Warmtepomp in de winter: werking, rendement en tips voor efficiëntie

Published by Redactie on oktober 2, 2025 | Category warmtepomp

De winter kan een uitdaging zijn voor verwarmingssystemen, maar een warmtepomp blijkt ook in de koude maanden een betrouwbare oplossing te zijn. Zelfs bij temperaturen onder het vriespunt is het mogelijk om warmte te onttrekken aan de buitenlucht of de bodem. In dit artikel bespreken we hoe een warmtepomp werkt in de winter, welke factoren het rendement beïnvloeden, en wat je kunt doen om de efficiëntie en levensduur van je systeem te maximaliseren. Bovendien geven we aan hoe hybride systemen en goede isolatie een rol spelen bij het optimaliseren van jouw verwarming in koude weersomstandigheden.

Hoe werkt een warmtepomp in de winter?

Een warmtepomp is een systeem dat warmte uit de omgeving haalt en deze verwerkt tot verwarmingswarmte voor je woning. Zelfs bij lage buitentemperaturen, zoals rond -10°C of zelfs lager, blijft een warmtepomp werken. Dit komt doordat er nog steeds warmte aanwezig is in de lucht, de grond of het grondwater. De warmtepomp gebruikt een koudemiddel dat op lage temperaturen kookt. Deze vloeistof onttrekt warmte aan de omgeving en verwerkt deze via een compressor tot bruikbare verwarmingswarmte.

In de winter blijft de werking van een warmtepomp hetzelfde als in andere seizoenen. Het enige verschil is dat de efficiëntie kan dalen bij lagere temperaturen. De meeste warmtepompen blijven goed presteren tot temperaturen rond -10°C of zelfs tot -20°C, afhankelijk van het type en technologie. Echter, hoe kouder het is, hoe harder de warmtepomp moet werken, wat leidt tot een lager rendement en een hoger energieverbruik.

Rendement en COP in de winter

Het rendement van een warmtepomp wordt vaak uitgedrukt in de COP (Coefficient of Performance). De COP is het verhoudingstal tussen de hoeveelheid warmte die wordt geleverd en de hoeveelheid elektriciteit die wordt verbruikt. Bij hogere buitentemperaturen is de COP hoger, wat betekent dat de warmtepomp efficiënter werkt. In de winter, wanneer het koud is, daalt de COP, omdat de compressor harder moet werken om voldoende warmte te genereren.

Bijvoorbeeld, een warmtepomp met een COP van 5,5 produceert 5,5 kW thermische energie per 1 kW elektriciteit. Dit betekent dat het rendement op dat moment 550% is. Echter, bij temperaturen onder 0°C kan de COP dalen tot rond de 3 of 4. Dit wil zeggen dat de warmtepomp relatief meer elektriciteit nodig heeft om dezelfde hoeveelheid warmte te leveren. De energierekening kan daarom in de winter iets hoger uitvallen, ondanks de duurzame aard van het systeem.

Invloed van isolatie en afgiftesystemen op de efficiëntie

De kwaliteit van de isolatie van je woning is een van de belangrijkste factoren bij de efficiëntie van een warmtepomp in de winter. Bij een slecht geïsoleerd huis ontsnapt er veel warmte, waardoor de warmtepomp harder moet werken om de binnentemperatuur te behouden. Dit heeft een negatief effect op het rendement en kan ook de levensduur van het systeem verkorten.

Daarom is het belangrijk dat je huis goed is geïsoleerd. Denk aan isolatie van muren, daken en vloeren, en zorg dat er weinig thermische bruggen zijn. Ook is het verstandig om een lage temperatuurverwarming aan te brengen, zoals vloerverwarming of radiatoren die zijn afgesteld op lage temperaturen. Warmtepompen werken optimaal bij temperaturen tussen 45°C en 55°C, terwijl traditionele CV-ketels vaak werken met temperaturen tussen 60°C en 80°C. Standaardradiatoren die zijn ontworpen voor hogere temperaturen, kunnen dus minder efficiënt zijn in combinatie met een warmtepomp.

Bij het ontwerp van een nieuw huis is het daarom aan te bevelen om vloerverwarming of andere lage temperatuur afgiftesystemen te kiezen. Deze systemen zorgen voor een gelijkmatige warmteverdeling en vergroten de efficiëntie van de warmtepomp, vooral in de winter.

Hybride warmtepompen: een alternatief in extreme kou

Een hybride warmtepomp combineert een warmtepomp met een traditionele CV-ketel. Deze oplossing is handig in regio’s waar het erg koud kan worden of in woningen die minder goed geïsoleerd zijn. In de winter, wanneer de buitentemperatuur erg laag is, kan de CV-ketel ingeschakeld worden om aan te vullen op de warmteproductie van de warmtepomp. Dit zorgt voor een betrouwbeler verwarmingssysteem, vooral op dagen dat het bijna of onder het vriespunt komt.

Hybride systemen zijn ook handig bij het opwekken van warm tapwater. Aangezien warmtepompen relatief langzaam warm water kunnen opwarmen, kan een CV-ketel of elektrische boiler worden gebruikt om de gewenste temperatuur sneller te bereiken. In koude weersomstandigheden kan een hybride systeem daarom een betere keuze zijn dan een all-electric warmtepomp.

Aanpassingen voor vrieskou

Hoewel warmtepompen goed werken tot temperaturen rond -10°C of zelfs lager, kunnen ze in extreme vrieskou aanvullende maatregelen nodig hebben. De buitenunit van de warmtepomp kan bijvoorbeeld bevriezen wanneer vocht in de componenten bevroren raakt. Dit kan leiden tot een verminderde prestatie of zelfs schade aan het systeem.

Om dit te voorkomen is het verstandig om regelmatig te controleren of de buitenunit schoon is en goed gecirculeerd. Ook is het verstandig om regelmatig het koudemiddel te controleren en eventueel bij te vullen. In extreme gevallen is het mogelijk om een elektrische boiler aan te schakelen om de warmteproductie extra te ondersteunen.

Levensduur van een warmtepomp in de winter

De levensduur van een warmtepomp ligt gemiddeld tussen 15 en 25 jaar, afhankelijk van het type en het onderhoud. Een hybride warmtepomp heeft vaak een kortere levensduur, gemiddeld rond de 15 jaar. In de winter, wanneer het systeem harder moet werken, is het belangrijk om regelmatig onderhoud uit te voeren om de efficiëntie te behouden en de levensduur te verlengen.

Onderhoudsmaatregelen omvatten onder andere het reinigen van filters, het controleren van de koelvloeistof, en het inspecteren van de buitenunit. Door deze maatregelen te nemen, kun je ervoor zorgen dat je warmtepomp optimaal blijft werken, zelfs bij lage buitentemperaturen.

Conclusie

Een warmtepomp blijft in de winter goed werken, zelfs bij temperaturen onder het vriespunt. Het rendement kan wel dalen bij lagere temperaturen, wat leidt tot een iets hoger energieverbruik. Om de efficiëntie en levensduur van je systeem te maximaliseren, is het belangrijk om je woning goed te isoleren en een lage temperatuurverwarming te gebruiken. Een hybride warmtepomp kan een betrouwbeler oplossing zijn in extreme kou of in minder goed geïsoleerde woningen.

Door regelmatig onderhoud te doen en eventueel een elektrische boiler of CV-ketel in te schakelen bij extreme vrieskou, kun je ervoor zorgen dat je warmtepomp het hele winterseizoen door betrouwbaar blijft werken. Zo profiteer je van de duurzame eigenschappen van een warmtepomp, ook in de koude maanden.