Ventilatielucht warmtepomp in grote woningen: mogelijkheden, beperkingen en aandachtspunten

Published by Redactie on oktober 4, 2025 | Category warmtepomp

In de huidige energietransitie speelt de ventilatielucht warmtepomp een steeds grotere rol bij het verbeteren van het energieverbruik en het comfort in woningen. Deze technologie combineert ventilatie en verwarming, waarbij de warmte uit afgevoerde lucht wordt hergebruikt om het koudemiddel in de warmtepomp op te wekken. Voor kleine woningen kan dit een zeer efficiënte en duurzame oplossing zijn. Echter, bij grotere woningen met een hogere warmtebehoefte zijn de beperkingen van deze technologie duidelijk zichtbaar.

In dit artikel wordt een gedetailleerde toelichting gegeven op de werking van ventilatielucht warmtepompen, hun voordelen en nadelen, en de aandachtspunten bij toepassing in grotere woningen. Verder wordt ingegaan op de rol van een hybride opstelling met een cv-ketel, en de technische aspecten van installatie en prestaties.

Wat is een ventilatielucht warmtepomp?

Een ventilatielucht warmtepomp is een systeem dat de warmte uit afgevoerde ventilatielucht gebruikt om energie op te wekken voor verwarming. Het combineert mechanische ventilatie met een warmtepomp, waarbij de warmte die anders verloren zou gaan via het afvoeren van lucht, wordt opgevangen en gebruikt voor het verwarmen van de woning. Hierdoor wordt energie bespaard en draagt het bij aan een verbetering van het energielabel van de woning.

De warmtepomp haalt warmte uit de ventilatielucht via een warmtewisselaar, comprimeert het koudemiddel, en gebruikt de opgewekte warmte om het verwarmingssysteem van de woning te voorzien. Tegelijkertijd wordt verse buitenlucht aangezogen en voorverwarmd voordat het de woning binnengaat, wat bijdraagt aan een gezond binnenklimaat.

Deze technologie is vooral geschikt voor woningen met mechanische ventilatie (type C of D), en is meestal in combinatie te gebruiken met een cv-ketel in een hybride opstelling. Voor huizen met balansventilatie is het systeem echter niet geschikt, omdat de warmte al wordt gebruikt voor voorverwarming van de inkomende lucht.

Werking van een ventilatielucht warmtepomp

De werking van een ventilatielucht warmtepomp is gebaseerd op het principe van warmtewisseling en compressie. Het proces verloopt in meerdere stappen:

Afvoer van lucht: De ventilatie-units in de woning zorgen voor het afvoeren van verontreinigde lucht naar buiten. Deze lucht bevat nog warmte die anders verloren zou gaan.
Warmtewisseling: De afgevoerde lucht passeert een warmtewisselaar in de warmtepomp. De warmte uit de lucht wordt overgedragen aan het koudemiddel in de warmtepomp.
Compressie: Het opgewarmde koudemiddel wordt gecomprimeerd, waardoor de temperatuur verder stijgt. Hierdoor wordt warmte afgegeven aan het verwarmingssysteem van de woning.
Toevoer van verse lucht: Tegelijkertijd wordt verse buitenlucht aangezogen en door het warmtewisselaar circuit geleid. De lucht wordt voorverwarmd voordat het de woning binnengaat, wat zorgt voor comfort en een gezond klimaat.
Hybride opstelling: In grotere woningen of bij piekbelastingen kan de warmtepomp worden aangevuld met een cv-ketel. De warmtepomp levert de basislast aan warmte, terwijl de cv-ketel bijspringt bij hoge warmtebehoefte. Hierdoor wordt het energieverbruik van de cv-ketel verlaagd met 25% tot 50%.

Voordelen van ventilatielucht warmtepompen

Ventilatielucht warmtepompen bieden verschillende voordelen, die vooral aantrekkelijk zijn voor woningen met een goed geïsoleerd bouwvolledig en een beperkte warmtebehoefte:

Energie-efficiëntie: Door gebruik te maken van de warmte uit ventilatielucht, is het energieverbruik van het systeem lager dan bij conventionele verwarmingsmethoden. Dit leidt tot lagere energiekosten en een vermindering van CO2-uitstoot.
Duurzaamheid: De technologie draagt bij aan duurzaam wonen en is een slimme aanvulling op bestaande ventilatiesystemen. Het vermindert het afhankelijkheid van fossiele brandstoffen.
Ventilatie en verwarming gecombineerd: Het systeem zorgt voor een gezond binnenklimaat met continu verse luchttoevoer, en tegelijkertijd voor efficiënte verwarming. Hierdoor is er minder behoefte aan aparte ventilatie- en verwarmingssystemen.
Compact formaat: Ventilatielucht warmtepompen zijn vaak compact en nemen weinig ruimte in beslag. Dit maakt het geschikt voor woningen met beperkte installatiemogelijkheden.
Koeling mogelijk: Het systeem kan ook worden gebruikt voor koeling in de zomer. Door het omkeerbare proces kan de warmtepomp warmte uit de woning halen en afvoeren naar buiten, wat leidt tot een aangenaam binnenklimaat.

Nadelen van ventilatielucht warmtepompen

Hoewel ventilatielucht warmtepompen veel voordelen bieden, zijn er ook beperkingen die bij een aanschaf of installatie in overweging moeten worden genomen, vooral in grotere woningen:

Afhankelijkheid van ventilatiesysteem: De prestaties van de warmtepomp zijn afhankelijk van de goede werking van het ventilatiesysteem. Als het ventilatiesysteem niet optimaal functioneert, kan dit de verwarmingscapaciteit negatief beïnvloeden.
Lagere rendementen bij lage temperaturen: Bij zeer lage buitentemperaturen kan het rendement van de warmtepomp afnemen. Dit heeft invloed op de verwarmingsprestaties en kan leiden tot het nodig zijn van een aanvullende verwarming.
Beperkt vermogen: Ventilatielucht warmtepompen hebben doorgaans een beperkt vermogen. Dit maakt het mogelijk niet geschikt voor zeer grote woningen met een hoge warmtevraag. In dergelijke gevallen is een hybride opstelling met een cv-ketel meestal noodzakelijk.
Overventilatie vermijden: Het is belangrijk om overventilatie te vermijden, omdat dit leidt tot extra stroomverbruik en onnodige opwarming van koude lucht. De prestaties van het systeem worden hierdoor negatief beïnvloed.
Geluidsniveau: Sommige ventilatielucht warmtepompen kunnen geluid produceren, vooral bij hogere capaciteiten. Dit kan van invloed zijn op het comfortniveau in de woning.

Ventilatielucht warmtepomp in grotere woningen

Bij grotere woningen met een hogere warmtebehoefte is een ventilatielucht warmtepomp vaak niet voldoende als enige verwarmingsbron. De beperkte vermogenscapaciteit van deze warmtepompen maakt het nodig om deze te combineren met een cv-ketel in een hybride systeem. Hierbij levert de warmtepomp de basislast aan warmte, terwijl de cv-ketel bijspringt bij piekbelastingen. Dit hybride systeem zorgt voor een betere prestatie en een hogere efficiëntie.

Een hybride ventilatiewarmtepomp is meestal altijd gecombineerd met een cv-ketel op aardgas. In bestaande woningen die op het gasnet zijn aangesloten is dit een realistische en duurzame oplossing. De cv-ketel verbruikt dan 25% tot 50% minder energie, wat aanzienlijke besparingen oplevert.

Bij de keuze van een ventilatielucht warmtepomp voor grotere woningen is het belangrijk om de warmtebehoefte nauwkeurig te bepalen. Aan de hand van de verwarmingscapaciteit van de warmtepomp en de verwachtingen voor de cv-ketel kan een passend hybridesysteem worden samengesteld. Bijvoorbeeld, de F730 en F750 modellen van NIBE zijn geschikt voor woningen met een warmtebehoefte tot circa 5 kW.

Technische specificaties van ventilatielucht warmtepompen

Ventilatielucht warmtepompen worden aangeboden in verschillende modellen, die varieren in vermogen, afmetingen en functies. Voor woningen met een hoge warmtebehoefte zijn hybride modellen met ingebouwde boiler en cv-pomp aan te raden. Deze systemen zijn volledig voorbereid voor centrale verwarming en warmtapwater.

Een voorbeeld van een alles-in-één ventilatielucht/water warmtepomp is de F370 en F470 van NIBE, die geschikt zijn voor woningen en appartementen met een warmtebehoefte tot circa 3 kW. Voor woningen met een hogere warmtebehoefte zijn de F730 en F750 modellen beter aangesloten. Deze modellen zijn uitgerust met een ingebouwde boiler van 170 liter, een aan/uit compressor, en een ingebouwde regeling. Bovendien zijn ze volledig voorbereid voor centrale verwarming, met een energiezuinige cv-pomp en expansievat.

De F470 biedt ook de functie van luchttoevoer (ventilatie type D), waarbij de ventilatielucht wordt voorverwarmd voordat deze in de woning wordt geblazen. Dit is vooral gunstig voor comfort en een gezond binnenklimaat.

Installatie en aandachtspunten

De installatie van een ventilatielucht warmtepomp is een gespecialiseerd proces dat zorgvuldig moet worden uitgevoerd. Het begint met het bepalen van de juiste locatie voor de ventilatie-units (zowel binnen- als buitenunits) en de warmtepomp. De ventilatie-units worden meestal geplaatst op strategische punten in de woning, terwijl de warmtepomp buiten wordt geïnstalleerd.

Daarna worden de leidingen aangelegd om de ventilatielucht naar de warmtepomp te transporteren. De warmtepomp haalt de warmte uit deze lucht en zet deze om in energie voor het verwarmen van de woning. Het is belangrijk om ervoor te zorgen dat de ventilatiesystemen correct zijn aangesloten en functioneren, omdat de prestaties van de warmtepomp hierop afhankelijk zijn.

Bij de installatie van een hybride systeem is het ook belangrijk om de cv-ketel correct te integreren. Het systeem moet zodanig worden afgesteld dat de warmtepomp de basislast aan warmte levert, terwijl de cv-ketel bijspringt bij piekbelastingen. Dit zorgt voor een optimale efficiëntie en een betere prestatie van het systeem.

Stroomverbruik en energiezuinigheid

Het stroomverbruik van een ventilatiewarmtepomp is afhankelijk van verschillende factoren, zoals het vermogen van de warmtepomp, de gewenste binnentemperaturen en het isolatieniveau van de woning. Over het algemeen zijn ventilatiewarmtepompen energiezuinig, omdat ze gebruikmaken van de warmte uit ventilatielucht.

Een belangrijk aandachtspunt is het vermijden van overventilatie. Het sturen van extra lucht naar de warmtepomp leidt niet tot een hogere prestatie, maar wel tot extra stroomverbruik en onnodige opwarming van koude lucht. Dit heeft een negatief effect op de efficiëntie van het systeem.

In grotere woningen is het energieverbruik van een ventilatielucht warmtepomp vaak hoger dan in kleinere woningen. Dit komt gedeeltelijk door de grotere warmtebehoefte en de noodzaak om de warmtepomp aan te vullen met een cv-ketel. Toch blijft het systeem over het algemeen energiezuiniger dan een conventionele verwarmingsoplossing.

Aanvullende functies en technologieën

Naast verwarmen en ventileren biedt een ventilatielucht warmtepomp ook de mogelijkheid tot koeling in de zomer. Door het omkeerbare proces kan de warmtepomp warmte uit de woning halen en afvoeren naar buiten, wat leidt tot een aangenaam binnenklimaat in verschillende ruimtes. Dit maakt het systeem een veelzijdige en het hele jaar door bruikbare oplossing voor comfortabele leefomstandigheden.

Sommige modellen zijn uitgerust met een elektrisch element dat kan worden bijgeschakeld bij lage buitentemperaturen. Dit zorgt voor een betere prestatie van het systeem in koudere periodes. Bovendien is het mogelijk om de warmtepomp te koppelen aan een losse boiler, zoals bij de F130 van NIBE, die bestaat uit een compacte ventilatielucht/water warmtepomp en een losse boiler van 126 of 263 liter.

Samenvatting

Ventilatielucht warmtepompen zijn een efficiënte en duurzame oplossing voor woningen die mechanische ventilatie gebruiken. Ze combineren ventilatie en verwarming, waarbij de warmte uit afgevoerde lucht wordt hergebruikt om energie op te wekken. In grotere woningen met een hogere warmtebehoefte is een hybride opstelling met een cv-ketel meestal noodzakelijk, omdat de vermogenscapaciteit van de warmtepomp beperkt is.

De installatie van een ventilatielucht warmtepomp is een gespecialiseerd proces dat zorgvuldig moet worden uitgevoerd. Het is belangrijk om de ventilatiesystemen correct te integreren en de cv-ketel in een hybridesysteem aan te vullen. Bovendien is het noodzakelijk om overventilatie te vermijden, omdat dit de efficiëntie van het systeem negatief beïnvloedt.

Hoewel ventilatielucht warmtepompen veel voordelen bieden, zijn er ook beperkingen die bij een aanschaf in overweging moeten worden genomen. De afhankelijkheid van het ventilatiesysteem, het lagere rendement bij lage temperaturen, en het beperkte vermogen maken het systeem niet geschikt voor alle situaties. In dergelijke gevallen is een hybride opstelling met een cv-ketel meestal de beste oplossing.

Door de juiste keuze van model, installatie en aanvullende technologieën kan een ventilatielucht warmtepomp een waardevolle bijdrage leveren aan een duurzame, efficiënte en comfortabele woning.