieve klimaatsystemen met warmtepompen: efficiënte oplossingen voor duurzame woningbouw

Published by Redactie on oktober 2, 2025 | Category warmtepomp

Inleiding

Passieve klimaatsystemen zijn steeds vaker ingezet in de duurzame woningbouw, met name in combinatie met warmtepompen. Deze systemen bieden een efficiënte en milieuvriendelijke manier om woningen te verwarmen en te koelen, zonder dat dit gebeurt op kosten van hoge energieverbruik of vervuilende brandstoffen. In dit artikel bespreken we de voordelen, technische aspecten en toepassingen van passieve klimaatsystemen met warmtepompen, op basis van gegevens uit recente bronnen.

We zullen onder andere de Nilan Compact P ventilatie warmtepomp als klimaatsysteem bekijken, passieve koelmethodes met warmtepompen, het potentieel van lucht-lucht warmtepompen en het gebruik van bodemenergie in collectieve oplossingen. Naast technische eigenschappen zullen we ook aandacht besteden aan praktische toepassingen, voordelen en beperkingen, met name voor nieuwbouw en herstelde woningen.

Passieve klimaatsystemen: basisprincipe en voordelen

Passieve klimaatsystemen werken op basis van energie-efficiëntie en het gebruik van natuurlijke bronnen zoals lucht, bodem of water om woningen te verwarmen of te koelen. Deze systemen vereisen weinig of geen actieve energie-input van buitenaf, waardoor ze een aantrekkelijke keuze zijn voor duurzame woningbouwprojecten.

Een warmtepomp speelt hierin een centrale rol. Het is een technologie die warmte uit een omgeving (zoals de bodem, lucht of water) opneemt en deze vervolgens gebruikt om gebouwen te verwarmen. In warmere maanden kan het proces ook omgekeerd worden om passief te koelen. Dit maakt warmtepompen tot zeer veelzijdige apparaten die zowel verwarming als koeling kunnen bieden.

Voordelen van passieve klimaatsystemen met warmtepompen

Laag energieverbruik: door de passieve werking van deze systemen is het energieverbruik aanzienlijk lager dan bij traditionele verwarmingsmethodes.
Duurzaamheid: geen verbranding van fossiele brandstoffen; gebruik van hernieuwbaar energie.
Lage CO₂-uitstoot: warmtepompen produceren weinig tot geen CO₂-uitstoot, afhankelijk van de bron van de elektriciteit.
Integratie met fotovoltaïsche systemen: een passieve warmtepomp kan efficiënter werken in combinatie met eigen zonnepanelen.
Geen vervuilende uitstoot: geen rook, as of andere vervuilers.
Lage onderhoudskosten: moderne warmtepompen vereisen weinig onderhoud, mits goed geïnstalleerd.
Lage geluidniveaus: sommige modellen werken bij een geluidsniveau van minder dan 50 dB, vergelijkbaar met een normaal gesprek.

Nilan Compact P: passief certificeerd klimaatsysteem

Een voorbeeld van een passief klimaatsysteem is de Nilan Compact P ventilatie warmtepomp, die al wordt ingezet in projecten zoals in Coevorden. Dit systeem is gecertificeerd als passiefhuis-gecompatible en is ontworpen voor gebruik in goed geïsoleerde woningen of appartementen. Het voordeel van deze certificering is dat het systeem automatisch geaccepteerd wordt binnen passiefhuisberekeningen (zoals PHPP), wat tijd en papierwerk bespaart bij bouwprojecten.

De Nilan Compact P is een compacte oplossing die geen grondboring of buitenunit vereist. Hierdoor is de installatie eenvoudiger en minder invasief. Het systeem integreert ventilatie, verwarming en koeling in één oplossing, wat het ideaal maakt voor nieuwbouwprojecten die streef naar energie-efficiëntie en comfort.

De passiefhuiscertificering geeft ook duidelijkheid over de efficiëntie van het systeem, waardoor het niet opnieuw hoeft te worden getest of berekend door het bouwteam of architect. Dit maakt het systeem betrouwbaar en geschikt voor toepassing in passiefhuisprojecten of energiezuinige woningen.

Passieve koeling met warmtepompen: technieken en toepassingen

Bij passieve koeling maakt gebruik van warmtepompen op basis van geothermie of waterwarmte. Deze techniek maakt het mogelijk om een gebouw te koelen zonder gebruik van conventionele airco’s of hoge elektriciteitsverbruik. Een warmtepomp werkt hierbij op het principe van warmtewisseling tussen de bodem (of water) en de binnenruimte.

Passieve koeling met grond/water-warmtepompen

De passieve koelmethode maakt gebruik van een grond/water-warmtepomp, die warmte uit de binnenruimte afvoert en deze afgeeft aan de bodem of het water. Geothermische sondes of collectoren zorgen voor het overbrengen van warmte. Aangezien er geen compressor nodig is bij passieve koeling, is het proces zeer energie-efficiënt.

Een belangrijk voordeel is dat passieve koeling onkosten kan verminderen. Er zijn geen kosten voor energie voor de compressor of voor het actief draaien van het systeem. Bovendien is het geluidsniveau laag, wat het ideaal maakt voor woningen waar comfort en stilte belangrijk zijn.

Passieve koeling kan de kamertemperatuur met ongeveer drie graden Celsius verlagen, wat aanzienlijk is bij hoge buitentemperaturen. De installatie is relatief eenvoudig en vereist weinig extra inspanning. Passief koelen is het meest efficiënt bij gebruik van geothermische sondes, omdat deze het beste resultaat opleveren.

Actieve koeling met warmtepompen

Actieve koeling maakt wel gebruik van de compressor van de warmtepomp. In dit geval wordt warmte afgevoerd en het systeem draait actief, wat wel elektriciteit kost. Actief koelen is nuttig bij hogere verwachtingen van koeling of in gebouwen waar passieve koeling niet voldoet.

Een voordeel van actieve koeling is dat het ook werkt bij hoge kamertemperaturen en dat het sneller resultaat oplevert. Het nadeel is echter dat het energieverbruik aanzienlijk hoger is dan bij passieve koeling.

Lucht-lucht warmtepompen: passieve klimaatbeheersing

Een lucht-lucht warmtepomp haalt energie uit de buitenlucht en brengt deze over naar de binnenruimte. In het kader van passieve klimaatbeheersing zijn deze systemen ideaal voor passiefhuisen of energiezuinige woningen, omdat lucht minder efficiënt is dan water. Daarom zijn deze systemen vooral populair in regio’s met hogere gemiddelde temperaturen en lagere verwarmingsbehoeften.

Een lucht-lucht warmtepomp kan efficiënter werken wanneer een luchtbuis is geïnstalleerd om de buitenlucht voor te verwarmen. Deze techniek is vooral populair in Duitsland, Oostenrijk en Zwitserland (DACH-regio) en ook in Midden-Europa. Bij goed geïsoleerde nieuwbouwwoningen is het mogelijk om efficiënt, betaalbaar en betrouwbaar te verwarmen met dit type warmtepomp.

Een nadeel van lucht-lucht warmtepompen is dat ze niet geschikt zijn voor oudere gebouwen zonder herstelmaatregelen. In die gevallen is een lucht-lucht warmtepomp niet efficiënt genoeg om het verwarmingsbehoefte te dekken. Daarom is het noodzakelijk om eerst isolatieverbeteringen uit te voeren vooraleer deze systemen kunnen worden ingezet.

Bodemenergie: passieve klimaatbeheersing via warmtepompen

Bodemenergie is een veelbelovende techniek voor passieve klimaatbeheersing, vooral in combinatie met warmtepompen. In de winter wordt warmte uit de bodem opgepompt en gebruikt voor verwarming, terwijl in de zomer deze techniek gebruikt kan worden voor passieve koeling.

Gesloten bodemenergiesystemen

Bij gesloten bodemenergiesystemen wordt een gesloten lus van kunststof buizen in de bodem aangelegd. Deze buizen bevatten een mengsel van water en antivries (glycol), dat door de lus wordt gepompt. In de winter wordt warmte uit de bodem onttrokken en opgewaardeerd tot bruikbare temperaturen via de warmtepomp. In de zomer wordt de warmtepomp gebruikt om warmte af te voeren van de woning en deze af te geven aan de bodem, wat passieve koeling oplevert.

Een voordeel van gesloten bodemenergiesystemen is dat ze gratis passieve koeling bieden in de zomer. Daarnaast is het rendement vaak hoger dan bij lucht-warmtepompen, omdat de bodem een stabielere temperatuur heeft dan de buitenlucht.

Klein-collectieve systemen

In nieuwbouwprojecten, met name in appartementencomplexen, is het steeds vaker de keuze om een klein-collectief gesloten bodemenergiesysteem in te zetten. Hierbij wordt één bodemenergie lus gedeeld door meerdere woningen. Dit bespaart boringen en installatiekosten per appartement. Het is een aantrekkelijke oplossing voor gebouwen die streef naar duurzaamheid, met name in stedelijke gebieden waar de beschikbaarheid van ruimte beperkt is.

Deze oplossing biedt ook een interessante mogelijkheid voor bestaande woningen die willen verduurzamen. Omdat de bodem als warmtebron kan dienen, is het mogelijk om meerdere woningen aan te sluiten op één lus, wat de kosten verlaagt.

Hybride versus all-electric warmtepompen

Tijdens de installatie van passieve klimaatsystemen moet gekozen worden tussen een hybride warmtepomp en een all-electric warmtepomp. Beide hebben hun eigen voordelen en toepassingsgebieden, afhankelijk van de situatie van de woning.

Hybride warmtepompen

Hybride warmtepompen werken samen met een bestaande cv-ketel of een ander verwarmingssysteem. Ze schakelen automatisch tussen de warmtepomp en de cv-ketel, afhankelijk van de buitentemperatuur en de warmtevraag. Dit maakt ze ideaal voor bestaande woningen of minder goed geïsoleerde woningen, waar een volledige verwarming op warmtepompbasis niet efficiënt genoeg is.

Een voordeel van hybride systemen is dat de cv-ketel als back-up kan fungeren bij zeer lage buitentemperaturen. Dit zorgt voor een stabiele verwarmingsservice, ook bij extreme weersomstandigheden.

All-electric warmtepompen

All-electric warmtepompen zijn volledig op elektriciteit gebaseerde systemen die geen hulp van een cv-ketel nodig hebben. Ze zijn geschikt voor goed geïsoleerde woningen en passiefhuisen, waar het verwarmingsbehoefte laag is. Deze systemen kunnen ook voor warm tapwater zorgen via een ingebouwde boiler, wat extra comfort biedt.

All-electric warmtepompen kunnen zelfs bij temperaturen van –15 graden Celsius volledig functioneren. Dit maakt ze geschikt voor gebruik in koele klimaten, zoals delen van Noord-Europa.

Keuze van warmtepomp: factoren en overwegingen

Bij de keuze van een passieve klimaatbeheersingssysteem op basis van warmtepomp is het belangrijk om rekening te houden met een aantal factoren:

Type warmtepomp: lucht/water, water/water, lucht/lucht of brine/water.
Warmtebron: lucht, bodem of water.
Beschikbaarheid van ruimte: zowel voor de binnen- als buitenunit.
Isolatiegraad van de woning: passieve systemen werken het beste in goed geïsoleerde woningen.
Kosten en terugverdientijd: het is belangrijk om de investering en de opbrengst in overweging te nemen.
Subsidies en belastingvoordelen: sommige systemen zijn toegankelijker door subsidies of belastingverminderingen.
Comfort: het afgifte systeem (zoals vloerverwarming versus luchtverwarming) beïnvloedt het comfortgevoel.

Conclusie

Passieve klimaatsystemen met warmtepompen bieden een efficiënte, duurzame en comfortabele oplossing voor het verwarmen en koelen van woningen. Ze zijn ideaal voor passiefhuisprojecten, energiezuinige woningen en stedelijke nieuwbouw, waar het gebruik van warmtepompen sterk toeneemt. Door het gebruik van passieve technieken, zoals geothermische sondes of bodemenergie, is het mogelijk om woningen te verwarmen zonder hoge energiekosten en met lage CO₂-uitstoot.

Systemen zoals de Nilan Compact P ventilatie warmtepomp laten zien hoe efficiënt en betrouwbaar deze systemen kunnen zijn, terwijl passieve koeling en all-electric warmtepompen extra voordelen bieden in termen van energiebesparing en comfort. Het kiezen van de juiste warmtepomp hangt af van de situatie van de woning, de isolatiegraad, de beschikbaarheid van ruimte en de verwachtingen van de gebruiker.

Passieve klimaatbeheersing is een belangrijk onderdeel van de toekomstige woningbouw en verduurzaming. Met de juiste keuze en uitvoering kunnen woningen efficiënt, comfortabel en duurzaam worden gemaakt.