Stadsverwarming versus ventilatiewarmtepomp: vergelijking van efficiëntie, kosten en duurzaamheid

Published by Redactie on oktober 2, 2025 | Category warmtepomp

Inleiding

De keuze tussen stadsverwarming en ventilatiewarmtepomp is steeds belangrijker geworden in de context van duurzaam wonen en energiebesparing. Zowel systemen bieden alternatieve oplossingen voor het verwarmen van woningen en het voorzien in warm tapwater, maar ze verschillen aanzienlijk in werking, kosten, efficiëntie en toepassing. In dit artikel worden de technische, economische en ecologische aspecten van stadsverwarming en ventilatiewarmtepompen uitgebreid vergeleken, op basis van recente informatie uit betrouwbare bronnen. Het doel is om een helder overzicht te geven van beide systemen, zodat huiseigenaren en professionals een weloverwogen keuze kunnen maken.

Wat is stadsverwarming?

Stadsverwarming is een centrale verwarmingsoplossing waarbij warmte wordt opgewekt op één locatie en via een netwerk van geïsoleerde leidingen naar huizen en bedrijven wordt geleverd. De warmtebron kan verschillen, waaronder restwarmte uit industrieën, geothermie, aquathermie, zonthermie en biomassacentrales. De warmte wordt gebruikt om zowel de woning te verwarmen als warm kraanwater te genereren. In plaats van een individuele cv-ketel of warmtepomp heeft een woning aangesloten op stadsverwarming een zogenaamde afleverset, die de warmte in het huis verdeelt.

Voordelen van stadsverwarming

Centraal beheer en onderhoud: Het warmtenet, de afleverset en de warmtewisselaar worden volledig onderhouden door de warmteleverancier. Dit betekent minder gedoe voor de woningeigenaar.
Duurzaamheid: Stadsverwarming kan gebruikmaken van restwarmte en duurzame energiebronnen, wat leidt tot aanzienlijke CO₂-reductie. In sommige gevallen is stadsverwarming zelfs duurzamer dan een warmtepomp.
Hoge temperatuuruitstoot: Stadsverwarming kan warmte leveren op hoge temperaturen, waardoor het huidige afgiftesysteem (zoals radiatoren) in stand kan blijven. Dit is een voordeel ten opzichte van warmtepompen, die vaak lage temperatuurverwarming vereisen, zoals vloerverwarming.

Nadelen van stadsverwarming

Afhankelijkheid van het netwerk: Woningen zijn afhankelijk van de beschikbaarheid van een warmtenet in de wijk. Niet elke regio biedt deze optie.
Tariefvariaties: De prijs per gigajoule (GJ) kan sterk variëren per regio, afhankelijk van de infrastructuur en de warmtebron.
Energiedekking in energielabel: De duurzaamheid van stadsverwarming wordt soms niet volledig weerspiegeld in het energielabel, omdat de rekenmethode het hernieuwbare aandeel minder zwaar weegt dan bij warmtepompen.

Wat is een ventilatiewarmtepomp?

Een ventilatiewarmtepomp is een hybride verwarmingssysteem dat gebruikmaakt van de afgevoerde ventilatielucht om warmte op te wekken. De warmte wordt op een bruikbare temperatuur gebracht met behulp van elektriciteit en vervolgens afgestaan aan de centrale verwarmingsinstallatie of aan een boiler voor warm tapwater. Het systeem werkt meestal in combinatie met een huidige cv-ketel, die bijdraagt bij piekmomenten wanneer de ventilatiewarmtepomp niet voldoende warmte kan leveren.

Voordelen van een ventilatiewarmtepomp

Energiebesparing: Het gebruik van een ventilatiewarmtepomp kan leiden tot een vermindering van gasverbruik met 25 tot 50%. De besparing is groter bij woningen met lage temperatuurverwarming, zoals vloerverwarming.
Duurzame energiebron: De ventilatielucht is een hergebruikbare bron van warmte, wat bijdraagt aan het verlagen van het CO₂-voetspoor.
Flexibiliteit: Een ventilatiewarmtepomp kan zowel worden gebruikt voor verwarming als voor het verwarmen van tapwater via een boiler.

Nadelen van een ventilatiewarmtepomp

Beperkte warmtebron: Het systeem haalt warmte uit de afgevoerde ventilatielucht, die beperkt is qua hoeveelheid. Dit betekent dat bij piekmomenten een cv-ketel of naverwarmer nodig is.
Afhankelijkheid van isolatie en ventilatiesysteem: De prestaties van de ventilatiewarmtepomp zijn afhankelijk van de isolatie van de woning en het type ventilatiesysteem (bijvoorbeeld mechanische ventilatie of balansventilatie).
Hybride systeem: Het systeem werkt meestal in combinatie met een huidige verwarmingsinstallatie, wat het minder autonoom maakt dan een lucht-water warmtepomp.

Technische vergelijking: Stadsverwarming versus ventilatiewarmtepomp

Om de keuze tussen stadsverwarming en ventilatiewarmtepomp beter te begrijpen, is het nuttig om de technische aspecten van beide systemen te vergelijken. Hieronder een overzicht van de belangrijkste kenmerken:

Kenmerk	Stadsverwarming	Ventilatiewarmtepomp
Warmtebron	Centrale warmtebron (restwarmte, geothermie, biomassa, etc.)	Warmte uit afgevoerde ventilatielucht
Verwarmingsmethode	Warm water via leidingen	Elektrische warmtepomp die warmte uit ventilatielucht onttrekt
Afgiftesysteem	Radiatoren of vloerverwarming, afhankelijk van woonopmaak	Lage temperatuurverwarming (bij voorkeur vloerverwarming)
Onderhoud	Centraal onderhoud door leverancier	Individueel onderhoud vereist
CO₂-reductie	45–85%, afhankelijk van warmtebron	25–50%, afhankelijk van isolatie en ventilatiesysteem
Energiebron	Duurzame warmtebronnen (restwarmte, geothermie, etc.)	Elektriciteit
Aansluiting	Alleen mogelijk in wijk met warmtenet	Alleen mogelijk in woning met mechanische ventilatie
Prijs per jaar (vergelijkingsgegevens)	Afhankelijk van tariefstructuur per regio	€1.200 voor hybride systeem (1.000 m³ gas + 1.600 kWh)

Werking en efficiëntie

Stadsverwarming werkt door warm water via een netwerk van geïsoleerde leidingen te pompen naar woningen. De warmte is vaak afkomstig van restwarmte uit industrieën of duurzame bronnen. Het systeem is zeer efficiënt, vooral bij gebruik van restwarmte of geothermie, en kan hoge temperaturen leveren zonder aanpassingen aan het afgiftesysteem.

Ventilatiewarmtepomp maakt gebruik van de warmte uit de afgevoerde ventilatielucht. Deze lucht is meestal al redelijk warm, waardoor minder elektriciteit nodig is om de warmte op een bruikbare temperatuur te brengen. Het is een hybride systeem dat meestal in combinatie met een cv-ketel of buffer/boilervat werkt. De efficiëntie is afhankelijk van het ventilatiesysteem en de isolatie van de woning.

Economische vergelijking: kosten en terugverdientijd

Bij het kiezen tussen stadsverwarming en ventilatiewarmtepomp is het belangrijk om de economische aspecten in overweging te nemen. Hieronder een overzicht van de kosten en terugverdientijd voor beide systemen.

Kosten van stadsverwarming

De kosten van stadsverwarming hangen sterk af van de tariefstructuur per regio. In veel gevallen is de prijs gebaseerd op het verbruik per vierkante meter of per gigajoule. De installatiekosten zijn meestal laag, omdat de woning slechts een afleverset nodig heeft. Onderhoud wordt centraal verzorgd, wat leidt tot minder directe kosten voor de woningeigenaar.

Kenmerk	Omschrijving
Aansluitingskosten	Vast tarief afhankelijk van wijk
Jaarcosts	Variabel per regio, afhankelijk van verbruik
Onderhoud	Centraal onderhoud, geen extra kosten voor gebruiker

Kosten van ventilatiewarmtepomp

De installatie van een ventilatiewarmtepomp vereist een aanpassing van het bestaande ventilatiesysteem. De kosten variëren afhankelijk van het type systeem en de omvang van de aanpassing. In een hybride configuratie met cv-ketel is het jaarverbruik lager dan bij een traditionele cv-ketel, wat leidt tot energiebesparing.

Kenmerk	Omschrijving
Aansluitingskosten	Installatie van ventilatiewarmtepomp en eventuele boiler
Jaarcosts	€1.200 voor hybride systeem (1.000 m³ gas + 1.600 kWh)
Besparing per jaar	€200 in vergelijking met traditionele cv-ketel
Onderhoud	Individueel onderhoud vereist

Terugverdientijd

De terugverdientijd van stadsverwarming en ventilatiewarmtepomp hangt af van de initiele investering, de energiebesparing en de tariefstructuur. In het geval van stadsverwarming is de terugverdientijd vaak korter bij gebruik van restwarmte of geothermie, omdat de energieprijs laag is. Bij ventilatiewarmtepompen is de terugverdientijd afhankelijk van het elektriciteitsverbruik en de isolatie van de woning.

Duurzaamheid: CO₂-reductie en energiebesparing

Beide systemen bieden aanzienlijke CO₂-reductie in vergelijking met een traditionele cv-ketel, maar de mate van duurzaamheid verschilt per systeem.

CO₂-reductie

Stadsverwarming kan leiden tot een CO₂-reductie van 45 tot 85%, afhankelijk van de warmtebron. Wanneer restwarmte of geothermie wordt gebruikt, is de reductie aanzienlijk hoger. In de toekomst wordt stadsverwarming steeds duurzamer, aangezien meer warmtenetten worden aangesloten op duurzame energiebronnen.

Ventilatiewarmtepomp biedt een CO₂-reductie van 25 tot 50%, afhankelijk van het elektriciteitsverbruik en de isolatie van de woning. De reductie is groter bij woningen met lage temperatuurverwarming.

Energiebesparing

Stadsverwarming is energiebesparend vanwege het schaalvoordeel van een centrale warmtebron. In plaats van meerdere individuele cv-ketels wordt één grote bron gebruikt, wat leidt tot efficiëntere warmteverdeling.

Ventilatiewarmtepomp maakt gebruik van een hergebruikbare warmtebron (afgevoerde ventilatielucht), wat leidt tot minder elektriciteitsverbruik. De besparing is groter bij woningen met vloerverwarming, omdat de warmtepomp minder energie nodig heeft om de temperatuur te bereiken.

Keuze tussen stadsverwarming en ventilatiewarmtepomp

De keuze tussen stadsverwarming en ventilatiewarmtepomp hangt af van meerdere factoren, waaronder de beschikbaarheid van een warmtenet, de isolatie van de woning, de energieprijs en de persoonlijke voorkeuren van de woningeigenaar.

Wanneer is stadsverwarming de beste keuze?

Stadsverwarming is een goede keuze in de volgende situaties:

De woning is aangesloten op een warmtenet in de wijk.
De woning heeft geen geïsoleerde vloerverwarming, maar gebruikmaakt van radiatoren.
De woning is goed geïsoleerd en het afgiftesysteem kan blijven zoals het is.
Er is voorkeur voor een systeem met minimaal onderhoud en centraal beheer.
De regio biedt een gunstige tariefstructuur voor stadsverwarming.

Wanneer is ventilatiewarmtepomp de beste keuze?

Ventilatiewarmtepomp is een goede keuze in de volgende situaties:

De woning heeft een mechanische ventilatiesysteem met afvoerlucht.
De woning is goed geïsoleerd en geschikt voor lage temperatuurverwarming (vloerverwarming).
Er is voorkeur voor een hybride systeem dat kan werken met bestaande cv-ketel of boiler.
De woning ligt niet in een wijk met warmtenet.
De woningeigenaar wil een relatief lage investering doen met energiebesparing.

Conclusie

Zowel stadsverwarming als ventilatiewarmtepomp zijn duurzame en energiebesparende opties voor het verwarmen van woningen. Stadsverwarming is een centrale oplossing die vooral geschikt is in wijknetwerken en die gebruik kan maken van restwarmte en geothermie. Het biedt het voordeel van minimaal onderhoud en hoge temperatuurverwarming. Ventilatiewarmtepomp is een hybride oplossing die gebruikmaakt van afgevoerde ventilatielucht en werkt meestal in combinatie met een cv-ketel of boiler. Het is geschikt voor woningen met mechanische ventilatie en lage temperatuurverwarming.

De keuze tussen beide systemen hangt af van meerdere factoren, waaronder de beschikbaarheid van een warmtenet, de isolatie van de woning, de energieprijs en de persoonlijke voorkeuren van de woningeigenaar. Beide systemen bieden aanzienlijke CO₂-reductie en energiebesparing, maar de mate van duurzaamheid en efficiëntie verschilt per systeem.

Voor wie twijfelt tussen stadsverwarming en ventilatiewarmtepomp is het aan te raden om een detaileerd advies te vragen, bijvoorbeeld door een energielabel en een thermografie te laten maken. Dit geeft inzicht in de huidige energieprestaties van de woning en helpt bij het kiezen van de meest geschikte oplossing.