Vattenfall ontwikkelt warmtepomp voor duurzaam verwarmen van oude woningen

Published by Redactie on oktober 6, 2025 | Category warmtepomp

Inleiding

In de Nederlandse woningbouw is het verduurzamen van bestaande woningen een centraal thema, aangezien een groot deel van de woningstock nog steeds aangewarmd wordt met aardgas. De overgang naar duurzame verwarmingsoplossingen zoals warmtepompen en warmtenetten is essent voor het behalen van klimaatdoelen. Vattenfall, een van de belangrijkste energiebedrijven in Nederland, speelt een actieve rol in deze transitie. Het bedrijf heeft ontwikkeld wat het noemt een hoge temperatuur warmtepomp, specifiek ontworpen voor bestaande woningen. Deze warmtepomp is bedoeld om zonder ingrijpende voorbereidingen aardgas als verwarmingsbron te vervangen. Dit artikel bespreekt de technische en praktische aspecten van deze oplossing, haar toepassing in bestaande woningbouw en de breder maatschappelijke context van de duurzaamheidsstrategie van Vattenfall.

De hoge temperatuur warmtepomp van Vattenfall

Vattenfall heeft een warmtepompsysteem ontwikkeld dat speciaal is afgestemd op de kenmerken van bestaande woningen. Het systeem wordt gezien als een directe vervanging voor de traditionele cv-ketel en levert zowel ruimteverwarming als warm tapwater. Een van de belangrijkste voordelen van deze warmtepomp is dat ze werkt met hoge aanvoer- en retourtemperaturen, vergelijkbaar met die van een cv-ketel. Hierdoor kunnen bestaande radiatoren en verwarmingssystemen ongewijzigd blijven, wat het vereisten van ingrijpende renovaties voorkomt.

Werking van het systeem

Het systeem bestaat uit twee delen: een buitendeel en een binnendeel. Het buitendeel is een warmtepomp die in Japan geproduceerd wordt en het klimaatvriendelijke natuurlijke koudemiddel CO₂ gebruikt. Het binnendeel is een gelaagd buffervat, geproduceerd in Duitsland, dat zowel pompen, regelelektronica als de regeling bevat. De regeling is specifiek ontwikkeld door Vattenfall en Feenstra, en afgestemd op de karakteristieken van Nederlandse eengezinswoningen.

Een belangrijk kenmerk van het systeem is het gebruik van een buffer, die als een soort "warmtebatterij" fungeert. Het door de warmtepomp geleverde vermogen wordt in deze buffer opgeslagen en kan gebruikt worden voor zowel ruimteverwarming als tapwaterbereiding. Deze buffer zorgt voor tijdelijk extra vermogen aan de woning, wat het systeem geschikt maakt voor woningen die slechts met traditionele isolatiemaatregelen zijn verbeterd.

Voordelen van de hoge temperatuur warmtepomp

De warmtepomp biedt meerdere voordelen. Ten eerste is het aardgasvrij, wat een belangrijke stap is in de strijd tegen klimaatverandering. Ten tweede is het systeem energiekosten-neutraal, wat betekent dat de maandelijkse kosten voor bewoners gelijk kunnen blijven of zelfs dalen. Dit maakt het systeem aantrekkelijk voor woningeigenaren en huurders die niet alleen om milieuvriendelijkheid geven, maar ook om economische voordelen.

Geschiktheid voor bestaande woningen

De hoge temperatuur warmtepomp is vooral geschikt voor individuele grondgebonden woningen. Het systeem is ontworpen voor woningen die zijn geïsoleerd met traditionele maatregelen en een radiatorenverwarmingssysteem hebben. Dit is een cruciale factor, aangezien veel bestaande woningen niet opnieuw zijn aangelegd met vloerverwarming of andere moderne systemen die vaak vereist zijn bij andere warmtepompmodellen.

Toepassing in de praktijk

Vattenfall heeft duidelijk aangegeven dat deze warmtepomp bedoeld is om ruim 2,8 miljoen woningen van het aardgas te halen. Dit zijn vooral woningen die moeilijk of kostbaar te verduurzamen zijn met andere technieken. Het feit dat hiermee bestaande radiatoren kunnen blijven gebruikt worden, bespaart bouwkosten en maakt het systeem toegankelijker voor een breedere markt.

Verkenning van aardwarmte

Naast de warmtepomp ontwikkelt Vattenfall ook alternatieven in de vorm van aardwarmte. Samen met Eneco en de gemeente Amsterdam heeft Vattenfall een vergunning gekregen voor het opsporen van aardwarmte in de ondergrond van Amsterdam. Aardwarmte is water dat zo’n 500 tot 4000 meter diep in de grond zit en na oppompen gebruikt kan worden voor het verwarmen van huizen. Het water kan na gebruik opnieuw in de ondergrond worden gebracht, waar het van nature opwarmt.

Deze oplossing wordt gezien als uitermate geschikt voor het verwarmen van oude woningen, omdat het geen ingrijpende aanpassingen vereist aan de woning zelf. Het warmtenet dat gebruikt wordt voor aardwarmte is meestal geschikt voor bestaande woningen, en aardwarmte is bovendien aardgasvrij en duurzaam.

De rol van Vattenfall in de energietransitie

Vattenfall ziet de hoge temperatuur warmtepomp en aardwarmteprojecten als essentiële componenten van de energietransitie in Nederland. Het bedrijf benadrukt dat het belangrijk is om zowel nieuwbouw als bestaande woningen aardgasvrij te maken, en dat dit niet alleen technisch mogelijk is, maar ook economisch haalbaar.

In samenwerking met gemeenten, woningcorporaties en andere partners verkent Vattenfall continu nieuwe manieren om de verwarmingssector duurzaam te maken. Deze samenwerking is essent, aangezien de energietransitie niet alleen afhankelijk is van individuele acties, maar ook van grootschalige investeringen en beleidsmaatregelen.

Uitdagingen en kritiek

Ondanks de veelbelovende technologie en strategie van Vattenfall zijn er ook kritische stemmen. In verschillende steden zoals Amsterdam, Rotterdam en Nijmegen zijn er discussies over de kosten en de haalbaarheid van warmtenetten. Er zijn rapporten die aangeven dat individuele huishoudens in sommige gevallen goedkoper uitkomen met een warmtepomp dan met aansluiting op een warmtenet. Dit heeft geleid tot vertragingen in de uitrol van warmtenetten en een heroverweging van de strategie door zowel gemeenten als woningcorporaties.

Een voorbeeld hiervan is de gemeente Leiden, die recent moest reageren op het besluit van Vattenfall om de verdere ontwikkeling van grootschalige warmteprojecten voor bestaande woningen te staken. De gemeente benadrukte dat het begrijpt dat marktomstandigheden en financiële risico’s een rol spelen, maar dat het besluit het voor uitdagingen stelt in de energietransitie. Er wordt nu onderzocht welke gevolgen dit heeft in samenwerking met woningcorporaties en andere partners.

Duurzaamheid en klimaatdoelen

De hoge temperatuur warmtepomp en aardwarmteprojecten vormen een belangrijk onderdeel van Vattenfalls strategie om fossiele brandstoffen uit de woningbouw te verdringen. Dit past in het bredere kader van de klimaatdoelen van Nederland, waarbij het verlagen van CO₂-uitstoot een prioriteit is. Door aardgas te vervangen door warmtepompen en aardwarmte wordt de afhankelijkheid van niet-duurzame energiebronnen verlaagd.

Vattenfall benadrukt ook de rol van energie-efficiëntie. In een artikel over afvalwater en warmteterugwinning wordt benadrukt dat veel van de energie die wordt opgewekt, verloren gaat via afvoerputjes. Door deze warmte opnieuw te gebruiken, kan het energieverbruik van huishoudens verder worden teruggebracht. Dit benadrukt het belang van innovatieve oplossingen die niet alleen gericht zijn op de productie van duurzame energie, maar ook op het optimaliseren van het gebruik ervan.

Samenwerking en maatschappelijke draagkracht

De overgang naar duurzame verwarming is niet alleen een technische uitdaging, maar ook een maatschappelijke. Het betreft een complexe samenwerking tussen energiebedrijven, woningcorporaties, gemeenten en individuele bewoners. Vattenfall benadrukt dat het belangrijk is om duidelijke communicatie te hebben met bewoners, omdat het besluit om over te stappen op een warmtepomp of warmtenet ook financiële en praktische gevolgen heeft.

In het kader van deze samenwerking is het belangrijk om bewoners te informeren over hun rechten en verplichtingen. In sommige gevallen wordt de verplichting van de verhuurder om duurzame verwarming te installeren onderzocht, wat zowel juridische als morele implicaties heeft. Vattenfall benadrukt dat het in discussie is of het zelf nog de meest geschikte eigenaar is van zijn warmtenetten, wat ook invloed heeft op de toekomstige ontwikkelingen in de energiebranche.

Conclusie

De hoge temperatuur warmtepomp die Vattenfall heeft ontwikkeld, biedt een veelbelovende oplossing voor het verduurzamen van bestaande woningen. Het systeem is afgestemd op de huidige verwarmingssystemen in Nederlandse eengezinswoningen en werkt zonder ingrijpende aanpassingen. Hierdoor kan het aardgas in ongeveer 2,8 miljoen woningen vervangen worden, wat een aanzienlijke bijdrage kan leveren aan de klimaatdoelen van Nederland.

Naast de warmtepomp verkent Vattenfall ook alternatieven zoals aardwarmte, die extra opties bieden voor de energietransitie. De samenwerking met gemeenten en woningcorporaties is essent voor de succesvolle uitrol van deze oplossingen. Echter, de uitdagingen op maatschappelijk en financieel vlak zijn niet te onderschatten. De discussies over kosten en haalbaarheid tonen aan dat het belangrijk is om innovatie te combineren met transparantie en betrokkenheid van alle betrokken partijen.

Vattenfalls inzet voor duurzame verwarming is een belangrijk onderdeel van de bredere energietransitie. Door technologische innovatie en samenwerking te combineren, kan de overgang naar aardgasvrije woningen versneld worden. Dit is niet alleen belangrijk voor het milieu, maar ook voor de economische toekomst van de woningbouw en de maatschappij als geheel.