Waterstof in de landbouw: Duurzame oplossing of nog in ontwikkeling?

Published by Redactie on oktober 2, 2025 | Category warmtepomp

De energietransitie in Nederland is in volle gang en leidt tot steeds meer innovaties op het gebied van duurzame energieproductie en opslag. Eén van de beloftevolle energiedragers die de aandacht trekt is waterstof. Vooral in de landbouw ziet men waterstof als een mogelijke oplossing voor het opslaan van energie die op het platteland wordt opgewekt. In dit artikel bespreken we de huidige toepassingen van waterstof in de landbouw, de uitdagingen zoals brandveiligheid en energieverlies, de rol van subsidies en stimulansen, en de technologische kansen en beperkingen.

Inleiding

De landbouwsector in Nederland is veranderlijk, maar tegelijkertijd een belangrijk stuk van de energieopwekking in het land. Boeren zetten steeds meer zonnepanelen en windmolens in om duurzame energie te genereren. Echter, het elektriciteitsnetwerk is niet in staat om deze hoeveelheid energie altijd op te nemen of op te slaan. Hier komt waterstof als duurzame oplossing in beeld. Waterstof kan worden gebruikt als energiedrager, brandstof, of voor energieopslag, wat het een veelbelovend alternatief maakt voor traditionele energiebronnen.

Toch zijn er nog vragen over de praktische toepassing, de brandveiligheid, en de technologische kant van waterstof in de landbouw. De investeringen zijn hoog en de technologie nog in ontwikkeling. Bovendien is er sprake van energieverlies bij het omzetten van elektriciteit naar waterstof. Dit artikel geeft een overzicht van de huidige situatie van waterstof in de landbouw, op basis van beschikbare informatie uit betrouwbare bronnen.

De rol van waterstof in de landbouw

In de landbouw kan waterstof op meerdere manieren worden ingezet. Het kan dienen als schone brandstof voor landbouwmachines zoals trekkers, vorkheftrucks en transportvrachtwagens. Traditioneel worden deze voertuigen aangedreven door diesel, wat leidt tot uitstoot van CO₂ en andere schadelijke stoffen. Door over te stappen op waterstof kan de landbouwsector significante bijdragen leveren aan de emissiereductie.

Daarnaast kan waterstof worden gebruikt om energie op te slaan die is opgewekt door zonnepanelen of windmolens. Dit is vooral belangrijk op het platteland, waar het elektriciteitsnetwerk vaak niet is ingericht voor de hoge hoeveelheden stroom die boeren op sommige momenten genereren. Deze energie kan via elektrolyse omgezet worden in waterstof, waarna het opgeslagen kan worden en later gebruikt kan worden.

Een voorbeeld hiervan is het gebruik van waterstof voor het drogen van landbouwproducten zoals aardappelen en bieten. Traditioneel wordt hiervoor propaangas gebruikt, maar waterstof kan dit vervangen zonder schadelijke emissies.

Brandveiligheid en technologische uitdagingen

Hoewel waterstof een veelbelovende technologie is, zijn er ook belangrijke uitdagingen op het gebied van brandveiligheid. Waterstof is een vluchtig en brandbaar gas, wat betekent dat het zorgvuldig moet worden opgeslagen en gebruikt. De druk waaronder waterstof moet staan is aanzienlijk, wat de veiligheid en het opslagproces complex maakt.

In dit opzicht is waterstof vergelijkbaar met LPG (Liquefied Petroleum Gas), waar ook voorzichtigheid bij opslag en gebruik nodig is. Volgens experts in het veld, zoals De Visser, is het mogelijk om brandveiligheid te garanderen, maar dit vereist investeringen in de juiste technologie en opslagmethoden.

Een andere uitdaging is het energieverlies dat optreedt bij de omzetting van elektriciteit naar waterstof. Hierbij gaat ongeveer 25 procent van de energie verloren. Ondanks dit verlies wordt waterstof als duurzame oplossing beschouwd, aangezien de bron (zonnepanelen of windmolens) in overvloed beschikbaar is. De zon levert wereldwijd vele malen meer energie dan we gebruiken, wat betekent dat met de juiste technologie het energieverlies in de toekomst kan worden teruggebracht.

Investeringen en marktontwikkeling

Momenteel zijn investeringen in waterstof nog hoog, wat het moeilijk maakt voor boeren om direct over te stappen op deze technologie. Een voorbeeld is het project in Lelystad, waar een proefbedrijf trekkers op waterstof moet aankopen. Het vervangen van het hele trekkerbestand is niet haalbaar in korte tijd en moet stap voor stap plaatsvinden. Dit betekent dat er eerst een markt moet ontstaan waarin boeren en andere landbouwbedrijven kunnen investeren en vertrouwen kunnen opbouwen in de terugverdientijd van deze investeringen.

Volgens De Visser is het belangrijk dat de overheid deze markt stimuleert en subsidieert, zoals bijvoorbeeld gebeurde met windmolens. Zolang er geen markt is, zullen bedrijven aarzelen om te investeren. Het ministerie van Economische Zaken financiert momenteel een vijfjarig project in samenwerking met TNO om waterstofproductie en -gebruik verder te ontwikkelen. Dit project richt zich op het nabootsen van de waterstofproductie op land, het bepalen van de hoeveelheid die op deze manier geproduceerd kan worden, en de mogelijke toepassingen.

Technologische vooruitgang en toekomstperspectieven

De technologie voor waterstof in de landbouw staat nog in de kinderschoenen, maar er zijn al voorlopers die investeren in innovaties. Sommige boeren en bedrijven zijn al aan het nadenken over de toepassing van waterstof op hun bedrijf. Ze zien het als een duurzame oplossing voor hun energiebehoefte, maar ze zijn ook realistisch in de uitdagingen die met het gebruik van waterstof gepaard gaan.

Elektrische landbouwvoertuigen zijn ook een optie, maar volgens De Visser is het niet realistisch om de gehele maatschappij op elektriciteit te laten lopen. Dit zou een forse uitbreiding van de netcapaciteit vereisen, wat in de praktijk onhaalbaar is. Daarom is waterstof een betere oplossing voor zware werkzaamheden zoals ploegen of het uit de grond halen van aardappelen en bieten.

Investeren in duurzame energie

De landbouwsector is een belangrijk spil in de energietransitie. Het is niet alleen een sector die energie opwekt, maar ook een sector die energie verbruikt. Door over te stappen op duurzame energiebronnen zoals waterstof, kan de landbouwsector bijdragen aan het verminderen van CO₂-uitstoot en het ontwikkelen van een circulaire economie.

Momenteel is de opslag van duurzame energie nog een probleem. Accu’s zijn te duur en ongeschikt om de seizoenen af te dekken. Waterstof biedt een oplossing voor deze problemen, aangezien het op lange termijn opgeslagen kan worden en op het moment van behoefte weer omgezet kan worden in stroom en warmte.

Een voorbeeld van het gebruik van waterstof in de landbouw is het proefbedrijf in Lelystad. Hier wordt een combinatie van zonnepanelen, windmolens en waterstofproductie getest. Het bedrijf produceert veel duurzame energie, maar het elektriciteitsnetwerk is niet in staat om deze hoeveelheid op te nemen. Door waterstof in te zetten, kan deze energie opgeslagen worden en later gebruikt worden voor de bedrijfsvoering van het landbouwbedrijf.

Conclusie

Waterstof biedt een veelbelovende oplossing voor de landbouwsector in de transitie naar duurzame energie. Het kan gebruikt worden als brandstof voor landbouwmachines, als energiedrager voor opslag, en als alternatief voor traditionele energiebronnen zoals diesel en propaangas. Toch zijn er nog uitdagingen op het gebied van brandveiligheid, energieverlies en investeringen. De technologie is nog in ontwikkeling en de markt moet nog worden ontwikkeld.

De overheid speelt een belangrijke rol in de stimulering van waterstof in de landbouw. Door subsidies en ondersteuning te bieden, kan de markt sneller worden ontwikkeld en kan de investering in waterstof zichzelf terugverdienen. Voorlopers in de landbouwsector zijn al aan het investeren in innovaties, maar voor de brede toepassing van waterstof is nog veel werk nodig.

In de toekomst kan waterstof een cruciale rol spelen in de duurzame energiekringloop van Nederland. Het is niet alleen een oplossing voor de landbouwsector, maar ook voor andere sectoren die hoge energiebehoefte hebben. De combinatie van zonnepanelen, windmolens en waterstofproductie kan ervoor zorgen dat Nederland een leidende rol speelt in de duurzame energietransitie.

Bronnen

delft
pf