Richtlijnen en eisen voor meterkasten bij warmtepompinstallaties

Published by Redactie on oktober 2, 2025 | Category warmtepomp

Bij de installatie van een warmtepomp speelt de meterkast een cruciale rol. Niet alleen is het de centrale plek waar elektriciteits-, gas- en waterverbruik wordt gemeten, maar het is ook essentieel om de juiste aansluiting en beveiliging van de warmtepomp te waarborgen. In dit artikel worden de richtlijnen en eisen voor meterkasten bij warmtepompinstallaties besproken, inclusief de technische normen, de inhoud van de meterkast, en de invloed van de warmtepompwetgeving op de benodigde voorzieningen. De informatie is gebaseerd op de meest recente standaarden, zoals NEN 2768 en BRL K22007, en op ervaringen van experts in het bouw- en installatiebedrijf.

Inhoud van de meterkast

De meterkast is meer dan alleen een container voor meters; het is een centrale installatiekamer waarin alle essentiële nutsvoorzieningen zijn geïntegreerd. In de meterkast bevinden zich standaard meerdere componenten die nodig zijn voor een veilige en functionele elektrische installatie. Deze omvatten:

Elektriciteitsmeter: Meet het verbruik van elektriciteit voor facturering.
Gasmeter: Meet het verbruik van gas in het gebouw.
Watermeter: Meet het verbruik van water.
Groepenkast: Bevat schakelaars die de stroomtoevoer regelen en beschermen tegen overbelasting en kortsluiting.
Telecom- en communicatieapparatuur: In sommige gevallen zijn er ook aansluitingen voor internet, telefoon of andere communicatievoorzieningen.

Naast deze standaardcomponenten kunnen er ook extra voorzieningen aanwezig zijn, afhankelijk van de locatie en de lokale regelgeving. De meterkast moet ook voldoen aan bepaalde technische normen en veiligheidsrichtlijnen.

Technische eisen voor de meterkast

Er zijn duidelijke technische eisen die de meterkast moet voldoen om veilig en functioneel te zijn. Deze eisen zijn vastgelegd in normen zoals de NEN 2768 en de BRL K22007. Deze richtlijnen zijn ontworpen om zowel de gebruikersveiligheid als de functionele betrouwbaarheid van de meterkast te waarborgen.

Afmetingen en bouwmaterialen

De meterkast moet voldoen aan bepaalde minimale afmetingen. De standaardmaat is 240 cm hoog × 77 cm breed × 35 cm diep. De deur van de meterkast moet minimaal 205 cm hoog × 70 cm breed zijn en moet afsluitbaar zijn met een slot. Deze afmetingen zijn vastgelegd in NEN 2768. Daarnaast geldt dat bij een grotere oppervlakte van de meterkast (meer dan 1 m²) er minstens één lichtpunt en één wandcontactdoos aanwezig moet zijn. Dit geldt zowel voor comfort als voor veiligheidsredenen.

De meterkast moet ook voldoen aan bepaalde bouweisen. De achterwand en zijwanden moeten gemaakt zijn van multiplex of vezelplaat met een dikte van minstens 18 mm. Dit zorgt voor een stabiele basis waarop componenten en leidingen kunnen worden gemonteerd en eventueel ook weer verwijderd. Voor de vloer is het aan te raden om een prefab vloerplaat met Komo-keur te gebruiken. Deze vloerplaat is ontworpen om mantelbuizen trekvast te bevestigen.

Ventilatie en beveiliging

Ventilatie is een essentieel aspect van de meterkast. De meterkast moet uitgerust zijn met ventilatieopeningen aan de boven- en onderzijde. Deze openingen moeten in de vorm van spleten zijn en een vrije doorlaat van minstens 0,02 m² per rooster moeten hebben. Deze ventilatie zorgt ervoor dat de temperatuur binnen de meterkast op een veilig niveau blijft en oververhitting wordt voorkomen.

Buiten ventilatie is ook de beveiliging tegen stof, water en wind belangrijk. De meterkast moet voldoen aan de eisen die zijn vastgelegd in de BRL K22007. Deze richtlijnen beschrijven onder meer de weerstand tegen schokken en puntbelasting, evenals de bescherming tegen omgevingsinvloeden. De meterkast moet bovendien voldoen aan de veiligheidsvoorschriften die zijn opgenomen in het Bouwbesluit.

Prefab meterkasten

Prefab meterkasten zijn vaste constructies die al vooraf worden voorzien van verdelers en groepen. Deze kasten worden vaak al voorbereid op de elektrische aansluiting van het gebouw. Een typische aansluiting is een 3 x 25 A-afzekering. Indien er later zwaarder afgezekerd moet worden, is dit in veel gevallen mogelijk zonder aanpassing aan de meterkast zelf. Dit maakt prefab meterkasten een aantrekkelijke optie, vooral in de ruwbouwfase van een project.

Leveranciers van prefab meterkasten moeten beschikken over een attest met product- of procescertificaat van Kiwa. Dit certificaat dient als bewijs dat de meterkast voldoet aan de eisen die zijn gesteld in de BRL K22007 (2021). Deze standaard is ontwikkeld om de kwaliteit en veiligheid van prefab meterkasten te waarborgen. De standaardmaten voor prefab meterkasten zijn 750 mm breed, 2.400 mm hoog en 350 mm diep. De meterkast moet voorzien zijn van een kunststof vloerplaat volgens BRL 3801.

Toepassing in warmtepompinstallaties

Bij de installatie van een warmtepomp is het vaak nodig om een vrije 1-fase of 3-fase groep in de meterkast aanwezig te hebben. Niet alle meterkasten zijn standaard voorzien van deze groepen, wat betekent dat er eventueel aanpassingen nodig zijn. Het is aan te raden om contact op te nemen met een installateur om deze aanpassing te laten uitvoeren. De kosten voor het aanmaken van een vrije fase groep zijn meestal rond de €500.

Daarnaast moet rekening worden gehouden met de warmtepompwetgeving. Vanaf 2026 is het bij vervanging van een cv-ketel verplicht om een (hybride) warmtepomp aan te schaffen, tenzij er uitzonderingen gelden, zoals in het geval van monumentale woningen of technische ongeschiktheid. Deze wetgeving heeft gevolgen voor de benodigde voorzieningen in de meterkast. Het is daarom belangrijk om al vroeg te overwegen welke aansluitingen en groepen nodig zijn voor de installatie van de warmtepomp.

Invloed van de warmtepompwetgeving

De warmtepompwetgeving heeft geleid tot veranderingen in de manier waarop warmtepompen worden geïnstalleerd en aangesloten. Vanaf 2026 is het bij vervanging van een cv-ketel verplicht om een (hybride) warmtepomp aan te schaffen. Een hybride warmtepomp is goedkoper en eenvoudiger te installeren dan een volledig elektrische variant. Dit maakt het een aantrekkelijke keuze voor veel huiseigenaars. Bovendien biedt een hybride systeem een laagdrempelige overstap naar duurzame verwarming, met veel potentie voor energiebesparing.

De ISDE-subsidie speelt een belangrijke rol bij de financiering van warmtepompinstallaties. Met deze subsidie kunnen consumenten tot wel 2.850 euro terugkrijgen op hun investering, vooral wanneer de warmtepomp wordt gecombineerd met zonnepanelen of andere energiebesparende maatregelen. Het is belangrijk om te weten dat de subsidies alleen beschikbaar zijn als de installatie door een erkende installateur is uitgevoerd. Indien de warmtepomp zelf wordt geplaatst, is geen subsidie mogelijk.

Het is ook belangrijk om rekening te houden met de terugverdientijd van de warmtepomp. Deze hangt af van factoren zoals het energieverbruik, de gasprijzen en de mate van eigen stroomopwek. In veel gevallen ligt de terugverdientijd tussen de 5 en 10 jaar, vooral wanneer de woning goed geïsoleerd is en zonnepanelen worden gebruikt.

Aanpassingen aan de meterkast bij warmtepompinstallaties

Bij de installatie van een warmtepomp kunnen aanpassingen nodig zijn aan de meterkast. De elektriciteitsaansluiting moet geschikt zijn voor het vermogen van de warmtepomp. Dit betekent dat er in sommige gevallen extra groepen of een grotere afzekering moet worden aangebracht. Het is daarom verstandig om rekening te houden met de elektrische vereisten van de warmtepomp tijdens de voorbereiding van de meterkast.

Installateurs baseren hun prijzen vaak op factoren zoals het huidige verwarmingssysteem, de benodigde capaciteit en de moeilijkheid van de installatie. Soms is er ook extra budget nodig voor het aanpassen van het leidingwerk of de meterkast. In de praktijk zien we dat installateurs steeds vaker complete pakketten aanbieden, waarmee de kosten beter voorspelbaar worden.

Verantwoordelijkheid van de eigenaar

Het is belangrijk om te weten dat de eigenaar verantwoordelijk is voor de veiligheid en functionering van de meterkast. Dit betekent dat eventuele aanpassingen of uitbreidingen moeten worden uitgevoerd door een erkende installateur. DIY-installaties zijn niet aan te raden, omdat dit niet alleen tegen de regels in kan gaan, maar ook leiden kan tot veiligheidsrisico's. Daarnaast is het belangrijk om te weten dat subsidies alleen beschikbaar zijn voor installaties die door een erkende installateur zijn uitgevoerd.

Conclusie

De meterkast speelt een essentiële rol bij de installatie van een warmtepomp. Het is niet alleen de plek waar het elektriciteitsverbruik wordt gemeten, maar ook de centrale plek waar de elektrische aansluiting en beveiliging van de warmtepomp worden geregeld. Er zijn duidelijke technische eisen en richtlijnen die de meterkast moet voldoen, zoals de afmetingen, bouwmaterialen en ventilatie. Deze eisen zijn vastgelegd in normen zoals NEN 2768 en BRL K22007.

De warmtepompwetgeving heeft geleid tot veranderingen in de manier waarop warmtepompen worden geïnstalleerd. Vanaf 2026 is het bij vervanging van een cv-ketel verplicht om een (hybride) warmtepomp aan te schaffen. Deze verplichting heeft gevolgen voor de benodigde voorzieningen in de meterkast. Het is daarom belangrijk om rekening te houden met de elektrische vereisten van de warmtepomp tijdens de voorbereiding van de meterkast.

Installateurs spelen een belangrijke rol bij de installatie en aanpassing van de meterkast. Het is verstandig om rekening te houden met de kosten en de benodigde voorzieningen tijdens de voorbereiding van de warmtepompinstallatie. Daarnaast is het belangrijk om te weten dat subsidies alleen beschikbaar zijn voor installaties die door een erkende installateur zijn uitgevoerd.

In het licht van de huidige regelgeving en de toekomstige verplichtingen is het verstandig om al vroeg te overwegen welke aansluitingen en groepen nodig zijn voor de installatie van een warmtepomp. Dit zorgt ervoor dat de meterkast goed is voorbereid en dat de warmtepomp veilig en functioneel kan worden aangesloten.