Lucht-water warmtepomp: energieverbruik, rendement en beïnvloedende factoren

Published by Redactie on oktober 4, 2025 | Category warmtepomp

Een lucht-water warmtepomp is een steeds populairder keuze voor duurzame verwarming in huishoudens en woningen. Het systeem haalt warmte uit de buitenlucht en gebruikt die om water te verwarmen, wat vervolgens kan worden gebruikt voor vloerverwarming, radiatoren of sanitair water. Ondanks de voordelen die dit type warmtepomp biedt, zoals energiezuinigheid en milieuvriendelijkheid, zijn er ook belangrijke factoren die het energieverbruik en rendement van het systeem beïnvloeden. Deze bepalen ook hoe efficiënt en economisch een lucht-water warmtepomp in werkelijkheid werkt.

In dit artikel bespreken we in detail het energieverbruik van een lucht-water warmtepomp, de factoren die dit bepalen, de invloed van het verwarmingsstelsel (zoals radiatoren of vloerverwarming), en de voordelen en nadelen van dit systeem. Daarnaast geven we een overzicht van het verband tussen COP (Coefficient of Performance) en SCOP (Seasonal Coefficient of Performance), en hoe deze indicatoren het rendement van de warmtepomp weerspiegelen.

Wat is een lucht-water warmtepomp?

Een lucht-water warmtepomp is een technische oplossing voor het genereren van warme lucht of warm water. Het systeem bestaat uit twee belangrijke componenten:

Een buitenunit, die warmte uit de buitenlucht opneemt.
Een binnenunit, die het verwarmde water via een verwarmingsinstallatie (zoals radiatoren of vloerverwarming) aan het huis afgeeft.

Het principe werkt met behulp van een compressor, een verdampingsspoel en een condensor, die samenwerken om warmte te onttrekken aan de lucht en te verhogen tot een bruikbare temperatuur.

Hoewel het systeem elektriciteit nodig heeft om te werken, haalt het ongeveer 75% van de benodigde warmte gratis uit de omgeving. Dit maakt de lucht-water warmtepomp een aantrekkelijke optie voor wie op zoek is naar een duurzame verwarmingsoplossing met lage CO2-uitstoot.

Energieverbruik van een lucht-water warmtepomp

Volgens de gegevens uit bron [3], verbruikt een lucht-water warmtepomp gemiddeld 2 tot 4 kWh stroom per dag, wat overeenkomt met ongeveer 730 tot 1460 kWh per jaar voor een gemiddeld huishouden. Dit energieverbruik kan variëren afhankelijk van verschillende factoren, zoals de grootte van de woning, de isolatie, het gebruiksgedrag van de bewoner en de buitentemperatuur.

Het energieverbruik is dus relatief laag in vergelijking met een traditionele elektrische cv-ketel. Bij een elektrische ketel moet de warmte volledig worden gegenereerd via elektriciteit, terwijl een warmtepomp deze technologie combineert met gratis warmte uit de lucht. Het resultaat is een energiezuiniger verwarmingsoplossing die ook aanzienlijk minder CO2-uitstoot genereert.

Factoren die het energieverbruik bepalen

Hoewel het energieverbruik van een lucht-water warmtepomp relatief laag is, worden bepaalde factoren de sleutel tot een efficiënter en duurzamer systeem. Deze factoren zijn:

De buitentemperatuur
De isolatie van de woning
Het type verwarmingsinstallatie (radiatoren of vloerverwarming)
De instellingen van de verwarming (temperatuur, tijdsprogramma’s)
De capaciteit en kwaliteit van de warmtepomp

1. Buitentemperatuur

De lucht-water warmtepomp haalt zijn warmte uit de buitenlucht, wat betekent dat de buitentemperatuur een directe invloed heeft op het rendement. Bij hogere temperaturen is het eenvoudiger om voldoende warmte op te nemen, wat leidt tot een hoger rendement en lager elektriciteitsverbruik.

In de winter, wanneer de buitentemperatuur lager is dan 3°C, kan het rendement van de warmtepomp aanzienlijk dalen. In deze gevallen moet de pomp harder werken om de gewenste temperatuur te behouden, wat leidt tot een toename in energieverbruik.

2. Isolatie van de woning

Een goede isolatie is essentieel voor een efficiënt warmtepompsysteem. Bij een goed geïsoleerde woning hoeft de warmtepomp minder hard te werken om de gewenste temperatuur binnen te houden. Dit resulteert in een vermindering van het energieverbruik.

Bron [4] wijst erop dat een slechte isolatie kan leiden tot het feit dat de lucht-water warmtepomp niet genoeg warmte kan leveren in koude periodes. Het is daarom aan te raden om de isolatie van de woning te verbeteren vooraleer een warmtepomp te installeren.

3. Type verwarmingsinstallatie

Het type verwarmingsinstallatie heeft ook een invloed op het energieverbruik van de warmtepomp. Er zijn twee hoofdtypen verwarmingsinstallaties:

Hoogtemperatuurinstallaties (zoals radiatoren) vereisen watertemperaturen van 60-80°C.
Laagtemperatuurinstallaties (zoals vloerverwarming) werken met watertemperaturen van 20-35°C.

Volgens bron [2], werkt een warmtepomp aanzienlijk efficiënter bij lage afgiftetemperaturen. Bij een vloerverwarming kan het SCOP (Seasonal Coefficient of Performance) van een warmtepomp bijvoorbeeld tot 5,2 zijn bij een afgiftetemperatuur van 35°C. Dit betekent dat de pomp 5,2 keer efficiënter werkt dan een traditionele elektrische verwarming.

4. Instellingen van de verwarming

De manier waarop een warmtepomp wordt gebruikt, heeft ook een impact op het energieverbruik. Factoren zoals:

De ingestelde binnen- en buitentemperatuur
Tijdsprogramma’s voor verwarming
Automatische regelingen

beïnvloeden het gedrag van de warmtepomp. Bijvoorbeeld, het zetten van de verwarming op een lage temperatuur en het gebruik van slimme thermostaten kan het energieverbruik aanzienlijk verminderen.

5. Capaciteit en kwaliteit van de warmtepomp

De kwaliteit van de warmtepomp en de juiste keuze van de capaciteit zijn cruciaal voor een optimaal energieverbruik. Een te kleine warmtepomp kan moeite hebben om de warmtevraag van het huis te dekken, wat leidt tot een hoger verbruik. Aan de andere kant kan een te grote warmtepomp inefficiënt werken.

Bron [4] benadrukt dat het kiezen van een model met voldoende capaciteit essentieel is, zeker in koudere klimaten. Een professionele inspectie en berekening van de warmtevraag van het huis is daarom aan te raden voordat een warmtepomp wordt geïnstalleerd.

COP en SCOP: wat zijn deze waarden en hoe bepalen ze het rendement?

De Coefficient of Performance (COP) en de Seasonal Coefficient of Performance (SCOP) zijn twee belangrijke maatstaven die het rendement van een warmtepomp bepalen.

COP (Coefficient of Performance)

De COP geeft het rendement van een warmtepomp op een specifiek moment weer. Het is gedefinieerd als het verhouding tussen de warmteoutput en de elektrische input. Bijvoorbeeld, een COP van 4 betekent dat de warmtepomp 4 eenheden warmte levert voor elke eenheid elektriciteit die verbruikt wordt.

De COP is afhankelijk van de buitentemperatuur en de afgiftetemperatuur. Bij hogere buitentemperaturen en lage afgiftetemperaturen is de COP hoger.

SCOP (Seasonal Coefficient of Performance)

De SCOP geeft het gemiddelde rendement van een warmtepomp over een gehele winter. Het is een betere maat voor het energieverbruik in de praktijk dan de COP, omdat het rekening houdt met seizoensgebonden variaties in temperatuur.

Volgens bron [2], is de SCOP van een lucht-water warmtepomp ongeveer 5,2 bij een afgiftetemperatuur van 35°C. Dit betekent dat het systeem over een winter gemiddeld 5,2 keer efficiënter werkt dan een elektrische verwarming.

Invloed van het verwarmingsstelsel op COP en SCOP

Het type verwarmingsstelsel heeft een directe invloed op de COP en SCOP van een warmtepomp. Radiatoren werken met hogere watertemperaturen en vereisen dus meer energie, terwijl vloerverwarming werkt met lagere temperaturen en dus efficiënter is.

Bron [2] benadrukt dat een vloerverwarming niet alleen efficiënter is, maar ook een betere verdeling van de warmte biedt. Echter, om vloerverwarming effectief te laten werken, is een goede isolatie van de woning verplicht. Zonder voldoende isolatie kan de warmte snel verdwijnen en is het rendement van het systeem lager.

Voordelen en nadelen van een lucht-water warmtepomp

Naast het energieverbruik zijn er ook andere factoren die moeten worden overwogen bij het kiezen van een warmtepomp. Hieronder geven we een overzicht van de voordelen en nadelen van een lucht-water warmtepomp.

Voordelen

Energiezuinig: De warmtepomp haalt 75% van de benodigde warmte gratis uit de buitenlucht.
Duurzaam: Het systeem produceert weinig CO2-uitstoot en draagt bij aan een lagere energieafhankelijkheid.
Minder onderhoud: In vergelijking met traditionele verwarmingsinstallaties vereist een warmtepomp weinig onderhoud.
Flexibel: Het systeem kan worden gebruikt voor verwarming, sanitair water en in sommige gevallen ook voor koeling.
Lage installatiekosten: Tegenover geothermische warmtepompen zijn de installatiekosten voor een lucht-water warmtepomp aanzienlijk lager.

Nadelen

Rendement afhankelijk van buitentemperatuur: Bij lage temperaturen werkt het systeem minder efficiënt.
Geluidproductie: De compressor en ventilator in de buitenunit kunnen geluid produceren, wat in sommige situaties kan leiden tot overlast.
Veel ruimte nodig: De buitenunit vereist voldoende ruimte, wat in dicht bebouwde gebieden een beperking kan zijn.
Goede isolatie vereist: Zonder voldoende isolatie kan de warmtepomp onvoldoende warmte leveren, wat het rendement vermindert.

Conclusie

Een lucht-water warmtepomp is een efficiënte en duurzame verwarmingsoplossing die 75% van de benodigde warmte gratis uit de buitenlucht haalt. Het energieverbruik van het systeem hangt af van meerdere factoren, waaronder de buitentemperatuur, de isolatie van de woning, het type verwarmingsinstallatie en de capaciteit van de warmtepomp.

Door de COP en SCOP te begrijpen en deze met het verwarmingsstelsel te koppelen, kan een bewoner optimaliseren hoe efficiënt de warmtepomp werkt. Bovendien is het aan te raden om de woning goed te isoleren en een vloerverwarming te overwegen om het rendement te verhogen.

Ondanks de voordelen, moet men ook rekening houden met de nadelen van een lucht-water warmtepomp, zoals het lage rendement bij lage buitentemperaturen en de geluidproductie. In koude klimaten kan een hybride warmtepomp een betere oplossing zijn, omdat deze over kan schakelen naar een condensatieketel bij lage temperaturen.

Een lucht-water warmtepomp is een goede keuze voor wie op zoek is naar een duurzame en energiezuinige verwarming, maar het is essentieel om alle factoren en beperkingen goed in overweging te nemen voordat men beslist om zo’n systeem te installeren.