Richtlijnen en wetgeving voor warmtepompen in de praktijk

Published by Redactie on oktober 2, 2025 | Category warmtepomp

Inleiding

De regelgeving rond warmtepompen speelt een steeds belangrijkere rol in de context van de energietransitie in Nederland. Warmtepompen worden gezien als een duurzame oplossing voor het verwarmen en koelen van woningen en gebouwen, maar hun installatie en gebruik moeten voldoen aan specifieke wettelijke eisen. Het begrijpen van deze regelgeving is cruciaal voor zowel particuliere huiseigenaren als installateurs en constructeurs. Deze artikelen biedt een overzicht van de belangrijkste aspecten van de wetgeving die van toepassing zijn op warmtepompen in de praktijk, inclusief de vereisten per type warmtepomp, certificeringen, onderhoudsregels en subsidies.

Soorten warmtepompen en relevante regelgeving

Er zijn verschillende soorten warmtepompen, waaronder lucht-water, water-water en grond-water warmtepompen. Voor elk type warmtepomp gelden specifieke regels en richtlijnen.

Lucht-water warmtepompen

Lucht-water warmtepompen moeten voldoen aan strenge geluidsnormen om overlast voor de omgeving te voorkomen. Dit is een belangrijk aspect dat rekening moet worden gehouden bij de installatie van dit type warmtepomp. De regelgeving legt hierbij duidelijke eisen op het vlak van geluidsproductie, die afhankelijk kunnen zijn van de locatie en de omgeving van het pand.

Water-water warmtepompen

Water-water warmtepompen hebben te maken met milieuvergunningen, vooral als ze gebruikmaken van oppervlaktewater. Deze warmtepompen kunnen invloed hebben op de waterkwaliteit en de ecologie van het gebruikte water, wat betekent dat een milieuvergunning vaak verplicht is. De regelgeving legt hierbij nadrukkelijke eisen op milieubescherming en het minimaliseren van de impact op het wateroppervlak.

Grond-water warmtepompen

Grond-water warmtepompen vereisen vaak een vergunning voor het boren van putten. Deze vergunningen zijn afhankelijk van de regio en de specifieke omstandigheden van het grondwater. Het is belangrijk om te weten dat dit proces kan variëren per gemeente en dat het noodzakelijk is om de lokale regelgeving te raadplegen voordat een installatie begint.

Het kennen van de regels die specifiek van toepassing zijn op het type warmtepomp dat men wil installeren, is essentieel om te zorgen voor een succesvolle en legale installatie. Het is daarom aan te raden om altijd een professionele installateur te raadplegen en de lokale regelgeving nauwkeurig te bestuderen.

Certificering en kwaliteit van installatie

Vanaf 1 oktober 2014 geldt een certificering voor het installeren van warmtepompen. Deze certificering is het gevolg van de AmvB Bodemenergie, die per 1 juli 2013 van kracht is. Dit betekent dat installaties van warmtepompen moeten worden uitgevoerd door gecertificeerde professionals die voldoen aan de huidige kwaliteitsnormen.

De certificering garandeert niet alleen de veiligheid van de installatie, maar ook het naleven van de energie-efficiëntie-eisen en milieu-impactrichtlijnen. Dit is van belang voor zowel de huiseigenaar als de installateur, omdat het onderhoud van een warmtepomp vaak ook door gecertificeerde partijen moet worden uitgevoerd. Dit is ook een voorwaarde voor de garantie die door de fabrikant wordt aangeboden.

Arbeidsomstandigheden en veiligheid

In werkomgevingen worden koelinstallaties en warmtepompen beschouwd als arbeidsmiddelen. Omdat deze middelen een groter risico voor de gezondheid vormen, gelden er extra regels voor de ingebruikneming, keuring en het wijzigen van de installatie. Deze regels zijn vastgelegd in het Arbeidsomstandighedenbesluit, waarin artikel 7.4 vermeld staat dat arbeidsmiddelen periodiek herkeurd moeten worden door een deskundige.

Daarnaast geldt het Warenwetbesluit drukapparatuur (WBDA) 2016, waarin staat beschreven waar nieuwe drukapparaten aan moeten voldoen en welke eisen er zijn in de gebruiksfase. De eisen voor keuring bij ingebruikname zijn te vinden in artikel 21 van het WBDA, en die voor herkeuring in artikel 22.

De Warenwetregeling drukapparatuur (WRDA) 2016 bepaalt welke categorieën installaties periodieke herkeuringen vereisen en of een Keuring voor Ingebruikneming (KVI) nodig is. Dit betekent dat zowel particuliere huiseigenaren als bedrijven met installaties in werkomgevingen duidelijke regels moeten volgen om veiligheid en conformiteit te waarborgen.

Onderhoud en naleving van regelgeving

Na de installatie van een warmtepomp is regelmatig onderhoud noodzakelijk om de efficiëntie en levensduur van het systeem te waarborgen. Regelgeving vereist vaak dat onderhoud wordt uitgevoerd door gecertificeerde professionals. Dit is belangrijk om te voldoen aan de garantievoorwaarden van de fabrikant en om ervoor te zorgen dat het systeem goed blijft presteren.

Tijdens het onderhoud worden ook de geluidsniveaus en de energieprestaties gecontroleerd, zodat aan de geldende regelgeving wordt voldaan. Het negeren van onderhoud kan leiden tot hogere energiekosten en een kortere levensduur van de warmtepomp. Daarnaast kan het onderhoud ook een rol spelen bij het voorkomen van eventuele milieu-impact en geluidsoverlast.

Subsidies en financiële voordelen

Tijdens de transitië naar duurzamere verwarmingssystemen zijn subsidies en financiële voordelen beschikbaar gemaakt om huiseigenaren te ondersteunen. Dankzij de ISDE-subsidie kunnen consumenten tot duizenden euro’s terugkrijgen op hun warmtepompinstallatie, vooral in combinatie met zonnepanelen of aanvullende energiebesparende maatregelen. Deze subsidies zijn bedoeld om de schakel naar duurzamere verwarmingssystemen te faciliteren en het aankoop- en installatieproces voor huiseigenaren betaalbaarder te maken.

Daarnaast is het ook belangrijk om te weten dat subsidies meestal voorwaarden met zich meebrengen. Het installeren van een warmtepomp moet bijvoorbeeld voldoen aan bepaalde energie-efficiëntienormen of het moet worden uitgevoerd door gecertificeerde installateurs om subsidies in te kunnen claimen. Dit betekent dat het belangrijk is om tijdens de planning en uitvoering van de installatie rekening te houden met deze voorwaarden.

Verplichtingen en toekomstige regelgeving

Vanaf 2025 wordt duurzame verwarming strenger gereguleerd en in 2026 wordt een (hybride) warmtepomp verplicht bij cv-vervanging. Dit betekent dat huiseigenaren die hun cv-ketel vervangen in de toekomst verplicht zijn om een warmtepomp te installeren, tenzij hun woning technisch ongeschikt is of valt onder specifieke uitzonderingen zoals monumentale panden.

Een hybride warmtepomp is goedkoper en eenvoudiger te installeren dan een volledig elektrische variant, en vormt daardoor een laagdrempelige overstap naar duurzame verwarming met veel besparingspotentieel. Het is daarom aan te raden om al vroegtijdig te overwegen of een hybride systeem een geschikte keuze is voor de toekomstige verwarming van het huis.

De regelgeving die in 2025 in werking treedt roept veel vragen op bij consumenten. Men wil weten of investeren verplicht is, welke subsidies er zijn en hoe dit samenhangt met toekomstige verplichtingen vanaf 2026. Het is daarom belangrijk om al vroegtijdig te informeren en eventueel advies in te winnen bij een professional of een adviesbureau dat expertise heeft op het gebied van warmtepompen.

Uitzonderingen en specifieke situaties

Niet alle woningen zijn technisch geschikt voor een warmtepomp, en er zijn ook uitzonderingen voor bepaalde soorten woningen. Monumentale panden vallen bijvoorbeeld onder een specifieke regelgeving die minder streng kan zijn, afhankelijk van de historische waarde van het gebouw. In dergelijke gevallen kan het mogelijk zijn om alternatieve oplossingen te overwegen of om een afwijkende keuze te maken die toch voldoet aan de energie-efficiëntie-eisen.

Het is belangrijk om te weten dat uitzonderingen vaak afhankelijk zijn van de regio en de lokale omstandigheden. Het is daarom aan te raden om altijd de lokale regelgeving te raadplegen en eventueel contact op te nemen met de gemeente of een professionele adviseur.

Samenwerking en advies

Het installeren van een warmtepomp is een ingrijpende keuze die aandacht verdient voor zowel technische, juridische als financiële aspecten. Het is daarom aan te raden om professioneel advies in te winnen bij een expert op het gebied van warmtepompen. Deze experts kunnen niet alleen helpen bij het kiezen van het juiste type warmtepomp, maar ook bij het begrijpen van de regelgeving en de beschikbare subsidies.

Bij de keuze van een warmtepomp is het ook belangrijk om rekening te houden met de energie-efficiëntie van het hele systeem, inclusief eventuele aanvullende maatregelen zoals zonnepanelen of isolatie. Een hybride systeem kan in veel gevallen de beste oplossing zijn, vooral voor woningen die technisch niet volledig geschikt zijn voor een volledig elektrische warmtepomp.

Het is ook aan te raden om te overwegen of het kopen van een warmtepomp kan worden gecombineerd met andere duurzame maatregelen, zoals het isoleren van de gevel of het dakraam. Dit kan leiden tot extra besparingen op de energiekosten en het behalen van een hoger energieprestatieniveau.

Conclusie

De regelgeving rond warmtepompen speelt een steeds belangrijkere rol in de context van de energietransitie in Nederland. Het begrijpen van de relevante wettelijke vereisten is cruciaal voor zowel particuliere huiseigenaren als installateurs en constructeurs. Vanaf 2025 en 2026 worden warmtepompen steeds meer verplicht, wat betekent dat het belangrijk is om al vroegtijdig te informeren en eventueel actie te ondernemen.

Het kiezen van het juiste type warmtepomp, het naleven van de regelgeving, het uitvoeren van het onderhoud en het profiteren van subsidies zijn allemaal belangrijke aspecten die bij de installatie van een warmtepomp moeten worden meegenomen. Het is daarom aan te raden om professioneel advies in te winnen bij een expert op het gebied van warmtepompen en om altijd de lokale regelgeving te raadplegen.

Door deze stappen te ondernemen, kunnen huiseigenaren en professionals ervoor zorgen dat de installatie van een warmtepomp niet alleen legaal is, maar ook efficiënt, duurzaam en kosteneffectief.