Van gas naar warmtepomp: een duurzame toekomst voor verwarming in woningen

Published by Redactie on oktober 3, 2025 | Category warmtepomp

De energietransitie in Nederland heeft geleid tot een steeds groter verlang naar duurzamere verwarmingssystemen in woningen. Onder de beschikbare alternatieven is de warmtepomp – zowel volledig elektrisch als hybride – op voorhand een veelbelovend antwoord op de uitdagingen van klimaatverandering, stijgende energieprijzen en wetgeving. In dit artikel wordt een overzicht gegeven van de technische, economische en praktische aspecten van het overstappen van gas naar warmtepomp. Het artikel richt zich aan huis-eigenaren, bouwprofessionals en zelfbouwers die geïnteresseerd zijn in duurzame renovatie en verwarmingsoplossingen.

Inleiding

De overgang van gas naar elektrische verwarmingsinstallaties wordt steeds dringender, zowel vanwege de stijgende energiekosten als de strengere regelgeving. Minister Rob Jetten heeft aangekondigd dat vanaf 2026 de hybride warmtepomp standaard zal worden voor woningen die niet op een warmtenet zijn aangesloten. Dit maakt de warmtepomp niet alleen een technische, maar ook een juridische prioriteit. Het doel is om het aardgasgebruik voor verwarming te verminderen, waardoor zowel de CO₂-uitstoot als de energierekening dalen.

In dit artikel worden de voordelen en uitdagingen van warmtepompen besproken, inclusief de vereisten voor geschiktheid van woningen, de financiële en milieuaspecten, en de beschikbaarheid van subsidies. Aan het eind van het artikel volgt een overzicht van de relevante bronnen en een samenvatting van de belangrijkste punten.

Wat is een warmtepomp en hoe werkt het?

Een warmtepomp is een duurzame verwarmingssysteem dat warmte uit de buitenlucht of grond opwekt en deze gebruikt om een woning te verwarmen en warm water te genereren. Het principe is vergelijkbaar met een koelkast, maar dan in omgekeerde richting. In plaats van koude lucht te produceren, haalt een warmtepomp warmte uit de buitenlucht en brengt deze binnen.

Hybride versus volledig elektrische warmtepomp

Er zijn twee typen warmtepompen die momenteel meestal worden geïnstalleerd:

Hybride warmtepomp: dit is een combinatie van een warmtepomp en een conventionele cv-ketel. Op koude dagen of bij hoge warmtevraag springt de cv-ketel bij. Dit systeem is geschikt voor woningen die niet direct geïsoleerd zijn of waarop een volledig elektrische oplossing niet direct mogelijk is. Hybride warmtepompen leiden tot een gemiddelde gasbesparing van 60%, zowel op korte als op lange termijn. Deze zijn dus ook een goede overgangsoplossing naar een volledig elektrische warmtepomp in de toekomst.
Volledig elektrische warmtepomp: deze warmtepomp gebruikt geen aardgas en werkt volledig op elektriciteit. Het is het meest duurzame alternatief, maar vereist goede isolatie van de woning om efficiënt te functioneren. In goed geïsoleerde woningen kan deze oplossing volledig het gasverbruik elimineren. De CO₂-uitstoot van dit systeem daalt gemiddeld met 55 tot 65 procent, afhankelijk van de bron van de elektriciteit.

Werking van de warmtepomp

De warmtepomp bestaat uit een buitenunit en een binnenunit. De buitenunit onttrekt warmte uit de lucht of grond en transporteert deze via een koelmiddel naar de binnenunit. De binnenunit zorgt voor de verdamping van de warmte en verspreidt deze via de verwarmingsinstallatie (zoals vloerverwarming, radiatoren of wandverwarming) in de woning.

Een belangrijk kenmerk van de warmtepomp is het rendement. Voor elke 1 kWh elektriciteit die wordt ingezet, produceert de warmtepomp ongeveer 3 tot 5 kWh warmte. Dit rendement wordt uitgedrukt in de SCOP-waarde (Seasonal Coefficient of Performance). Hoe hoger deze waarde, hoe efficiënter de warmtepomp. Een SCOP-waarde van 2,8 of hoger is noodzakelijk om de warmtepomp rendabeler te maken dan een conventionele gasketel.

Voorwaarden voor geschiktheid van een woning

Het overstappen van gas naar een warmtepomp is niet geschikt voor elke woning. De geschiktheid hangt af van verschillende factoren, zoals isolatie, warmtevraag en verwarmingssystemen.

1. Systeemtemperatuur

Een warmtepomp werkt efficiënt op lage temperaturen. Daarom moet de systeemtemperatuur van de verwarmingsinstallatie niet hoger zijn dan 55 graden Celsius. Woningen met een hoge systeemtemperatuur zullen niet efficiënt verwarmd worden door een warmtepomp en zouden eerst geïsoleerd of gerenoveerd moeten worden.

2. Warmtevraag

De warmtevraag van een woning speelt ook een rol in de geschiktheid van een warmtepomp. De jaarlijkse warmtevraag mag niet hoger zijn dan 40.000 kWh gas of 4.000 liter stookolie. Bij hogere warmtevragen kan het nodig zijn om de woning beter te isoleren voordat een warmtepomp wordt geïnstalleerd.

3. Verwarmingssysteem

De keuze voor een warmtepomp vereist een verwarmingssysteem dat goed werkt met laagtemperatuurverwarming, zoals vloerverwarming of radiatoren met een grote warmte-uitstraling. Radiatoren met een lage warmte-uitstraling zijn niet geschikt.

4. Boilervat

Voor warm kraan- en douchewater is een boilervat nodig. Dit is een opslagvat waarin het water wordt verwarmd en op temperatuur gehouden. Bij een volledig elektrische warmtepomp is dit boilervat een essentieel onderdeel van het systeem.

Voordelen van het overstappen naar een warmtepomp

Er zijn verschillende voordelen van het overstappen van gas naar een warmtepomp, zowel op korte als op lange termijn.

1. Verlaging van gasverbruik en energierekening

Een hybride warmtepomp leidt tot een gasbesparing van gemiddeld 60%. In goed geïsoleerde woningen kan de overgang naar een volledig elektrische warmtepomp het gasverbruik volledig elimineren. Dit heeft directe gevolgen voor de energierekening van de woning.

2. Milieuvoordelen

Warmtepompen zorgen voor een aanzienlijke vermindering van CO₂-uitstoot. Vergeleken met een conventionele gasketel daalt de CO₂-uitstoot door verwarming en warm water met 30% tot 65%. Bij gebruik van groene stroom kan deze uitstoot nog verder worden verminderd.

3. Duurzame toekomst

Het overstappen naar een warmtepomp is een stap in de richting van een aardgasvrije woning. Aangezien de Nederlandse overheid vanaf 2026 de warmtepomp als standaard wil gebruiken, is het verstandig om nu al te beginnen met de transitie.

4. Subsidies en financiële steun

Er zijn subsidies beschikbaar voor de installatie van een warmtepomp, wat de aanschafkosten kan verlagen. Dit maakt het overstappen naar een warmtepomp financieel haalbaar voor velen. De subsidies zijn zowel voor de aanschaf als voor de installatie van de warmtepomp beschikbaar.

Uitdagingen en overwegingen

Ondanks de voordelen zijn er ook uitdagingen en overwegingen die in overweging genomen moeten worden bij het overstappen van gas naar een warmtepomp.

1. Aanschaf- en installatiekosten

De aanschafkosten van een warmtepomp zijn hoger dan die van een conventionele gasketel. Daarnaast zijn er kosten voor de installatie en eventuele renovaties aan de woning (zoals het aanpassen van het verwarmingssysteem of het verbeteren van de isolatie). Deze kosten kunnen echter gedeeltelijk worden gecompenseerd via subsidies.

2. Beschikbaarheid van materialen en monteurs

Op dit moment zijn er beperkingen in de beschikbaarheid van materialen en installateurs. De doorlooptijd voor een warmtepomp kan momenteel langer zijn dan een jaar. Dit kan het planningstempo van renovatieprojecten beïnvloeden. Bovendien zijn warmtepompen momenteel vooral beschikbaar in bepaalde delen van Nederland.

3. Elektriciteitsverbruik

Hoewel warmtepompen geen gas gebruiken, leiden ze wel tot een toename van het elektriciteitsverbruik. Het stroomverbruik moet daarom zorgvuldig in overweging worden genomen, met name als er geen toegang is tot groene stroom.

4. Isolatie

Voor een efficiënte werking van een warmtepomp is het essentieel dat de woning goed geïsoleerd is. Zonder voldoende isolatie kan een warmtepomp intensief werken om de gewenste temperatuur te behouden, wat het rendement verlaagt.

Hybride versus All-Electric Ready warmtepomp

Een hybride warmtepomp is momenteel de meest populaire keuze, aangezien het een laagdrempelige overgang biedt naar een volledig elektrische oplossing. Dit systeem werkt met een gasketel die op koude dagen bijspringt. Het is dus geschikt voor woningen die niet direct kunnen overschakelen naar een volledig elektrische warmtepomp.

Een All-Electric Ready systeem is een hybride opstelling die op de lange termijn kan worden omgezet naar een volledig elektrische warmtepomp. Dit biedt de woningeigenaar de flexibiliteit om stapsgewijs van het gas af te gaan. Wanneer de woning klaar is, kan de cv-ketel worden ontkoppeld en neemt de warmtepomp volledig het werk over.

Kostenefficiëntie en rendement

Om te bepalen of een warmtepomp rendabel is, zijn een aantal technische en economische parameters belangrijk.

SCOP-waarde

De SCOP-waarde is een maat voor het rendement van een warmtepomp. Hoe hoger de SCOP-waarde, hoe efficiënter de warmtepomp. Een SCOP-waarde van 2,8 of hoger is noodzakelijk om rendabel te zijn vergeleken met een gasketel. Lucht-lucht warmtepompen liggen standaard boven deze waarde, terwijl lucht-water warmtepompen afhankelijk zijn van de watertemperatuur. Een watertemperatuur van 55 graden of lager is ideaal voor een lucht-water warmtepomp.

Energieprijzen

De huidige energieprijzen maken een warmtepomp met een SCOP-waarde van 2,8 of hoger rendabeler dan een gasketel. Aangezien de energieprijzen voor gas verder stijgen, wordt het overstappen naar een warmtepomp steeds aantrekkelijker.

Nieuwbouw

In nieuwbouwprojecten is het gebruik van een gasketel niet langer toegestaan. Dit betekent dat warmtepompen in nieuwe woningen standaard moeten worden geïnstalleerd. Dit maakt het overgangsproces in nieuwbouw eenvoudiger dan in bestaande woningen.

De rol van subsidies en financiering

Subsidies spelen een belangrijke rol bij het overstappen van gas naar een warmtepomp. Deze subsidies zijn beschikbaar voor zowel de aanschaf als de installatie van een warmtepomp. Daarnaast zijn er subsidies voor eventuele renovaties die nodig zijn om de woning geschikt te maken voor een warmtepomp, zoals isolatieverbeteringen of het aanpassen van het verwarmingssysteem.

Het is aan te raden om een vakman te raadplegen voor advies over de beschikbare subsidies en de financiering van een warmtepomp. Deze deskundigen kunnen ook helpen bij het uitkiezen van het juiste type warmtepomp en het plannen van de installatie.

Conclusie

Het overstappen van gas naar een warmtepomp is een duurzame en rendabele keuze voor woningverwarmingsinstallaties. Deze overgang leidt tot een aanzienlijke vermindering van het gasverbruik, een lager CO₂-uitstootniveau en lagere energierekening.

Een hybride warmtepomp biedt een laagdrempelige overgang naar een volledig elektrische oplossing, terwijl de All-Electric Ready warmtepomp extra flexibiliteit biedt voor woningen die op de lange termijn volledig van gas af willen.

De geschiktheid van een woning voor een warmtepomp hangt af van factoren zoals isolatie, warmtevraag en het verwarmingssysteem. Het is belangrijk om deze factoren in overweging te nemen bij het plannen van een renovatie of nieuwbouwproject.

Hoewel er uitdagingen zijn, zoals de aanschaf- en installatiekosten, de beschikbaarheid van materialen en monteurs, en het elektriciteitsverbruik, zijn subsidies en financiële steun beschikbaar om deze obstakels te verkleinen.

Aangezien vanaf 2026 de warmtepomp standaard wordt voor woningen die niet op een warmtenet zijn aangesloten, is het verstandig om nu al te beginnen met de transitie naar een duurzamere verwarmingssysteem.