Het benodigde elektriciteitsvermogen voor de aansluiting van een warmtepomp in een woning

Published by Redactie on oktober 3, 2025 | Category warmtepomp

Inleiding

De overstap naar een warmtepomp als verwarmingsoplossing is een belangrijke stap in de richting van duurzame woningbouw en energiebesparing. Echter, voordat een warmtepomp geïnstalleerd kan worden, is het essentieel om te bepalen of de elektrische aansluiting van het huis voldoet aan de eisen. Niet alleen het vermogen van de warmtepomp zelf speelt een rol, maar ook factoren zoals het bouwjaar van de woning, de isolatie, het gewenste comfortniveau en eventuele hybride opstellingen bepalen het benodigde elektrische vermogen.

In dit artikel wordt uitgebreid ingegaan op de berekening van het benodigde vermogen van een warmtepomp, de aansluitingseisen van het elektriciteitsnet, de invloed van isolatie en bouwjaar, en de keuze tussen een volledig elektrische, hybride of lucht-water warmtepomp. Daarnaast wordt aandacht besteed aan de technische normen en praktische aandachtspunten bij de installatie van een warmtepomp.

Benodigd elektrisch vermogen voor een warmtepomp

Het benodigde vermogen van een warmtepomp hangt af van de grootte van de woning, de isolatie, het gewenste comfortniveau en het bouwjaar. Er zijn twee hoofdberekeningsmethoden: de transmissieberekening en de gasverbruiksmethode. Beide methoden leveren een indicatie van het benodigde vermogen van de warmtepomp.

Transmissieberekening

De transmissieberekening is een nauwkeurige methode waarbij het totale oppervlak van de woning wordt vermenigvuldigd met een waarde per vierkante meter (W/m²). Deze waarde varieert afhankelijk van het bouwjaar van de woning, omdat oudere woningen slechter geïsoleerd zijn dan nieuwbouw. Voorbeelden:

Woningen gebouwd vóór 2000: 80 W/m²
Woningen gebouwd tussen 2000 en 2010: 60 W/m²
Woningen gebouwd tussen 2010 en 2017: 50 W/m²
Woningen gebouwd na 2017: 40 W/m²

Voorbeeldberekening:

Een woning van 200 m² gebouwd in 1995:
200 m² × 80 W/m² = 16.000 W of 16 kW
Een woning van 200 m² gebouwd in 2018:
200 m² × 40 W/m² = 8.000 W of 8 kW

Dit duidelijk aantoont dat de isolatie van een woning een grote invloed heeft op het benodigde vermogen van de warmtepomp. Hoe beter de isolatie, hoe lager het benodigde vermogen.

Gasverbruiksmethode

Een alternatieve methode is de gasverbruiksmethode, waarbij het jaarlijks gasverbruik voor verwarming wordt gebruikt om het benodigde vermogen te berekenen. Deze methode is handig voor woningen waarin het gasverbruik bekend is.

Voorbeeldberekening:

Jaarlijks gasverbruik voor verwarming: 1.500 m³
Aftrek voor douchegas (bijvoorbeeld 400 m³ voor een gezin van vier): 1.100 m³
Benodigd vermogen: (1.100 × 10) / 1.600 = 6.875 kW

In dit voorbeeld is een warmtepomp van 7 kW voldoende. Het is echter belangrijk op te merken dat het daadwerkelijke vermogen van de warmtepomp onder bepaalde omstandigheden, zoals lage buitentemperaturen, kan dalen.

Elektrische aansluitingseisen voor een warmtepomp

De elektrische aansluiting van een woning moet voldoen aan de vereisten van de warmtepomp. De meeste huizen hebben een aansluiting van 1x35 A, wat vaak voldoende is voor hybride warmtepompen (2 tot 5 kW). Voor volledig elektrische warmtepompen is echter vaak een zwaardere aansluiting nodig, zoals 3x25 A.

De aansluiting moet in staat zijn om het piekvermogen van de warmtepomp te leveren zonder overbelasting van het elektriciteitsnet. Een 3x25 A-aansluiting heeft bijvoorbeeld een maximaal vermogen van ongeveer 17.000 W. Als het totaalvermogen van alle tegelijk aangesloten apparaten deze waarde overschrijdt, kan de aansluiting overbelast raken en uitschakelen.

Aansluiting op 400 V (driefasenstroom)

Voor grotere warmtepompen is een aansluiting op 400 V (driefasenstroom) meestal nodig. Driefasenstroom biedt een stabielere en efficiëntere energielevering, vooral bij grotere warmtepompen van 5 kW of meer. Deze aansluiting is standaard in nieuwbouw en vereist meestal geen wijzigingen in de meterkast.

Als de warmtepomp echter op 230 V werkt, is een 3-fasenaansluiting mogelijk voldoende. In het geval van 380 V is een krachtstroomaansluiting nodig, wat extra werk vereist.

Kabelgrootte en zekering

Voor de meeste courante warmtepompen is een 5G2,5 kabel voldoende, aangesloten op een trage zekering van 25 A (Type D). Deze combinatie is geschikt voor de meeste hybride warmtepompen en zorgt voor een veilige en stabiele aansluiting.

Hybride versus volledig elektrische warmtepompen

Een hybride warmtepomp combineert een warmtepomp met een CV-ketel of elektrische naverwarming. Deze opstelling is voordelig voor bestaande woningen, omdat het benodigde vermogen van de warmtepomp halverwege de vereisten van een volledig elektrische warmtepomp ligt. Bijvoorbeeld, als een woning 10 kW nodig heeft voor verwarming, is een hybride warmtepomp van 5 kW al 95% van de verwarming in staat te leveren. Op de koudste dagen springt de CV-ketel of naverwarming bij voor de resterende 5%.

Hybride warmtepompen zijn niet alleen goedkoper in aanschaf, maar bieden ook een significante gasbesparing (ongeveer 80%) in vergelijking met traditionele gasverwarming. Deze opstelling is dus een aantrekkelijke optie voor bestaande woningen die de overstap willen maken naar duurzame verwarming.

Invloed van isolatie en bouwjaar

De isolatie van een woning bepaalt sterk hoeveel energie nodig is voor verwarming. In nieuwbouw is de isolatie meestal beter dan in bestaande woningen. Dit betekent dat de warmtepomp in nieuwbouw een kleiner vermogen nodig heeft dan in oudere woningen. De transmissieberekening maakt dit duidelijk: hoe beter de isolatie, hoe lager de waarde per vierkante meter.

Bijvoorbeeld:

Een woning van 200 m² gebouwd in 1995 vereist 16 kW.
Een woning van 200 m² gebouwd in 2018 vereist 8 kW.

Deze aanzienlijke verschillen benadrukken de waarde van isolatieverbeteringen. Het is daarom verstandig om een warmtepomp te kiezen op basis van een nauwkeurige berekening van de verwarmingsbehoeften van de woning.

Technische aandachtspunten bij installatie

De installatie van een warmtepomp vereist meer dan alleen het bepalen van het benodigde vermogen. Er zijn een aantal technische aandachtspunten die rekening houden met de elektrische installatie en de functionaliteit van de warmtepomp.

Aparte eindgroep voor de warmtepomp

Volgens de NEN1010 moet een warmtepomp voorzien worden van een aparte eindgroep. Dit is nodig omdat de warmtepomp een hoge aansluitwaarde heeft. Een aparte eindgroep zorgt voor een veilige en betrouwbare aansluiting en voldoet aan de eisen van de norm.

Elektrische naverwarming

In koude weersomstandigheden kan het noodzakelijk zijn om de tapwatertemperatuur te verhogen, bijvoorbeeld om legionella te voorkomen. Dit kan gedaan worden door een elektrisch warmteelement toe te voegen. Echter, een elektrisch warmteelement heeft vaak een hoog vermogen en vereist daarom ook een aparte eindgroep.

Verdeling over de fasen

Bij driefaseninstallaties is het belangrijk om het vermogen van de warmtepomp en andere apparaten gelijkmatig over de fasen te verdelen. Dit voorkomt overbelasting van één fase en zorgt voor een stabiele elektrische installatie.

Rendement en duurzaamheid

De rendementfactor van een warmtepomp is aanzienlijk hoger dan die van traditionele verwarmingssystemen. Een warmtepomp haalt energie uit de lucht, bodem of grondwater en zet deze om in bruikbare warmte. Hierbij is het rendement zo hoog dat uit 1 kWh elektriciteit 2 tot 5 kWh warmte kan worden opgewekt.

De combinatie van een warmtepomp met zonnepanelen kan leiden tot een nul-uitstootscenario, mits de stroom volledig duurzaam is. In combinatie met een hybride warmtepomp kan het CO2-voetafdruk van een woning sterk worden verlaagd, wat een aantrekkelijke optie is voor duurzame woningbouw.

Praktische stappen bij het kiezen van een warmtepomp

Het kiezen van de juiste warmtepomp vereist een aantal stappen. Eerst wordt het benodigde vermogen berekend via de transmissieberekening of de gasverbruiksmethode. Vervolgens wordt bepaald of een hybride of volledig elektrische warmtepomp het beste past bij de situatie van de woning.

Daarnaast is het belangrijk om rekening te houden met de elektrische aansluiting. Als de aansluiting niet voldoet aan de vereisten, is het mogelijk nodig om de aansluiting aan te passen of een krachtstroomaansluiting te plaatsen.

Het is aan te raden om gebruik te maken van een configuratortool of adviesdienst, zoals de WarmtePompConfigurator, om het beste advies te krijgen voor de specifieke situatie van de woning.

Conclusie

De overstap naar een warmtepomp vereist niet alleen een goede keuze van het type en vermogen van de warmtepomp, maar ook een nauwkeurige beoordeling van de elektrische aansluiting van de woning. Het benodigde vermogen van de warmtepomp hangt af van factoren zoals de grootte van de woning, de isolatie, het bouwjaar en het gewenste comfortniveau.

De transmissieberekening en gasverbruiksmethode zijn handige tools om het benodigde vermogen te bepalen. Voor de meeste woningen is een hybride warmtepomp een aantrekkelijke optie, omdat deze opstelling een goede balans biedt tussen efficiëntie en kostendekking.

Tijdens de installatie is het belangrijk om rekening te houden met de technische normen, zoals de aparte eindgroep voor de warmtepomp en de verdeling over de fasen. Bovendien is het rendement van een warmtepomp aanzienlijk hoger dan dat van traditionele verwarmingssystemen, waardoor het een duurzame en kostenefficiënte keuze is voor duurzame woningbouw.