De primaire kant van de warmtepomp: inregelen, installatie en efficiëntie

Published by Redactie on oktober 2, 2025 | Category warmtepomp

Een warmtepomp is tegenwoordig een essentieel element in de bouw- en renovatieindustrie, zowel voor particuliere woningen als voor commerciële en industriële toepassingen. Bij de installatie en inregeling van een warmtepomp is het begrip “primaire kant” van uitzonderlijk belang, omdat het direct betrekking heeft op de efficiëntie, de warmteafgifte en de hydraulische balans van het systeem. In dit artikel wordt ingegaan op de rol van de primaire kant van de warmtepomp, de technische aspecten van het inregelen van warmtepompen, en de praktische stappen bij installatie en het gebruik van warmtepompen in combinatie met andere systemen zoals zwembaden of warmtenetten.

Inleiding

De primaire kant van een warmtepomp verwijst naar de kant van het systeem waarop de warmtepomp ongehinderd kan werken om een stabiele doorstroming en systeeminhoud te behouden. In de praktijk betekent dit dat de primaire kant meestal wordt afgeschermd door een hydraulisch buffervat, zodat externe variaties in de warmtevraag (zoals van vloerverwarming of radiatoren) niet direct beïnvloeden hoe de warmtepomp functioneert. Dit is essentieel voor het optimaliseren van de efficiëntie en het voorkomen van geluidsoverlast of technische storingen in het verwarmingssysteem.

De bronnen tonen aan dat het inregelen van een warmtepomp niet alleen een technische uitdaging is, maar ook een kwestie van hydraulische balans en dynamische regeling. De keuze voor specifieke componenten zoals Kombi-TRV of Kombi-PICV kan het verschil maken tussen een efficiënt werkend systeem en een systeem dat energie verspilt of het gebouw niet voldoende verwarmt. Daarnaast is het belangrijk om de verschillende kanttekeningen te begrijpen, zoals de rol van het warmtenet in vergelijking met individuele warmtepompen en de specifieke vereisten bij het verwarmen van zwembaden.

De primaire kant van de warmtepomp: functionele rol

De primaire kant van de warmtepomp speelt een cruciale rol in het functioneren van het systeem. Aan deze kant werkt de warmtepomp ongestoord, zonder directe invloed van de variabele warmtevraag in het gebouw. Dit is vooral belangrijk in hydraulisch complexe systemen, waar meerdere afgiftesystemen zoals vloerverwarming en radiatoren aanwezig zijn. Het gebruik van een buffervat met hydraulische scheiding zorgt ervoor dat de primaire kant van het systeem onafhankelijk blijft van de secundaire kant, waar de warmte wordt verwerkt en afgegeven.

Hydraulische scheiding en het buffervat

Het buffervat fungeert als een soort hydraulische scheiding. Aan de primaire kant kan de warmtepomp de gewenste doorstroming en systeeminhoud behouden, terwijl aan de secundaire kant de warmteafname plaatsvindt. De circulatiepomp aan de secundaire kant transporteert de warmte naar het afgiftesysteem en past dynamisch aan aan de warmtevraag. Dit voorkomt overspoeling van statische inregelventielen, zoals die in vloerverwarmingssystemen of radiatoren voorkomen, en zorgt voor een gelijkmatige verdeling van de warmte.

De hydraulische scheiding is ook essentieel om geluidsoverlast te voorkomen. Door het voorkomen van te hoge doorstromingen of drukverschillen, wordt het risico op geluidsoverlast zoals "ruizen" of "suizen" in kritische ruimtes, zoals slaapkamers, verminderd.

Inregelen van warmtepompen: componenten en regeling

Het inregelen van een warmtepomp is een complex proces dat aandacht verdient voor zowel dynamische als statische regeling. De primaire kant is hierin een sleutelcomponent, omdat het het centrale punt is waarop de warmtepomp werkt. Daarnaast zijn er een aantal specifieke componenten die een rol spelen in het optimaliseren van het systeem.

Kombi-TRV: Dynamische regeling van radiatoren

De Kombi-TRV van Resideo is een voorbeeld van een dynamisch inregelbare radiatorkraan. Deze kraan regelt het debiet van het water aan de radiatorkant, zodat de warmteafgifte dynamisch kan worden aangepast aan de ruimtetemperatuur. De robuuste constructie zorgt ervoor dat er geen geluidsoverlast ontstaat, wat vooral belangrijk is in ruimtes waar rust gewenst is, zoals slaapkamers of werkkamers.

De Kombi-TRV voorkomt ook dat de radiatoren te veel warmte leveren in ruimtes waar minder benodigd is, wat leidt tot energieverlies en ongemak.

Kombi-PICV: Dynamische regeling van toevoerleidingen

De Kombi-PICV is een automatische constant volumeregelaar die wordt toegepast op de toevoerleidingen van verwarmingssystemen. Het is bijvoorbeeld van toepassing bij een pomploze verdeler van een vloerverwarmingssysteem. De Kombi-PICV zorgt ervoor dat het debiet dynamisch kan worden aangepast, afhankelijk van de warmtevraag. Dit is belangrijk om ervoor te zorgen dat het systeem efficiënt blijft werken, zonder energieverspilling of onnodige belasting op de warmtepomp.

Bij de Kombi-PICV kan ook een actuator worden aangesloten die op basis van de ruimtetemperatuur bepaalt of de afsluiter open of dicht moet staan. Dit maakt het mogelijk om het verwarmingssysteem te sturen op basis van de daadwerkelijke warmtebehoeften in de ruimtes.

Warmtepompinstallatie: tips en technische aandachtspunten

De installatie van een warmtepomp vereist zowel technisch inzicht als aandacht voor de specifieke kenmerken van het systeem. Een correcte installatie is essentieel voor het efficiënt functioneren van de warmtepomp en het voorkomen van problemen zoals energieverlies of geluidsoverlast.

1e opstart van een water/water of brinewater/water warmtepomp

Bij de eerste opstart van een warmtepomp is het belangrijk om een aantal parameters in de gaten te houden. Zo moet de zuiggastemperatuur tussen 4 en 12 graden liggen. Als deze temperatuur direct onder 0° C komt, moet het toestel worden uitgeschakeld en de bronleidingen moeten worden gecontroleerd op voldoende flow en eventueel op voldoende glycolgehalte.

Tijdens het draaien van de compressor moet ook gecontroleerd worden of de bron in en uit een goede delta T vertoont (ongeveer 4 tot 5 °C verschil). De heetgastemperatuur moet tenminste 25 K hoger liggen dan de aanvoertemperatuur, en de vloeistoftemperatuur moet ongeveer gelijk zijn aan de retourtemperatuur.

Het gebruik van een warmtewisselaar bij zwembaden

Bij het verwarmen van een zwembad is het belangrijk om een geschikte warmtewisselaar te gebruiken. Een veelvoorkomende fout is het gebruik van een wisselaar die primair 90 graden nodig heeft, terwijl de warmtepomp slechts maximaal 45 graden kan leveren. Dit resulteert in een laag vermogen en inefficiëntie in de verwarmingsfunctie. Bij het kiezen van een warmtewisselaar voor een zwembad is het daarom essentieel om te controleren of het geschikt is voor lage temperaturen.

Warmtepompen in combinatie met andere systemen

Het gebruik van een warmtepomp kan worden verbeterd door het in te passen in een groter systeem. Bijvoorbeeld in combinatie met zonnepanelen of in combinatie met een warmtenet. Elke aanpassing heeft zijn voor- en nadelen, afhankelijk van de omstandigheden van het gebouw.

Warmtepomp in combinatie met zonnepanelen

Het combineren van een warmtepomp met zonnepanelen kan leiden tot een aanzienlijke energiebesparing. In hete periodes valt het zonnepanelelektriciteitsproductie piek samen met de koelvraag, wat betekent dat de warmtepomp op dat moment efficiënter kan werken. Daarnaast is het mogelijk om een extra circulatiepomp aan te sluiten op het zoneregelsysteem, zodat het vermogen dynamisch kan worden aangepast aan de warmtevraag in het huis.

Warmtepomp versus warmtenet

Er zijn veel meningen over of een warmtepomp efficiënter is dan een warmtenet. Een warmtenet kan in sommige gevallen zuiniger zijn in termen van geld, ruimte en materiaal, maar niet in termen van energiekwaliteit. Warmtenetten gebruiken minder energie van hoge kwaliteit (zoals elektriciteit), maar meer warmte-energie. In sommige gevallen kan dit betekenen dat het totaalgebruik van energiekwaliteit hoger is dan bij oplossingen die omgevingswarmte en elektriciteit gebruiken.

Het gebruik van een warmtenet vereist ook aanzienlijke infrastructuurinvesteringen, zoals buizenstelsels en warmtewisselaars. Daarnaast is het belangrijk om te begrijpen dat een warmtenet alleen niet voldoende is voor zowel verwarming als koeling; een aparte warmtepomp is vaak nodig om beide functies te realiseren.

Koelen met een warmtepomp

Een warmtepomp kan niet alleen gebruikt worden voor verwarming, maar ook voor koelen. Dit is vooral relevant in gebouwen die een passief koelsysteem gebruiken. Bij zeer lage temperaturen kan het gebouw vaak zonder warmtepomp worden gekoeld. Bij lage temperaturen is een warmtepomp nodig voor het verwarmen en het maken van warm tapwater, maar niet voor het koelen. Bij hogere temperaturen is het mogelijk om het gebouw zonder warmtepomp te verwarmen, maar is de warmtepomp wel nodig om te kunnen koelen.

Een interessante technische mogelijkheid is het koelen met een warmtepomp op de retourleiding van het warmtenet. Hierbij wordt de warmte die uit het gebouw wordt onttrokken, op de aanvoerleiding of op de retourleiding zelf geplaatst. Dit maakt het mogelijk om warmtapwater te bufferen in het huis, zonder een aparte buitenunit nodig te hebben.

Energiehergebruik en het warmte-etiket

Een belangrijk aspect van warmtepompsystemen is het gebruik van hergebruikte energie, zoals restwarmte uit industriële processen. Het warmte-etiket geeft geen onderscheid tussen primair gebruik en hergebruik van energie, wat kan leiden tot een misinterpretatie van het daadwerkelijke energieverbruik. Restwarmte is energieafval dat opnieuw gebruikt kan worden, en het gebruik daarvan is een vorm van energiehergebruik.

Het etiket kan het aandeel van gas in de warmteproductie overdrijven, omdat het niet onderscheid maakt tussen het gas dat expres voor warmte is verbrand en het gas dat als bijproduct ontstaat bij industriële processen. Het gebruik van restwarmte maakt het mogelijk om fossiele brandstoffen te vermijden, omdat die warmte al is geproduceerd en opnieuw kan worden ingezet.

Conclusie

De primaire kant van de warmtepomp speelt een centrale rol in het efficiënte functioneren van het systeem. Door de gebruik van een hydraulisch buffervat en dynamische regelingen zoals Kombi-TRV en Kombi-PICV, is het mogelijk om een evenwichtig en efficiënt verwarmingssysteem te creëren. Bij de installatie van een warmtepomp zijn aandachtspunten zoals de zuiggastemperatuur en het gebruik van een geschikte warmtewisselaar belangrijk om problemen te voorkomen.

De integratie van een warmtepomp in grotere systemen, zoals zonnepanelen of warmtenetten, vereist zorgvuldige analyse van de voordelen en nadeelen. Het is mogelijk om warmtepompen te gebruiken voor zowel verwarming als koeling, maar in sommige gevallen is een warmtenet efficiënter, afhankelijk van de omstandigheden.

Het gebruik van hergebruikte energie en restwarmte kan bijdragen aan een duurzamere warmtevoorziening, maar het is belangrijk om te onthouden dat het etiket van warmteproductie soms niet accuraat weerspiegelt wat er daadwerkelijk gebeurt. In de praktijk is het essentieel om de technische aspecten van de warmtepomp goed te begrijpen en te optimaliseren voor zowel efficiëntie als comfort.