Warmtepompen in de woningbouw: technologie, toepassing en groei

In de huidige woningbouwsector speelt de warmtepomp een steeds belangrijkere rol in de overgang naar een duurzame en energiezuinige toekomst. Het gebruik van warmtepompen is een essentieel onderdeel van de strategie om CO₂-uitstoot te verminderen en het klimaatdoel van Nederland te bereiken. Binnen 2 dagen kan een bestaande eengezinswoning aardgasvrij worden gemaakt met een CO₂-warmtepomp, waardoor dit technologie ook steeds toegankelijker wordt voor individuele woningeigenaren.

Deze artikel gaat dieper in op de technologie achter warmtepompen, de toepassing in de woningbouw, de groei van de markt, en de rol van installateurs en andere professionals in deze transformatie.

Technologie van warmtepompen

Een warmtepomp is een systeem dat warmte uit de omgeving (lucht, bodem of water) opneemt en deze gebruikt voor verwarming van een woning of warm water. In tegenstelling tot conventionele verwarmingsinstallaties, zoals aardgasboilers, maakt een warmtepomp gebruik van elektriciteit om warmte te verplaatsen in plaats van te genereren. Dit maakt het systeem zeer energiezuinig, vooral wanneer het aangedreven wordt door duurzame elektriciteit, zoals afkomstig van zonnepanelen.

Lucht-water warmtepompen

De meest voorkomende warmtepomp in de woningbouw is de lucht-water warmtepomp. Deze haalt warmte uit de buitenlucht en gebruikt die om de woning te verwarmen en warm water te maken. In koude winters daalt het rendement van deze warmtepomp, maar zelfs dan blijft het systeem voorzien van een behoorlijke warmte-uitkomst. Bij temperaturen van -10 ℃ kan het rendement wel flink dalen, wat betekent dat het energieverbruik iets hoger is. Toch blijkt de warmtepomp ook bij lage temperaturen betrouwbaar te werken, zolang de installatie goed is uitgevoerd en de onderhoudsregels worden gevolgd.

Aardwarmtepompen

Aardwarmtepompen halen warmte uit de grond. Ze gebruiken horizontale of verticale buizen in de grond om warmte op te nemen. Deze warmtepompen hebben een hoger rendement dan lucht-water warmtepompen, omdat de grond een stabielere temperatuur heeft dan de buitenlucht. De voordeel is dus een hoger COP (Coefficient of Performance), wat betekent dat de warmtepomp energie-efficiënter werkt. Het nadeel is de hoge investeringskosten en de noodzaak van voldoende grondoppervlak, wat niet altijd beschikbaar is in bestaande woningen.

Hybride systemen

Hybride warmtepompsystemen combineren een warmtepomp met een traditionele verwarmingsbron, zoals een aardgasboiler of een elektrische kacheltjes. Deze systemen zijn ideaal voor woningen waar een volledige verwarmingsswitch niet direct mogelijk is. Het systeem gebruikt de warmtepomp voor de basale verwarming en de traditionele bron voor piekverbruik of in uitzonderlijke koudere perioden. Dit zorgt voor een balans tussen energiezuinigheid en comfort.

Deze technologieën zijn steeds vaker te vinden in zowel nieuwe als bestaande woningen, waarbij de overgang van aardgas naar een CO₂-vrij systeem sneller gaat dan ooit tevoren.

Toepassing in de woningbouw

De toepassing van warmtepompen in de woningbouwsector is in de afgelopen jaren sterk toegenomen. In 2020 kwamen er bijvoorbeeld 62.000 nieuwe warmtepompsystemen in Nederland, een toename van 64% ten opzichte van 2021. Dit toont aan dat de markt voor warmtepompen zich snel ontwikkelt en dat woningeigenaren steeds meer kiezen voor duurzame alternatieven.

Aardgasvrij in 2 dagen

Een van de aantrekkelijkste ontwikkelingen is dat een bestaande woning binnen 2 dagen aardgasvrij kan worden gemaakt met een warmtepomp. Deze methode vereist geen ingrijpende veranderingen in de woningstructuur, zoals de installatie van vloerverwarming of extra isolatie, waardoor de kosten voor renovatie lager zijn. Dit maakt het systeem toegankelijker voor zowel woningeigenaren als installateurs.

De eenvoud van installatie en de korte implementatietijd zijn belangrijke factoren die bijdragen aan de snelle toepassing van warmtepompen in de woningbouw. Bovendien zijn er steeds meer subsidieopties beschikbaar om woningeigenaren te ondersteunen bij de overgang naar een CO₂-vrije verwarmingsoplossing.

Energiebesparing en gezond binnenklimaat

Naast de energiezuinigheid bieden warmtepompen ook voordelen op het gebied van binnenklimaat. Een hybride installatie, zoals de samenwerking tussen ATAG Verwarming en Brink Climate Systems, zorgt niet alleen voor energiebesparing, maar ook voor een gezonder binnenklimaat. De ventilatiecomponent van de installatie zorgt ervoor dat er voldoende frisse lucht in de woning circuleert, terwijl ongewenste vochtige lucht en CO₂ worden afgevoerd. Dit is vooral belangrijk in het kader van de coronapandemie, waarbij luchtkwaliteit in gebouwen extra in de aandacht is gekomen.

Onderhoud en efficiëntie

Ondanks de voordelen van warmtepompen is het belangrijk om rekening te houden met het onderhoud. Het onderhoudsproces van warmtepompen kan ingewikkelder zijn dan dat van traditionele verwarmingsinstallaties, maar moderne technologie en het gebruik van kwalificatieprogramma’s zorgen ervoor dat installateurs beter op de hoogte zijn van de vereisten. Installatie-efficiëntie is ook een belangrijk aspect, waarbij oplossingen zoals die van Geberit helpen bij het verminderen van de installatietijd en het behoud van kwaliteit.

Daarnaast is er sprake van een verbetering in de normering, zoals de aanscherping van de norm voor rookgasafvoer (NEN 2757-2). Deze wijziging geeft installateurs meer houvast bij de installatie van grotere gebouwgebonden systemen, wat de juiste toepassing en veiligheid verder versterkt.

Groei van de warmtepompmarkt

De groei van de warmtepompmarkt is aanzienlijk. De markt heeft in 2021 een toename van 64% geregistreerd, en in 2023 zijn er ruim 150.000 warmtepompen geleverd. Hoewel deze groei in het laatste kwartaal van 2024 een stagnering vertoont, blijft de overgang naar duurzame verwarmingssystemen een prioriteit in de woningbouwsector.

Duurzaamheid en digitalisering

Duurzaamheid is een centraal thema op de VSK (Installatievakbeurs) en op andere evenementen zoals Green Heating Solutions. Deze evenementen tonen jaarlijks de nieuwste ontwikkelingen in HVAC-technologie en bieden installateurs de kans om up-to-date te blijven op het gebied van digitale innovatie en duurzame technologieën. De digitalisering van de installatiebranche speelt hier een belangrijke rol, waarbij automatisering en slimme systemen helpen bij het verbeteren van efficiëntie en kwaliteit.

Nieuwe opleidingen en kwalificaties

Met de groei van de markt is er ook een groei in het aantal kwalificaties en opleidingen voor installateurs. Opleidingen zoals die van TVVL, ROVC Technische Opleidingen en FHI Gebouw Automatisering zorgen ervoor dat installateurs beter op de hoogte zijn van de nieuwste technologieën en regelgeving. Dit is belangrijk omdat de sector sneller groeit dan het aantal beschikbare vakmensen, wat leidt tot een groeiende vraag naar efficiëntere installatiemethoden.

Onderzoeksactiviteiten en innovatie

Er worden ook steeds meer onderzoeken gedaan naar de prestaties van warmtepompen in verschillende omstandigheden. Bijvoorbeeld, het COP van een warmtepomp daalt bij lage temperaturen, maar hoe verlaagt dit precies het rendement en hoe kan het worden verbeterd? Innovatie op dit gebied is essentieel voor de verdere groei van de markt.

De rol van installateurs en professionele partners

Installateurs spelen een centrale rol in de overgang naar duurzame verwarmingssystemen. Zij zijn verantwoordelijk voor het ontwerp, de installatie en het onderhoud van warmtepompen. Het is daarom belangrijk dat installateurs goed op de hoogte zijn van de technologie en de regelgeving.

Nieuwe technologieën

Technologieën zoals die van Stiebel Eltron en Atag geven installateurs meer houvast bij het ontwerpen en uitvoeren van warmtepompsystemen. De nieuwe warmtepomplijn van Stiebel Eltron, bijvoorbeeld, biedt installateurs meer flexibiliteit in de installatie, wat de tijd bespaart en de kwaliteit verhoogt.

Cyberveiligheid

Ook op het gebied van cyberveiligheid zijn installateurs betrokken. Installatiebedrijven zijn kwetsbaar voor cyberaanvallen, zoals de ransomware-aanval op Hoppenbrouwers. Het is daarom belangrijk dat installateurs en hun partners zich bewust zijn van de risico’s en passende maatregelen nemen.

Conclusie

De overgang naar warmtepompen in de woningbouwsector is een essentieel onderdeel van de duurzame toekomst. De technologie van warmtepompen, variërend van lucht-water tot aardwarmtepompen en hybride systemen, biedt woningeigenaren een efficiënte en duurzame oplossing voor verwarming. De toepassing in de woningbouw is gemakkelijker dan ooit, met korte installatietijden en steun via subsidies en kwalificaties.

De groei van de warmtepompmarkt toont aan dat de overgang naar duurzame verwarmingssystemen een realiteit is. Digitalisering, innovatie en professionele opleidingen spelen een cruciale rol in de verdere ontwikkeling van de sector. Installateurs zijn centraal in deze transformatie, en hun rol blijft essentieel bij het ontwerp, de installatie en het onderhoud van warmtepompen.

Bronnen

1. ew-installatietechniek.nl