Riolering in kaart brengen: een overzicht van technieken, systemen en bronnen

Published by Redactie on juli 2, 2025 | Category riolering

De riolering is een essentieel onderdeel van de infrastructuur in stedelijke en landelijke gebieden. Het betreft het stelsel van riolen, riolputten, riolleidingen en andere objecten die verantwoordelijk zijn voor het afvoeren van afvalwater naar zuiveringsinstallaties. In Nederland is de riolering geautomatiseerd en goed zichtbaar in kaarten, waardoor zowel gemeenten als particulieren inzicht krijgen in de aanwezigheid, locatie en status van hun riolering. In dit artikel wordt ingegaan op de technieken, systemen en bronnen die betrokken zijn bij het in kaart brengen van de riolering, gebaseerd op de beschikbare bronnen.

Technieken en systemen voor het in kaart brengen van de riolering

De technieken om de riolering in kaart te brengen variëren van traditionele methoden tot geavanceerde digitale oplossingen. De meest gebruikte systemen zijn GWSW (Gegevens Woordenboek Stedelijk Water) en GBI World, die als standaarden fungeren voor het registreren en beheren van rioleringssystemen. De GWSW is een gegevenswoordenboek dat wordt gebruikt door gemeenten en waterschappen om de informatie over de riolering te structureren en te delen. In combinatie met GBI World kunnen gebruikers de riolering op een kaart visualiseren, annotaties toevoegen en inspecties uitvoeren.

In de bronnen is te zien dat GBImaps een krachtige tool is voor het beheren van rioleringssystemen. De software ondersteunt functies zoals het tekenen van rioolobjecten, het leggen van relaties tussen objecten en het visualiseren van het stelsel op een kaart. Ook wordt er ingegaan op het gebruik van de GWSW-standaard, zodat informatie over de riolering goed gecategoriseerd en toegankelijk is. Verder is er sprake van een GBI-connector, waarmee informatie over riolering en stedelijk water uitgewisseld kan worden met ketenpartners.

De riolering wordt ook opgespoord met behulp van moderne apparatuur, zoals ultrasone meetapparatuur, die helpt bij het bepalen van de locatie, diepte, richting en afstand van rioleringen. Dit helpt bij het opsporen van lekkages of defecten en biedt een betrouwbare basis voor onderhoud en reparaties. Ook wordt er opgemerkt dat er sprake is van een riolviewer, die het mogelijk maakt om vanuit een kaart inspectiebeelden op te roepen, met name voor het beheer van het rioolstelsel.

Kaartweergave en toegankelijkheid van de riolering

De kaartweergave van de riolering is van groot belang voor zowel gemeenten als particulieren. In Nederland is de riolering zichtbaar in verschillende platforms, waaronder het PDOK-platform (Publieke Dienstverlening Op de Kaart), dat geodatasets van de Nederlandse overheden ontsluit. In de bronnen staat dat de PDOK-viewer de kaartlaag Stedelijk Water (Riolering) toont, die informatie bevat over de ligging en vaste kenmerken van rioleringsobjecten. Deze kaartlaag bevat gegevens over riolleidingen, riolputten, kolken en bijzondere objecten zoals gemalen en overstorten.

De dataset bevat geen dynamische of toestandsgegevens, zoals inspecties of meetresultaten, maar biedt wel een overzicht van de fysieke structuur van het rioleringssysteem. Binnen de PDOK-viewer is het mogelijk om de kaartlaag Stedelijk Water (Riolering) te selecteren, waarmee een overzicht van de rioleringssituatie in een bepaalde regio verkregen kan worden. Daarnaast is er sprake van een GWSW-server, waarop gemeenten hun rioleringssystemen kunnen publiceren en delen.

In de bronnen staat ook dat er sprake is van een GWSW-server en een PDOK-platform, waarmee gemeenten hun rioleringssystemen kunnen delen. In februari 2023 hebben 180 gemeenten hun rioleringssystemen op de GWSW-server geplaatst, en 88 gemeenten op PDOK. Ook waterschappen hebben inmiddels datasets toegevoegd. Hierdoor is het mogelijk om de rioleringssituatie van verschillende regio’s te vergelijken en te analyseren.

Belangrijke kenmerken van rioleringssystemen

Rioleringssystemen hebben verschillende kenmerken die van belang zijn voor het beheer en de onderhoudsplanning. In de bronnen wordt aangegeven dat er sprake is van aansluitingen, zoals de huisaansluiting, die het verband vormt tussen het afvoersysteem van een woning en het openbare rioleringssysteem. De aansluitingen hebben verschillende attributen, zoals het adres, de plaats, het stelsel, de diameter, het materiaal, de begin- en eindput, de putafstand, de diepte, het jaar van aanleg en de datum van plaatsing.

Bijvoorbeeld, in de dataset van Eindhoven is te zien dat de aansluitingen van huisaansluitingen en putten worden beschouwd als punten die als gesloten lijnobject in de kaart zijn weergegeven. Er wordt ook op gewezen dat de huisaansluitingen nog niet compleet zijn voor heel Eindhoven, en dat deze nog per gebied worden toegevoegd. Dit betekent dat er in sommige gebieden mogelijk onvolledige of onnauwkeurige gegevens zijn over de rioleringssituatie.

Daarnaast zijn er ook andere kenmerken van het rioleringssysteem, zoals de positie van riolputten, de diameter van riolleidingen, de locatie van gemalen en de richting van de riolering. Deze gegevens zijn belangrijk voor het bepalen van de capaciteit van het rioleringssysteem en het bepalen van eventuele onderhoudsmaatregelen.

Toegankelijkheid en gebruik van rioleringssystemen

De toegankelijkheid van de rioleringssystemen is van belang voor zowel gemeenten als particulieren. In de bronnen staat dat het mogelijk is om de ligging van rioleringen te bepalen met behulp van een riolviewer. Dit houdt in dat gebruikers vanuit een kaart direct toegang hebben tot inspectiebeelden, waarnemingen en andere relevante informatie over het rioleringssysteem. Ook is het mogelijk om vanuit de kaart een inspectiefilm op te roepen, wat helpt bij het bepalen van de toestand van het rioleringssysteem.

Daarnaast is er sprake van een aantal tools en functies die het mogelijk maken om het rioleringssysteem in kaart te brengen, zoals het gebruik van GWSW-standaarden, de mogelijkheid om annotaties toe te voegen en het beheren van relaties tussen objecten. Ook is er sprake van een GBIconnector, waarmee informatie over riolering en stedelijk water uitgewisseld kan worden met andere partijen, zoals ingenieursbureaus, inspectiebedrijven en aannemers.

Onderzoek en monitoring van de riolering

De riolering wordt ook onderzocht op basis van verschillende meetmethoden. Bijvoorbeeld, in de bronnen staat dat het RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) sinds februari 2020 ook het afvalwater afkomstig van Schiphol onderzoekt. Dit onderzoek helpt bij het volgen van het coronavirus en de detectie van nieuwe varianten. Ook wordt er opgemerkt dat er een aantal locaties zijn waar het virus niet is gedetecteerd, waardoor de locatie wit wordt weergegeven. Dit duidt erop dat de monitoring van de riolering niet alleen gericht is op het bepalen van de fysieke structuur, maar ook op het detecteren van eventuele risico's.

Daarnaast is er sprake van een aantal andere onderzoeken, zoals het onderzoek naar de verspreiding van het virus via het afvalwater, en de bepaling van de oorzaak van bepaalde locaties waar het virus niet is gedetecteerd. Dit onderzoek helpt bij het bepalen van de effectiviteit van de rioleringssystemen en het bepalen van eventuele aanpassingen.

Conclusie

De riolering is een essentieel onderdeel van de infrastructuur in Nederland en wordt steeds vaker op een systematische manier in kaart gebracht. Door gebruik te maken van geavanceerde systemen zoals GWSW en GBI World, en platforms als PDOK, is er een overzichtelijke weergave van de rioleringssituatie beschikbaar. Daarnaast zijn er tools en functies die het mogelijk maken om de rioleringssituatie te beheren en te bepalen of er eventuele onderhoudsmaatregelen nodig zijn.

De toegankelijkheid van de rioleringssystemen is van belang voor zowel gemeenten als particulieren, en het gebruik van moderne apparatuur helpt bij het opsporen van defecten en lekkages. Bovendien wordt er onderzoek gedaan naar de effectiviteit van de riolering en de detectie van eventuele risico's, zoals het virus in het afvalwater. Hierdoor kan er op een betrouwbare manier worden gekeken naar de kwaliteit en de capaciteit van het rioleringssysteem.

Bronnen

kaart