Het energieprijsplafond en de impact op huishoudens met een warmtepomp: Wat betekent dit voor verbruik, kosten en rendement?

Inleiding

Het energieprijsplafond, ingevoerd door het kabinet in reactie op de stijgende energieprijzen, is een tijdelijke maatregel met het doel om het financiële drukken op huishoudens en bedrijven te verlichten. Voor huishoudens die traditioneel verwarmpjes op aardgas gebruiken, kan dit plafond een aanzienlijke kostenbesparing opleveren. Echter, voor huishoudens die hun woning verwarmen met een warmtepomp – een steeds populairder optie in de context van duurzaamheid en energiebesparing – is de situatie complexer. Deze huishoudens verbruiken namelijk veel meer elektriciteit en gebruiken geen of weinig gas, wat betekent dat ze mogelijk minder of zelfs geen voordeel hebben uit het energieprijsplafond.

Dit artikel legt uit hoe het energieprijsplafond werkt, welke gevolgen het heeft voor huishoudens met een warmtepomp, en wat de financiële en praktische implicaties zijn bij het overwegen van een overstap naar een warmtepomp in het licht van het plafond. Het artikel is gebaseerd op de meest recente gegevens en uitleg uit betrouwbare bronnen, waaronder energiebedrijven, overheidsmedewerkers en deskundigen in de sector.

Wat is het energieprijsplafond?

Het energieprijsplafond is een tijdelijke regeling waarbij een maximumprijs wordt vastgesteld voor het verbruik van elektriciteit en gas binnen bepaalde limieten. Dit betekent dat huishoudens die binnen die limieten blijven, een gedeelte van hun energiekosten niet hoeven te betalen of op een bepaalde hoogte worden gestopt.

Volgens de regeling geldt een maximumprijs van €0,40 per kWh elektriciteit voor het eerste 2900 kWh verbruik per jaar. Voor gas geldt een prijsplafond van €1,45 per kubieke meter voor het eerste 1200 m³ per jaar. Buiten deze limieten gelden de marktprijzen.

Wie profiteert het meest?

Volgens de regering profiteren ongeveer 50% van alle huishoudens het meest van deze regeling, omdat hun verbruik binnen de limieten blijft. Voor huishoudens met een warmtepomp is dit echter vaak niet het geval, zoals blijkt uit meerdere analyses en rapportages.

Warmtepompen en het energieprijsplafond: een complexe relatie

1. Verbruikssituatie bij huishoudens met warmtepomp

Huishoudens die een warmtepomp gebruiken, verbruiken aanzienlijk meer elektriciteit dan huishoudens met een traditionele cv-ketel. Volgens een analyse van de CBS en hoofdeconoom Peter Hein van Mulligen, is het elektriciteitsverbruik van huishoudens met een warmtepomp vaak aanzienlijk hoger dan de verbruiksgrenzen die onder het energieprijsplafond vallen. Dit betekent dat deze huishoudens vaak snel boven de verbruiksgrenzen van 2900 kWh per jaar uitstijgen, waardoor ze weer in de marktprijzen belanden.

2. Geen voordelen uit het gasplafond

Huishoudens met een warmtepomp gebruiken in de meeste gevallen geen aardgas. Ze zijn vaak aangesloten op een warmtenet of gebruiken een elektrische boiler voor het maken van warm water. Aangezien het gasprijsplafond voor 1200 m³ per jaar geldt, hebben deze huishoudens geen voordeel uit deze regeling. Ze zijn dus afhankelijk van het elektriciteitsverbruik en het elektriciteitsplafond.

3. Elektriciteitsplafond: onvoldoende voor huishoudens met warmtepomp

Hoewel het elektriciteitsprijsplafond voor 2900 kWh per jaar omlaag is, is dit vaak onvoldoende voor huishoudens met een warmtepomp. Deze huishoudens verbruiken gemiddeld tussen de 6000 en 8000 kWh per jaar, afhankelijk van de isolatie van de woning, de type warmtepomp en de buitentemperatuur. Dit betekent dat het verbruik buiten het plafond snel begint te groeien, waardoor de kosten weer stijgen.

4. Geen subsidie of korting op elektriciteitsverbruik boven het plafond

Een belangrijke beperking van het energieprijsplafond is dat er geen korting of subsidie is voor het verbruik boven de grenzen van 2900 kWh elektriciteit of 1200 m³ gas. Deze huishoudens moeten dan het volledige marktarief betalen voor het verbruik dat boven het plafond valt. Aangezien warmtepompen relatief veel elektriciteit verbruiken, is het risico op hoge kosten boven het plafond groter dan voor huishoudens met een cv-ketel.

Financiële gevolgen voor huishoudens met warmtepomp

1. Verhoging van de elektriciteitsrekening

Hoewel het energieprijsplafond voor elektriciteit een lagere prijs biedt voor het eerste 2900 kWh, is het totale verbruik van huishoudens met een warmtepomp vaak aanzienlijk hoger. Daardoor moet een groot deel van het verbruik tegen de marktprijs worden betaald. Aangezien de marktprijs in 2023 fors is gestegen, leidt dit tot hogere energiekosten.

2. Geen voordelen uit het gasplafond

Aangezien huishoudens met een warmtepomp geen gas gebruiken, hebben zij geen voordeel uit het gasprijsplafond. Dit betekent dat ze slechts profiteren van het elektriciteitsplafond, wat vaak onvoldoende is.

3. Compensatie in november en december 2022

In november en december 2022 kregen huishoudens met een stroomaansluiting een korting van €190 per maand, totaal €380 per huishouden. Dit betekende dat huishoudens met een warmtepomp ook deze korting kregen, omdat ze wel een stroomaansluiting hadden. Echter, deze compensatie was tijdelijk en verviel begin 2023.

4. Geen subsidie op verbruik boven het plafond

Het energieprijsplafond biedt geen subsidie of vermindering voor het verbruik boven de grenzen. Aangezien huishoudens met een warmtepomp vaak ver buiten deze grenzen vallen, betalen ze de volledige marktprijs voor dat extra verbruik. In 2023 was de marktprijs van elektriciteit aanzienlijk hoger dan het plafond, wat leidde tot hogere energiekosten.

Is een warmtepomp nog steeds een rendabele keuze?

1. Tijdelijke maatregel tegen langdurige investering

Het energieprijsplafond is een tijdelijke maatregel, terwijl een warmtepomp een langdurige investering is. Volgens minister Jetten en diverse energieexperts is een warmtepomp nog steeds een rendabele keuze, ook in het licht van het plafond. Dit komt doordat de warmtepomp in de loop van de jaren besparing op de energierekening oplevert, vooral wanneer deze in combinatie wordt gebruikt met zonnepanelen of een goed geïsoleerde woning.

2. Kostprijs en terugverdientijd

De investering in een warmtepomp varieert afhankelijk van het type. Een hybride warmtepomp kost gemiddeld tussen €4.000 en €7.000, een all-electric warmtepomp tussen €7.000 en €15.000, en een all-electric warmtepomp met bodembron tussen €10.000 en €25.000. Momenteel geldt een subsidie van ongeveer 30% van de kosten, wat de investering betaalbaarder maakt.

De terugverdientijd hangt af van het energieverbruik, de isolatie van de woning en de prijs van elektriciteit. In de meeste gevallen ligt de terugverdientijd tussen 5 en 15 jaar. Aangezien de levensduur van een warmtepomp meestal 15 tot 20 jaar is, is de investering over het algemeen rendabel, ook in het licht van het energieprijsplafond.

3. Invloed van isolatie en bouwjaar

De efficiëntie van een warmtepomp hangt sterk af van de isolatie van de woning en het bouwjaar. Huishoudens met een goed geïsoleerde woning (bijvoorbeeld nieuwbouw of recent gerenoveerde woning) profiteren het meest van een warmtepomp. Deze huishoudens gebruiken minder elektriciteit en hebben een lagere energiekosten, zelfs buiten het plafond.

4. Klimaatmaatregel

Naast de financiële voordelen is een warmtepomp ook een klimaatmaatregel. Door te stoppen met aardgas en over te stappen op elektriciteit, wordt CO₂-uitstoot verminderd. In de toekomst, wanneer de elektriciteitsproductie duurzamer is, zullen de voordelen van een warmtepomp nog groter worden.

Overwegingen bij een overstap naar een warmtepomp

1. Analyse van energieverbruik en woningkenmerken

Voor een overweging tot het installeren van een warmtepomp is het verstandig om het energieverbruik en de kenmerken van de woning nauwkeurig te analyseren. Dit omvat het verbruik van elektriciteit en gas, de isolatie van de woning, de eventuele aanwezigheid van zonnepanelen en de eventuele aansluiting op een warmtenet.

2. Invloed van het energieprijsplafond

Het energieprijsplafond moet worden meegenomen in de berekeningen. Aangezien huishoudens met een warmtepomp vaak buiten de verbruiksgrenzen vallen, is het verstandig om te berekenen hoeveel van het verbruik binnen het plafond valt en hoeveel buiten. Dit geeft een realistisch beeld van de maandelijkse kosten.

3. Invloed van marktprijsstijgingen

Het energieprijsplafond is tijdelijk, en de marktprijzen voor elektriciteit en gas stijgen voortdurend. Het is verstandig om te rekenen met een stijgende marktprijs in de toekomst, omdat dit de kosten van een warmtepomp kan verhogen.

4. Invloed van subsidies en verminderingen

Subsidies en verminderingen zoals de warmtepompsubsidie en eventuele korting op het energieverbruik (zoals de compensatie van €380 in 2022) kunnen de investering betaalbaarder maken. Het is verstandig om te controleren welke subsidies beschikbaar zijn en hoe deze kunnen worden aangewend.

5. Invloed van zonnepanelen

Zonnepanelen kunnen een warmtepomp aanzienlijk efficiënter maken. Door een deel van de elektriciteit zelf te produceren, kan het verbruik van aangesloten elektriciteit worden verminderd, wat leidt tot lagere energiekosten. Dit is vooral gunstig voor huishoudens die buiten het energieprijsplafond vallen.

Conclusie

Het energieprijsplafond is een tijdelijke maatregel die voor veel huishoudens een aanzienlijke kostenverlichting biedt. Echter, voor huishoudens met een warmtepomp is de situatie complexer. Deze huishoudens verbruiken veel meer elektriciteit en gebruiken geen of weinig gas, waardoor ze vaak snel buiten de verbruiksgrenzen van het plafond vallen. Dit betekent dat ze vaak geen of weinig voordeel hebben uit de regeling.

Toch is een warmtepomp nog steeds een rendabele investering in de meeste gevallen. De investering wordt in de loop van de jaren terugverdiend, vooral wanneer de woning goed is geïsoleerd of in combinatie met zonnepanelen. Daarnaast draagt een warmtepomp bij aan duurzaamheid en CO₂-uitstootvermindering.

Voor huishoudens die overwegen om over te stappen naar een warmtepomp is het verstandig om het energieverbruik en de kenmerken van de woning nauwkeurig te analyseren. Het energieprijsplafond moet worden meegenomen in de berekeningen, evenals de invloed van marktprijsstijgingen en subsidies.

Bronnen

1. Minister Jetten prijsplafond
2. Warmtepomp steeds populairder
3. Groepen die weinig profiteren van energieplafond
4. Kosten en voordelen van warmtepomp
5. Impact van het prijsplafond op energierekening
6. Prijsplafond in detail