Problemen met warmtepompinstallaties: Oorzaken en oplossingen voor bewoners en verhuurders

Published by Redactie on oktober 2, 2025 | Category warmtepomp

In recente jaren is het gebruik van warmtepompen in woningen en appartementencomplexen flink toegenomen. Dit gebeurt vaak in de context van duurzaamheidsdoelen en regelgeving rondom energiebesparing en CO₂-reductie. Echter, zoals gebleken is uit verschillende meldingen en casussen, kunnen foute installaties en een verkeerd begrip van de werking van warmtepompen leiden tot ernstige problemen. Denk hierbij aan extreem hoge energierekeningen, onvoldoende verwarming en vervelend geluid. In dit artikel bekijken we de technische, juridische en praktische aspecten van deze situaties, met een nadruk op wat er fout kan gaan en hoe dit te voorkomen of op te lossen valt.

Probleem: Fout gebruik van warmtepompinstallaties

In een appartementencomplex in Harderwijk zijn bewoners geconfronteerd met energierekeningen die aanzienlijk hoger zijn dan normaal. De verhuurder laat geen onderzoek doen, waardoor de bewoners zonder antwoord op hun klachten zitten. De oorzaak van de hoge energieverbruiken blijkt te liggen in de verkeerde toepassing van een warmtepompboiler.

Een warmtepompboiler is een technische installatie die bedoeld is om restwarmte uit ventilatielucht te recupereren en te gebruiken voor het opwarmen van sanitair warm water. Deze technologie kan een waardevolle aanvulling zijn op het verwarmingssysteem, maar is niet geschikt als hoofdverwarming. In de casus uit Harderwijk wordt de warmtepompboiler gebruikt als de centrale verwarmingsbron, wat technisch niet mogelijk is. Hierbij treedt het volgende probleem op:

Er is geen externe warmtebron: De warmtepomp maakt gebruik van de lucht uit de woning zelf als bron. Omdat deze lucht opgewarmd moet worden door elektrisch verwarmingselementen of zonlicht, wordt de warmtepomp eigenlijk gebruikt om zijn eigen warmte te recupereren. Dit resulteert in een COP (Coefficient of Performance) van slechts 1, terwijl een goed functionerende warmtepomp een COP van 3 tot 4 zou moeten behalen.

Dit betekent dat de installatie niet efficiënt werkt en dat het energieverbruik aanzienlijk hoger is dan bij een traditionele verwarming. Daarnaast maakt de installatie veel geluid, wat de bewoners vervelend vinden. De verhuurder en de oorspronkelijke installateurs worden daarom van verantwoordelijkheid worden geacht voor het feit dat er geen controle is uitgevoerd of dat er fouten zijn gemaakt bij de installatie.

Technische oorzaaken en gevolgen

1. Foute toepassing van warmtepompboiler

Een warmtepompboiler is ontworpen om te functioneren als ondersteuning van een verwarmingssysteem, niet als hoofdverwarming. In de casus uit Harderwijk is deze technologie incorrect gebruikt, wat leidt tot de volgende problemen:

Onvoldoende warmteproductie: De warmtepomp kan slechts een beperkte hoeveelheid warmte leveren, omdat de bron lucht is uit de woning zelf. In tegenstelling tot grond- of lucht/water warmtepompen, die werken met een externe warmtebron (zoals grond of buitenlucht), is de warmteproductie hier beperkt.
Verhoogd energieverbruik: Omdat de warmtepomp niet voldoende warmte kan leveren, wordt het elektrische verwarmingselement continu gebruikt. Dit leidt tot extreem hoge energierekeningen.
Geen duurzaamheid: Hoewel de installatie als duurzaam is gepresenteerd, is de werkelijkheid dat het systeem niet efficiënt werkt en dus niet leidt tot energiebesparing of CO₂-reductie.

Juridische aspecten

2. Verplichtingen van de verhuurder

Volgens de Nederlandse huurovereenkomst heeft de verhuurder de plicht om de woning in goede werking te houden. In het geval van een installatie die niet functioneert zoals bedoeld, ligt het juridische verantwoordelijkheid bij de verhuurder. Een deskundige van ISSO, het kennisinstituut voor bouw- en installatietechniek, heeft opgemerkt dat de warmtepompboiler in de casus van Harderwijk niet geschikt is voor vloerverwarming. Hierdoor moet de verhuurder:

Controle uitvoeren: Er moet onderzoek zijn gedaan naar de werking van de installatie.
Correctie uitvoeren: Als de installatie verkeerd is geïnstalleerd, moet deze aangepast of vervangen worden.
Informatie geven aan de huurder: De huurder moet weten hoe de installatie werkt en welke kosten daarmee gemoeid zijn.

De juridisch adviseur Maryse Oranje benadrukt dat het feit dat de verhuurder geen antwoord geeft op de klachten van de bewoners, een probleem is. Volgens de huurovereenkomst dient de woning te voldoen aan de verwachtingen van de huurder, inclusief comfort en functionele verwarming. Dit betekent dat er actie dient te worden ondernomen, niet alleen voor de bewoners, maar ook om juridische risico’s voor de verhuurder te vermijden.

Praktische oplossingen voor bewoners en verhuurders

3. Goede advies en inspectie

Een van de voornaamste oorzaken van het probleem is het gebruik van een warmtepompboiler zonder adequaat advies. Dit wijst op een tekort aan kennis of deskundigheid bij de installatie. Voor zowel verhuurders als bewoners is het belangrijk om:

Een expert raadplegen: Bij aankoop of installatie van een warmtepomp is het verstandig om contact op te nemen met een erkend installateur of energieadviseur.
Een inspectie laten uitvoeren: Voorafgaand aan de installatie dient een inspectie te plaatsvinden om te controleren of de woning geschikt is voor een warmtepomp. Dit omvat ook het analyseren van de isolatie, de warmtebehoeften en de eventuele benodigde aanpassingen.
Technische specificaties bekijken: Er dient aandacht te zijn voor de juiste berekening van het warmteverbruik en de keuze van een warmtepomp die aansluit bij de behoeften van de woning.

4. Alternatieven en aanpassingen

Als een warmtepompboiler niet geschikt is voor de woning, zijn er alternatieven beschikbaar:

Traditionele CV-ketel: In sommige situaties is een traditionele CV-ketel de meest efficiënte en kosteneffectieve oplossing.
Grondwarmtepomp: Voor woningen met voldoende grondoppervlak kan een grondwarmtepomp een duurzame en efficiënte verwarming zijn.
Zonnepanelen en batterijen: Voor huishoudens die ook willen werken aan energie-onafhankelijkheid is de combinatie van zonnepanelen en een energiebatterij een goede optie.
Aanpassing van de verwarming: Als de woning is uitgerust met radiatoren in plaats van vloerverwarming, is het aan te raden om deze te vervangen of aan te passen aan de lagere temperatuur die warmtepompen vereisen.

Veelgemaakte fouten bij warmtepompinstallaties

5. Onvoldoende isolatie

Een van de voornaamste oorzaken van een inefficiënte warmtepompinstallatie is onvoldoende isolatie. In woningen die zijn gebouwd voor 1974 zijn isolatievoorzieningen vaak onvoldoende. Hierdoor moet de warmtepomp continu werken om de woning warm te houden, wat leidt tot hoge energiekosten. Voor deze woningen is het verstandig om eerst isolatieverbeteringen door te voeren vooraleer over te stappen op een warmtepomp.

6. Onjuiste berekeningen

Een andere veelgemaakte fout is het onjuist berekenen van de warmtebehoeften van de woning. Als de warmtepomp niet correct is dimensioneerd, kan het resultaat zijn dat de woning niet voldoende wordt verwarmd of dat het systeem continu werkt, wat leidt tot verhoogd energieverbruik.

Geluidproblemen en akoestische aspecten

7. Lawaai van de warmtepomp

Een van de voornaamste klachten die bewoners hebben, is het lawaai van de warmtepomp. Het geluid komt vooral van de compressor en ventilator in de buitenunit. Een warmtepomp die continu hard moet werken, produceert meer geluid dan een goed afgestelde installatie. Daarnaast is de plaatsing van de buitenunit belangrijk. Als de unit bijvoorbeeld dichtbij een slaapkamer staat, kan het geluid lastig worden.

8. Oplossingen voor akoestische problemen

Om akoestische problemen te voorkomen of op te lossen, is het belangrijk om:

Een correcte afstelling: De warmtepomp dient goed afgesteld te zijn zodat hij rustig draait.
Juiste vermogenskeuze: De warmtepomp moet voldoende vermogen hebben om de woning comfortabel te verwarmen zonder continu hard te werken.
Goede plaatsing van de buitenunit: De unit dient op een plek geplaatst te worden waar het geluid snel wordt gedempt, zoals een open plek ver weg van de woning of op een plek met een akoestische afscherming.
Nieuwe technologie: Sinds 2021 geldt er een norm dat warmtepompen niet meer dan 30 dB (A) mogen produceren. Huidige modellen zijn al behoorlijk stil, en de trend gaat richting nog stille modellen.

Samenvatting van voornaamste problemen en oplossingen

Probleem	Oorzaak	Oplossing
Hoge energierekening	Verkeerde toepassing van warmtepompboiler	Correcte installatie of vervanging
Onvoldoende verwarming	Foute dimensionering of installatie	Expert advies en inspectie
Geluid	Verkeerde afstelling of plaatsing	Goede afstelling en juiste locatie
Juridische klachten	Verhuurder geen actie ondernemt	Klacht indienen en juridische actie
Technische inefficiëntie	Onvoldoende isolatie of verkeerde keuze	Isolatie verbeteren en juiste systeem kiezen

Conclusie

De casussen zoals die uit Harderwijk en Land van Winkel laten zien dat het gebruik van warmtepompen, hoewel bedoeld om energiebesparing en duurzaamheid te bevorderen, niet zonder problemen kan zijn. Foute installatie, onvoldoende kennis of verkeerde toepassing van technologie kunnen leiden tot hoge energiekosten, onvoldoende verwarming en geluidshinder. Het is essentieel dat zowel verhuurders als bewoners goed informeerd zijn, en dat de installatie wordt uitgevoerd door erkende en ervaren professionals.

Vooral bij nieuwbouw of renovatieprojecten is het belangrijk om te investeren in een correcte installatie, goede advies en voldoende isolatie. Op die manier kan een warmtepomp zijn doel – energiebesparing en comfort – daadwerkelijk realiseren. Door fouten te voorkomen en oplossingen te implementeren kan het gebruik van warmtepompen een waardevolle bijdrage zijn aan een duurzame toekomst.