Warmtepomp en binnentemperatuur: Invloed van nachttemperatuur en efficiëntie

Published by Redactie on oktober 2, 2025 | Category warmtepomp

Een warmtepomp is een steeds populairder keuze voor verwarming in huizen en appartementen. Het systeem maakt gebruik van de natuurkundige principes van warmteoverdracht om energie te winnen uit de omgeving en deze te gebruiken voor verwarming of koeling. In dit artikel bespreken we de invloed van nachttemperaturen op de werking van een warmtepomp, aandachtspunten bij het regelen van binnentemperaturen en mogelijke maatregelen om efficiëntie te behouden. De informatie is gebaseerd op technische beschrijvingen, adviezen van experts en ervaringen uit de praktijk.

Werking van een warmtepomp bij lage buitentemperaturen

Een warmtepomp onttrekt warmte uit de omgeving (lucht, water of grond) en verwerkt deze via een cyclus om deze op een hogere temperatuur aan te leveren aan het verwarmingssysteem. Het rendement van een warmtepomp hangt sterk af van het temperatuurverschil tussen de bron en de gewenste binnentemperatuur. Hoe groter dit verschil, hoe meer energie nodig is om de druk te verhogen en de temperatuur te verhogen.

Invloed van nachttemperaturen

Bij lage buitentemperaturen, zoals die vaak voorkomen in de winter, moet een warmtepomp meer werken om de gewenste binnentemperatuur te bereiken. Volgens Frank Agtenberg van de Vereniging Warmtepompen is het logisch dat een warmtepomp in koude omstandigheden minder efficiënt werkt. "De lucht die uit de pomp komt is dan namelijk aanzienlijk kouder," legt hij uit. Bij buitentemperaturen van bijvoorbeeld -4°C kan de uitlaattemperatuur van de warmtepomp zelfs tot -8°C dalen.

Hoewel de efficiëntie lager is bij lage temperaturen, is het belangrijk om te beseffen dat een warmtepomp in de winter nog steeds beter presteert dan traditionele verwarmingsmethoden zoals gasverwarming. Jasper Vis benadrukt dat de warmtepomp zelfs in extreem koude omstandigheden nog steeds twee keer zo efficiënt is als een gasgestookte cv-ketel. Dit geldt vooral als je het jaarlijks rendement in overweging neemt.

Nachtverlaging en het invloed op het systeem

Hoewel het verstandig is om de binnentemperatuur licht te verlagen in de nacht, moet dit met voorzichtigheid gedaan worden. Installateurs adviseren om de temperatuur niet meer dan 2 graden te verlagen. Volgens Jasper Vis is het gevaar dat je dan de volgende dag langere tijd moet wachten totdat het huis weer op temperatuur is, groter dan de energiebesparing die je kunt behalen.

Frank Agtenberg benadrukt ook dat een warmtepomp niet ontworpen is om het huis snel op te warmen. "Het is een systeem dat bedoeld is om de temperatuur constant te houden, niet om het huis iedere keer opnieuw op te warmen," zegt hij. Een voorbeeld van een scenario waarin het systeem niet optimaal werkt is wanneer iemand een weekend weg is en de volgende ochtend binnen twee uur het huis wil opwarmen. In dit geval is het niet realistisch dat de warmtepomp dit voor elkaar kan krijgen.

Invloed van binnentemperatuurinstellingen

De werking van een warmtepomp is sterk afhankelijk van de instellingen van de binnentemperatuur. In standaard situaties is de temperatuur van de woning ingesteld op 20°C. Badkamers worden vaak iets warmer ingesteld, terwijl slaapkamers lager kunnen zijn. Deze instellingen zijn bedoeld om een comfortabel en gezond binnenklimaat te garanderen, terwijl tegelijkertijd ook rekening wordt gehouden met energie-efficiëntie.

Vloerverwarming en warmtepomp

Een warmtepomp werkt optimaal wanneer het verwarmingssysteem is afgestemd op lage aanvoertemperaturen. Vloerverwarming is daarom een ideale keuze. Vloerverwarming kan lopen op een aanvoertemperatuur van maximaal 55°C, maar het rendement is het hoogst bij 35°C of lager. Dit is belangrijk, omdat een warmtepomp minder elektriciteit verbruikt bij lage aanvoertemperaturen, wat leidt tot een hoger COP (Coefficient of Performance) en dus een efficiënter systeem.

Voor huizen die niet van vloerverwarming zijn voorzien, kan het verstandig zijn om aanvullende warmteafgiftepunten te installeren of over te stappen op lage temperatuur convectoren, zoals bijvoorbeeld in zolders of berging. Deze aanpassingen helpen om het binnentemperatuurverschil te compenseren en het efficiëntieprofiel van de warmtepomp te verbeteren.

Invloed van de woningisolatie

De isolatie van een woning speelt een cruciale rol bij de efficiëntie van een warmtepomp. Een goed geïsoleerde woning vermindert de hoeveelheid warmte die naar buiten kan ontsnappen, wat betekent dat de warmtepomp minder vaak hoeft te werken om de gewenste binnentemperatuur te handhaven.

Bij woningen met slechte isolatie is het risico groter dat de warmtepomp continu moet werken, wat leidt tot een hoger elektriciteitsverbruik. Daarom is het belangrijk om vooraf te bepalen of een warmtepomp in jouw situatie rendabel is. Dit vereist een grondige inspectie van de isolatie van muren, daken, ramen en vloeren.

Voldoende warmteafgifte

Een warmtepomp kan het water in traditionele radiatoren maximaal opwarmen tot 55°C. In sommige woningen is deze temperatuur niet voldoende om een comfortabele binnentemperatuur te bereiken. In dat geval is het noodzakelijk om vloerverwarming te installeren of extra warmteafgiftepunten toe te voegen. Dit zorgt voor een groter oppervlak waarover de warmte kan worden verspreid, waardoor het binnentemperatuurverschil wordt gecompenseerd.

Geluidsoverlast en nachtbedrijf

Een warmtepomp kan geluid veroorzaken, vooral tijdens het nachtbedrijf. Om de buren niet te storen, zijn er geluidseisen die moeten worden gehaald. Tussen 7 uur 's avonds en 7 uur 's ochtends mag het geluidsniveau van de warmtepomp maximaal 40 decibel bedragen. Door een slimme plaatsing van de warmtepomp – bijvoorbeeld op een plek waar het geluid geminimaliseerd kan worden – is het mogelijk om geluidsoverlast voor de buren te verminderen.

De richting waarin de warmtepomp is gemonteerd en de manier waarop het wordt bevestigd, hebben ook invloed op de hoeveelheid geluid die er ontstaat. Het is daarom verstandig om bij de installatie aandacht te besteden aan deze aspecten om zowel comfort als efficiëntie te waarborgen.

COP en SCOP: Maatstaven voor efficiëntie

De COP (Coefficient of Performance) en SCOP (Seasonal Coefficient of Performance) zijn maatstaven die het rendement van een warmtepomp beschrijven. De COP geeft aan hoeveel warmte de warmtepomp per kWh elektriciteit kan opwekken, terwijl de SCOP het gemiddelde rendement over het hele jaar weergeeft.

De COP is sterk afhankelijk van het temperatuurverschil tussen de bron en de gewenste binnentemperatuur. Hoe groter het temperatuurverschil, hoe lager de COP. Bijvoorbeeld: als een warmtepomp moet verwarmen vanaf een bron van 0°C naar 35°C, is de COP lager dan wanneer de bron op 16°C is. Dit betekent dat het elektriciteitsverbruik hoger is bij lage brontemperaturen.

De SCOP is daarentegen een langere maatstaf die het rendement over het gehele jaar berekent. Dit is belangrijk bij het kiezen van een warmtepomp, omdat het rendement in de winter lager is dan in de lente of herfst.

Alternatieven bij extreem koude temperaturen

In situaties waarin de buitentemperatuur extreem laag is, kan een tweetraps warmtepomp een betere oplossing zijn. In de eerste trap verwerkt de warmtepomp de warmte vanaf een lagere temperatuur naar een hogere, terwijl in de tweede trap de temperatuur verder wordt opgevoerd. Dit is mogelijk met een COP van 2,7. Deze oplossing is geschikt voor huizen die een hogere binnentemperatuur nodig hebben, zonder dat de warmtepomp te veel elektriciteit verbruikt.

Conclusie

Een warmtepomp is een efficiënte manier om een huis te verwarmen, maar de werking hangt sterk af van buitentemperaturen, woningisolatie en het verwarmingssysteem. In de nacht, wanneer buitentemperaturen lager zijn, werkt een warmtepomp minder efficiënt. Het is daarom verstandig om de binnentemperatuur licht te verlagen, maar dit moet met voorzichtigheid gedaan worden om de volgende ochtend niet langer te moeten wachten op een comfortabele binnentemperatuur.

Voor een optimale werking is het belangrijk om te kiezen voor vloerverwarming of extra warmteafgiftepunten en te zorgen voor een goed geïsoleerde woning. Bovendien is het noodzakelijk om aandacht te besteden aan de geluidsisolatie van de warmtepomp om buren niet te storen. Door deze aspecten in overweging te nemen, is het mogelijk om een warmtepomp efficiënt en duurzaam te gebruiken, ongeacht de buitentemperatuur.