Terugverdientijd van een warmtepomp: Klimaatwinst, subsidie en keuzes

Published by Redactie on oktober 2, 2025 | Category warmtepomp

Inleiding

De overstap naar een warmtepomp is momenteel een van de meest populaire en milieuvriendelijke maatregelen voor huishoudens die hun woning duurzaam willen maken. Een warmtepomp zorgt voor verwarming en warm water zonder aardgas en gebruikt elektriciteit om warmte te genereren uit lucht, grond of water. Deze technologie biedt niet alleen een aanzienlijke reductie in CO₂-uitstoot, maar kan ook leiden tot aanzienlijke energiekostenbesparingen in de toekomst, mits er sprake is van groene elektriciteit en goede woningisolatie.

Een belangrijk aandachtspunt bij de aanschaf van een warmtepomp is de terugverdientijd. Deze geeft aan hoe lang het duurt voordat de extra kosten van de warmtepomp worden terugverdiend door lagere energiekosten. De berekening van deze terugverdientijd is echter afhankelijk van meerdere factoren, waaronder het type warmtepomp, de elektriciteitsprijs, gasverbruik, isolatiegraad van het huis en eventuele subsidies.

In dit artikel worden de belangrijkste aspecten van de terugverdientijd van een warmtepomp besproken. Hierbij komen zowel de technische aspecten van de warmtepomp, de subsidievoorwaarden, als de milieuvoordeel in beeld. Ook wordt aandacht besteed aan de uitzonderingen waarin een warmtepomp niet verplicht is, en hoe deze regels het aanschafbesluit kunnen beïnvloeden.

Wat is een warmtepomp en hoe werkt deze?

Een warmtepomp is een installatie die warmte uit de omgeving – zoals de lucht, de grond of het water – opneemt en deze gebruikt om een woning te verwarmen en warm water te leveren. In tegenstelling tot een cv-ketel, die aardgas gebruikt om warmte te genereren, maakt een warmtepomp gebruik van elektriciteit. Deze elektriciteit wordt gebruikt om een koudemiddel te comprimeren, waardoor het gas verdampt en warmte opneemt. Deze warmte wordt vervolgens afgestaan aan de woning of het warm water.

Een warmtepomp is dus een elektrische verwarmingssysteem, die zeer efficiënt werkt. Voor elke kWh elektriciteit die wordt ingezet, levert een warmtepomp meestal 3 tot 5 kWh warmte. Dit rendement, ook wel COP (Coefficient of Performance) genoemd, maakt de warmtepomp een efficiënt alternatief voor een traditionele cv-ketel.

Er zijn verschillende soorten warmtepompen:

Lucht-water warmtepomp: Haalt warmte uit de lucht en zet die om in verwarming.
Grond-water warmtepomp: Haalt warmte uit de grond via grondleidingen.
Water-water warmtepomp: Haalt warmte uit een waterbron.
Hybride warmtepomp: Combineert een warmtepomp met een HR-ketel, waardoor het gasverbruik sterk kan worden beperkt.
Volledig elektrische warmtepomp: Werkt zonder gas en vervangt de cv-ketel volledig.

De keuze voor het type warmtepomp is afhankelijk van factoren zoals de omgeving, de beschikbare ruimte, en de isolatiegraad van het huis.

Terugverdientijd van een warmtepomp

De terugverdientijd is een cruciaal aandachtspunt bij de overweging om een warmtepomp aan te schaffen. Deze tijd geeft aan hoe lang het duurt voordat de investering in een warmtepomp wordt terugverdiend door de energiekostenbesparing. De berekening van deze terugverdientijd is complex en hangt af van meerdere factoren:

Het type warmtepomp (hybride of volledig elektrisch)
De aanschafprijs van de warmtepomp
Het elektriciteitsverbruik van de warmtepomp
De elektriciteitsprijs
Het gasverbruik van de woning
De isolatiegraad van het huis
De beschikbaarheid van subsidies

Aanschafkosten

De aanschafkosten van een warmtepomp liggen in de regel tussen €6.000 en €8.000 voor een hybride warmtepomp. Voor volledig elektrische warmtepompen zijn de kosten vaak hoger, afhankelijk van de grootte en het type. Deze kosten zijn relatief hoog vergeleken met een traditionele cv-ketel, maar het is een investering in de toekomstige energiezekerheid en duurzaamheid van het huis.

Energiebesparing

Omdat een warmtepomp elektriciteit gebruikt in plaats van aardgas, is de energiebesparing afhankelijk van de elektriciteitsprijs en de efficiëntie van de warmtepomp. Een warmtepomp met een COP van 3 tot 5 levert 3 tot 5 kWh warmte per 1 kWh elektriciteit. Dit betekent dat de elektriciteitskosten voor verwarming meestal lager zijn dan de gasverbruikskosten, mits de elektriciteit duurzaam is.

Invloed van de isolatiegraad

Een goed geïsoleerd huis heeft minder energie nodig om warm te blijven. Dit betekent dat de energiekostenvermindering bij de overgang naar een warmtepomp groter zal zijn in een goed geïsoleerd huis dan in een slecht geïsoleerd huis. Het is daarom belangrijk om de isolatiegraad van het huis te beoordelen vóór de aanschaf van een warmtepomp.

Terugverdientijden in de praktijk

Volgens berekeningen van Milieu Centraal ligt de terugverdientijd van een warmtepomp boven de zeven jaar voor bijna 90% van de Nederlandse huishoudens. Dit betekent dat in de meeste gevallen de investering in een warmtepomp langer dan zeven jaar duurt voordat de besparing in energiekosten de aanschafkosten compenseert. De hoge gasprijzen hebben geleid tot een toename in energiebesparingssmaatregelen zoals isolatie, waardoor de besparing door een warmtepomp minder groot is dan voorheen.

Invloed van subsidie

Subsidies kunnen de aanschafkosten van een warmtepomp verlagen en daarmee ook de terugverdientijd verkorten. Voorwaarden voor subsidies zijn echter strikt. De warmtepomp moet nieuw zijn, van een erkend merk, geïnstalleerd door een erkend bedrijf, en voldoen aan de minimale energielabel eisen (bijvoorbeeld A++ vanaf 2024). Daarnaast is het mogelijk om een extra subsidie te krijgen als er tegelijk met de warmtepomp ook isolatiemaatregelen worden genomen.

Klimaatwinst

Niet alleen de financiële terugverdientijd is belangrijk, ook de klimaatwinst speelt een rol in het aanschafbesluit. Een warmtepomp levert een aanzienlijke reductie in CO₂-uitstoot vergeleken met een HR-ketel. De mate van klimaatwinst hangt echter af van het gebruik van groene elektriciteit en het type koudemiddel dat in de warmtepomp zit. Synthetische koudemiddelen zoals fluorkoolwaterstoffen (HFK’s) hebben een hoog broeikaseffect, terwijl natuurlijke koudemiddelen zoals propaan of CO₂ een veel lagere klimaataanvallende impact hebben.

Uitzonderingen op de verplichting

De overstap naar een warmtepomp is niet voor alle huishoudens verplicht. Er zijn een aantal uitzonderingen waarin de verplichting niet van toepassing is. Deze uitzonderingen zijn van belang bij het overwegen van een investering in een warmtepomp, omdat ze kunnen bepalen of het aanschafbesluit verplicht is of niet. De belangrijkste uitzonderingen zijn:

Monumentale woningen: Voor eigenaren van monumenten is de verplichting om een warmtepomp te installeren niet van toepassing. Monumentale woningen zijn vaak historisch van belang en kunnen moeilijk worden aangepast aan moderne verwarmingsinstallaties.
Appartementen met goedkeuring van een Vereniging van Eigenaren: Voor appartementen waarbij goedkeuring van een Vereniging van Eigenaren nodig is, is de verplichting voor de eigenaar niet geldig.
Lange terugverdientijd: De verplichting is niet van toepassing als de terugverdientijd van een warmtepomp langer is dan zeven jaar. Dit is het geval voor bijna 90% van de huishoudens in Nederland.
Overgang op collectieve verwarmingsoplossingen: Als een gemeente binnen tien jaar overstapt op een collectieve verwarmingsoplossing, zoals een warmtenet, is de verplichting om een warmtepomp te installeren niet geldig.
Geen ruimte of geluidsoverlast: Wanneer er geen ruimte is voor een buitenunit of als de geluidsoverlast hoger is dan toegestaan, is de verplichting niet van toepassing.

Deze uitzonderingen zijn belangrijk voor eigenaren die overwegen of ze verplicht zijn om een warmtepomp te installeren. Voor de meeste huishoudens is de verplichting momenteel niet van toepassing, wat betekent dat de aanschaf van een warmtepomp een keuze is en niet een verplichte maatregel.

Subsidie voor warmtepomp en voorwaarden

Een subsidie kan de aanschaf van een warmtepomp aantrekkelijker maken. Er zijn echter strikte voorwaarden voor het verkrijgen van een subsidie. Deze voorwaarden zijn vastgelegd door de RVO (Rijksdienst voor Wegverkeer) en kunnen veranderen, waarom het belangrijk is om altijd de meest actuele voorwaarden op de website van RVO te raadplegen. De belangrijkste voorwaarden zijn:

De warmtepomp moet in de Meldcodelijst warmtepompen van RVO staan.
De warmtepomp moet nieuw zijn en geïnstalleerd worden door een erkend bedrijf.
De warmtepomp moet geïnstalleerd worden in een woning die in Nederland staat en waarvan de omgevingsvergunning is aangevraagd voor 1 juli 2018.
De factuur en het betaalbewijs moeten op de naam van de eigenaar staan. De subsidie kan pas worden aangevraagd nadat het bedrag is betaald.
De subsidie moet binnen 24 maanden na de installatiedatum worden aangevraagd.
Als er binnen 24 maanden na installatie ook een isolatiemaatregel is uitgevoerd, kan een hogere subsidie worden gekregen.
Vanaf 2024 is een warmtepomp met energielabel A++ of hoger vereist voor subsidie.

De subsidie kan het aanschafbedrag verminderen, wat de terugverdientijd verkort. Het is daarom belangrijk om te controleren of de gekozen warmtepomp aan de subsidievoorwaarden voldoet en of de eigenaar in aanmerking komt voor subsidie.

Invloed van de elektriciteitsprijs en groene stroom

De elektriciteitsprijs speelt een grote rol in de terugverdientijd van een warmtepomp. Hoewel een warmtepomp elektriciteit gebruikt, is het rendement hoog, wat betekent dat de elektriciteitskosten voor verwarming lager zijn dan de gasverbruikskosten. De werkelijke besparing hangt echter af van de elektriciteitsprijs. In de afgelopen jaren zijn de elektriciteitsprijzen sterk gestegen, wat de besparing door een warmtepomp heeft beïnvloed.

Bij het kiezen voor een warmtepomp is het ook belangrijk om te overwegen of groene elektriciteit wordt gebruikt. Groene elektriciteit komt uit duurzame bronnen zoals wind- en zonne-energie, en levert daardoor minder CO₂-uitstoot op. Een warmtepomp met groene elektriciteit heeft dus een grotere klimaatwinst dan een warmtepomp met grijze elektriciteit.

Uitdagingen en overwegingen

De aanschaf en installatie van een warmtepomp brengt verschillende uitdagingen met zich mee. Deze uitdagingen zijn belangrijk om te overwegen bij het aanschafbesluit:

Hoge aanschafkosten: De aanschafkosten van een warmtepomp liggen tussen €6.000 en €8.000. Deze kosten zijn relatief hoog vergeleken met een traditionele cv-ketel.
Verhoogd elektriciteitsverbruik: Een warmtepomp gebruikt elektriciteit om warmte te genereren, wat betekent dat het elektriciteitsverbruik van het huis stijgt. Dit kan leiden tot hogere elektriciteitskosten, mits de elektriciteit niet groen is.
Installatie en ruimte: Een warmtepomp vereist een buitenunit, die ruimte moet hebben. In sommige huizen is er weinig ruimte voor deze unit, wat de installatie lastiger maakt.
Geluidsoverlast: De buitenunit van een warmtepomp kan geluidsoverlast veroorzaken, wat in sommige situaties problemen kan opleveren.
Technische kennis: De installatie van een warmtepomp vereist technische kennis en moet worden uitgevoerd door een erkend bedrijf. Eigenaars kunnen de warmtepomp niet zelf aan sluiten.

Hoewel deze uitdagingen aanwezig zijn, is een warmtepomp een efficiënte en duurzame oplossing voor verwarming en warm water. De keuze voor een warmtepomp is daarom een belangrijk besluit dat goed overwogen moet worden.

Alternatieven voor een warmtepomp

Naast een warmtepomp zijn er ook andere alternatieven voor het verwarmen van een woning. Deze alternatieven kunnen in sommige gevallen geschikter zijn dan een warmtepomp, afhankelijk van de situatie van het huis en de behoeften van de eigenaar:

Stadsverwarming: Bij stadsverwarming wordt warmte geleverd via een centraal warmtenet. Dit is een duurzame oplossing die geen aardgas gebruikt en een lage CO₂-uitstoot heeft.
Volledig elektrische warmtepomp: Deze warmtepomp vervangt de cv-ketel volledig en werkt zonder gas. Het is een efficiënte oplossing voor huizen die niet geïsoleerd hoeven te worden.
Zuinige lucht-lucht warmtepomp (airco): Deze warmtepomp werkt met een airco en kan worden gebruikt voor zowel verwarming als afkoeling. Het is een compacte en efficiënte oplossing voor huizen met weinig ruimte.

Het is belangrijk om te overwegen welke oplossing het beste past bij de situatie van het huis en de behoeften van de eigenaar.

Conclusie

De overstap naar een warmtepomp is een belangrijk besluit dat aantrekkelijk is vanwege de duurzaamheid en energiebesparing. De terugverdientijd van een warmtepomp is echter afhankelijk van meerdere factoren, waaronder de isolatiegraad van het huis, de elektriciteitsprijs en de beschikbaarheid van subsidies. Voor bijna 90% van de Nederlandse huishoudens ligt de terugverdientijd boven zeven jaar, wat betekent dat de investering in een warmtepomp langduriger is dan vroeger.

De keuze voor een warmtepomp is bovendien niet verplicht voor de meeste huishoudens, omdat er uitzonderingen zijn waarin de verplichting niet van toepassing is. Deze uitzonderingen zijn belangrijk om te overwegen bij het aanschafbesluit. Een subsidie kan de aanschafkosten verlagen, maar de voorwaarden zijn strikt en moeten worden nagelezen.

Ten slotte is het belangrijk om rekening te houden met de elektriciteitsprijs en de keuze voor groene elektriciteit, omdat deze factoren de klimaatwinst en de energiekostenbesparing beïnvloeden. Een warmtepomp is een efficiënte en duurzame oplossing, maar de aanschaf en installatie brengen ook uitdagingen met zich mee. Het is daarom belangrijk om goed over te wegen of een warmtepomp de juiste keuze is voor het huis en de eigenaar.