Thermo-akoestische warmtepompen in woningen: Uitdagingen en ontwikkelingen in 2019

Published by Redactie on oktober 2, 2025 | Category warmtepomp

Inleiding

In 2019 was de warmtepomp niet alleen een essentieel onderdeel van duurzame verwarmingssystemen, maar ook een onderwerp van technische en regulatoire aandacht, met name in relatie tot geluidsemissies. Het thema thermo-akoestische warmtepompen raakt hierbij het snijvlak van technologische efficiëntie en akoestische prestaties. In dit artikel wordt ingegaan op de ontwikkelingen rondom warmtepompen in woningen, met een focus op de rol van akoestiek, subsidies, technische soorten en marktgroei, alles geïllustreerd met feiten uit betrouwbare bronnen.

Thermo-akoestische warmtepompen verwijst hier naar systemen die zowel thermische efficiëntie als akoestische kwaliteit combineren. Aangezien de regels rond geluidsproductie in woningen van belang werden in 2019 – en dit ook invloed had op de installatie en keuze van warmtepompen – is dit een kritisch thema in de context van nieuwbouw, renovatie en energiebesparing.

Deze publicatie richt zich daarom op de akoestische aspecten van warmtepompinstallaties, subsidies, technische specificaties en markttrends, met een kritische evaluatie van de beschikbare informatie uit betrouwbare bronnen.

Warmtepompsoorten en technische kenmerken

Water-water warmtepomp

De water-water warmtepomp maakt gebruik van een open bron. Dit betekent dat grondwater uit de bodem wordt opgepompt, waarbij energie wordt onttrokken. Het 'koudere' water wordt op een andere plek weer in de bodem teruggebracht. Deze techniek biedt het voordeel van het hoogste jaarlijkse rendement en mogelijkheden voor passieve koeling in de zomer. Echter, deze warmtepomp mag enkel door gecertificeerde bedrijven worden geplaatst en is niet overal toegestaan vanwege beperkingen rond bodemenergieonttrekking.

Brine-water warmtepomp

De brine-water warmtepomp onttrekt energie uit de bodem via een gesloten systeem. In dit geval wordt een mengsel van water en glycol (antivries) door het systeem gepompt, waardoor het systeem niet in contact komt met het grondwater. Dit type warmtepomp is technisch vaak hetzelfde toestel als de water-water warmtepomp, maar maakt gebruik van een gesloten systeem. Deze technologie biedt ook vaak de mogelijkheid tot gratis koeling in de zomer, afhankelijk van de bron.

Lucht-water warmtepomp

De lucht-water warmtepomp is een veelgebruikte en goedkope oplossing. Het systeem haalt warmte uit de buitenlucht en pompt die vervolgens in het warmtetransportnetwerk van de woning. Deze oplossing is populair vanwege de relatief lage installatiekosten en eenvoudige installatie. Echter, de efficiëntie van dit type warmtepomp is afhankelijk van de buitentemperatuur, wat in koude winters leidt tot verminderde COP (Coefficient of Performance).

Warmtepompboiler

De warmtepompboiler is een specifieke variant die wordt gebruikt voor het opwekken van warm water. Deze warmtepomp haalt warmte uit de omgeving en gebruikt deze om het water in de boiler op te warmen. Het is een energiezuinige oplossing en kan worden ingezet als onderdeel van een groter warmtepompsysteem of losstaand.

Lucht-luchtwarmtepompen uitgesloten

Het is belangrijk om te benadrukken dat lucht-luchtwarmtepompen, waarbij warme lucht direct wordt geproduceerd, niet in de regulering van subsidies inbegrepen zijn. Deze installaties zijn dus niet bevoordeeld in de huidige regelgeving.

Akoestische aspecten en geluidsbeperkingen

In 2019 was de akoestiek van warmtepompinstallaties onderwerp van intensieve discussies, zowel in de sector als bij overheidsinstanties. Minister Ollongren liet in een brief aan de Tweede Kamer weten dat hij geen voorstel deed om de geluidsnormen voor warmtepompen en koelsystemen in woningen aan te passen. Dit betekent dat de bestaande geluidsvoorschriften bleven gelden, wat invloed heeft op de keuze van warmtepompmodellen en de installatiemogelijkheden.

Er zijn verschillende geluidsbronnen in warmtepompinstallaties, waaronder de compressoren, ventilatoren en warmtewisselaars. Deze componenten kunnen geluid genereren dat naar binnen of naar buiten wordt uitgestraald. Voor woningen met dichtbijwonende buren, zoals appartementen of bebouwde kom, is akoestische isolatie en keuze van geluidsoptimalisatie technisch en juridisch belangrijk.

Onderzoek en monitoring

De Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO.nl) startte in 2019 een grootschalig monitoringstraject om de praktijkprestaties van warmtepompsystemen in Nederlandse woningen te onderzoeken. Deelname aan dit onderzoek is van belang voor het begrijpen van akoestische prestaties en het optimaliseren van technologie. Deze initiatieven draagen bij aan de voorbereiding van toekomstige reguleringen.

Technische ontwikkelingen

Er zijn al warmtepompen beschikbaar die geluidloos werken, zoals vermeld in de bronnen. Deze technologie is niet nieuw, maar is in de afgelopen twintig jaar geleidelijk ontwikkeld. Voor zowel woningbouw als commerciële gebouwen is het wenselijk om warmtepompen met hoge akoestische prestaties te kiezen om geluidsoverlast te voorkomen.

Subsidies en financiële ondersteuning

Eind van de nationale subsidie (voor nieuwbouw)

Per 1 januari 2020 stoptte de nationale subsidie voor warmtepompen in nieuwbouw. Een overgangsperiode was wel mogelijk: als een warmtepomp voor 1 januari 2020 was aangeschaft en voor 1 juni 2020 geïnstalleerd, dan was de subsidie nog toegankelijk. Deze overgangsperiode was bedoeld om investeerders niet te straffen voor eerder genomen besluiten.

Bedrag en voorwaarden

De subsidiebedragen voor warmtepompen varieerden tussen € 500 en € 3.000, afhankelijk van het type en merk. De warmtepomp moest onderdeel zijn van een verwarmingstoestel en voldoen aan specifieke technische criteria. Lucht-luchtwarmtepompen waren hierin uitgesloten.

Verdere financieringsmogelijkheden

Neben de nationale subsidie zijn er ook andere financieringsmogelijkheden via de SDE+ (Stimuleringsregeling Duurzame Energie) en de STEP-regeling (Stimuleringsregeling Energieprestatie Huursector). Deze regelingen zijn gericht op verhuurders en grotere projecten. In 2019 werden bijvoorbeeld 5.376 subsidieaanvragen ingediend via SDE+, met een totaalbedrag van ruim € 4,8 miljard.

Markttrends en groei

Omzetvergelijking met HR-ketels

In 2018 bereikte de omzetwaarde van warmtepompen (inclusief hybride systemen) € 250 miljoen, terwijl HR-ketels een omzet hadden van € 220 miljoen. Dit betekent dat warmtepompen in omzetwaarde voorbijkwamen op traditionele CV-ketels. Volgens onderzoek van Warmtepompstrategie, een initiatief van Business Development Holland, is dit een duidelijk signaal van groei en vertrouwen in deze technologie.

Installatiecijfers

In 2013 waren er al 218.397 opgestelde warmtepompen in Nederland, volgens cijfers uit 2014. Dit getal stijgt elk jaar. In de nieuwbouw worden bijna alle woningen uitgerust met een warmtepomp, een trend die in 2019 volledig doorzichtig was.

Innovatie en productontwikkeling

De sector is zich voortdurend aan het ontwikkelen. Nieuwe modellen zoals de hybride warmtepomp (combinatie van warmtepomp en HR-ketel) worden steeds meer geïnstalleerd. Deze systemen combineren de efficiëntie van een warmtepomp met de betrouwbaarheid van een HR-ketel, wat het een interessante oplossing maakt voor zowel nieuwbouw als renovatieprojecten.

Praktijkvoorbeelden en toepassingen

Project Schoenmakershoek

In Etten-Leur werd in 2013 het project Schoenmakershoek voltooid, waarbij alle 1.500 woningen werden voorzien van een warmtepomp met bodemwarmtewisselaar. Dit project illustreerde de schaalbaarheid en haalbaarheid van warmtepompinstallaties in grootschalige nieuwbouwprojecten. De ervaringen van drie leveranciers tijdens het Najaarscongres van het Nederlands Platform Warmtepompen gaven inzicht in technische uitdagingen en oplossingen.

Industriële toepassingen

De EHPA publiceerde in 2017 een brochure over toepassingen van warmtepompen in industriële en commerciële projecten. Hierin werden vijftien projectvoorbeelden beschreven, waarbij warmtepompen efficiënt werden ingezet voor zowel verwarming als koeling. Deze toepassingen tonen aan dat warmtepompen niet alleen geschikt zijn voor woningen, maar ook voor complexere gebouwen en industriële processen.

Toekomstige uitdagingen en ontwikkelingen

Technologische verbeteringen

Hoewel warmtepompen in 2019 al een goed ontwikkelde technologie waren, zijn er nog steeds ruimtes voor verbetering. Technische innovaties zoals geavanceerde COP-metingen, energiezuiniger compressoren en akoestische optimalisering staan op de agenda. De COP (Coefficient of Performance) is een essentieel kwaliteitskenmerk voor warmtepompinstallaties. Echter, is er ook vraag naar betrouwbaarheid van de gemelde COP-waarden, zoals benadrukt in een artikel uit 2019.

Werkkrachttekort

Een andere uitdaging is het tekort aan ervaren monteurs voor warmtepompinstallaties. In 2019 zijn er initiatieven gestart om dit tekort aan te pakken. Het is belangrijk dat deze vakkrachten niet alleen technisch goed opgeleid zijn, maar ook ervaring hebben met akoestische aspecten van installaties.

Geluidsnormen en beleid

De minister weigerde in 2019 aanpassingen aan de geluidsnormen voor warmtepompen en koelsystemen. Dit betekent dat de huidige normen blijven gelden, wat voor installateurs en projectontwikkelaars betekent dat akoestische prestaties een centrale rol spelen bij de keuze van warmtepompmodellen.

Toekomstige regulering

Er wordt verwacht dat binnenkort een wetsvoorstel komt waarin warmtepompen verplicht geluidloos moeten zijn. Dit zal de technologie verder stimuleren en het aandeel van geluidsoptimalisatie groter maken. De sector moet zich hier op voorbereiden, met name in de nieuwbouw.

Conclusie

Thermo-akoestische warmtepompen zijn in 2019 een belangrijk thema geworden, vooral in de context van akoestische normen en technologische ontwikkelingen. De sector groeit snel, met zowel nieuwbouwprojecten als renovaties waarin warmtepompen centraal staan. Subsidies, technische specificaties en akoestische uitdagingen zijn onderdelen die bepalen hoe deze technologie wordt ingezet.

Hoewel warmtepompen in 2019 al ver in de ontwikkeling zijn, zijn er nog steeds verbeteringsmogelijkheden. De toekomst houdt technologische innovaties, veranderingen in reguleringen en verdere professionalisering van installatiebedrijven in.