Hoe het verbruik van een warmtepomp verminderen: Efficiënter verwarmen in de praktijk

Published by Redactie on oktober 6, 2025 | Category warmtepomp

Een warmtepomp is een technologie die in de afgelopen jaren steeds meer aandacht heeft gekregen in het kader van verduurzaming van woningen. De werking van een warmtepomp is gebaseerd op het principe van warmteoverdracht, waarbij natuurlijke bronnen zoals lucht, bodem of water worden gebruikt om een woning te verwarmen. Terwijl het systeem efficiënter is dan traditionele verwarmingssystemen, verbruikt het wel elektriciteit om de warmte op te wekken. Het stroomverbruik van een warmtepomp is dus een belangrijk aspect bij het overwegen van zo’n installatie, en het kan aanzienlijk variëren afhankelijk van factoren zoals het type warmtepomp, de isolatie van het huis en het verwarmingssysteem dat erbij wordt gebruikt.

In dit artikel wordt ingegaan op hoe het stroomverbruik van een warmtepomp kan worden beïnvloed en verlaagd. Met behulp van praktische tips, berekeningsmethoden en een overzicht van invloedsfactoren, wordt duidelijk hoe zowel woningeigenaren als professionele installateurs het energieverbruik optimaliseren kunnen.

Wat is het stroomverbruik van een warmtepomp?

Een warmtepomp verbruikt elektriciteit om warmte uit een koude bron te halen en deze te verhitten tot een temperatuur die geschikt is voor verwarming. Het stroomverbruik wordt meestal uitgedrukt in kilowattuur (kWh) per jaar en hangt af van diverse variabelen, zoals het thermische vermogen van de warmtepomp, de seizoensprestatiefactor (SPF of SCOP) en het aantal uren dat de warmtepomp in gebruik is.

Volgens de verstrekte data verbruikt een volledig elektrische warmtepomp gemiddeld tussen 5000 en 6000 kWh per jaar. Dit is meer dan het stroomverbruik van traditionele verwarmingssystemen, maar minder dan het gasverbruik dat normaal gesproken nodig is voor verwarming via een cv-ketel. De totale energiekosten kunnen dus lager uitvallen, zelfs bij hoger stroomverbruik.

De berekening voor het stroomverbruik van een warmtepomp is als volgt:

$$ \text{Stroomverbruik} = \frac{\text{Thermisch vermogen}}{\text{SPF}} \times \text{Bedrijfsuren} $$

Bijvoorbeeld: een warmtepomp met een thermisch vermogen van 10 kW en een SPF van 4,0 die 2000 uren per jaar draait, verbruikt:

$$ \frac{10}{4} \times 2000 = 5000 \, \text{kWh} $$

De totale elektriciteitskosten kunnen worden berekend door het verbruik te vermenigvuldigen met de prijs per kWh.

Factoren die het stroomverbruik van een warmtepomp beïnvloeden

Om het verbruik van een warmtepomp te verminderen, is het essentieel om de invloed van bepaalde factoren te begrijpen. Deze factoren bepalen hoe efficiënt de warmtepomp werkt en hoeveel energie er daadwerkelijk wordt verbruikt.

1. Efficiëntie van de warmtepomp (SPF/SCOP)

De seizoensprestatiefactor (SPF) of Seasonal Coefficient of Performance (SCOP) is een maat voor de efficiëntie van een warmtepomp over het hele jaar. Hoe hoger de SPF/SCOP, hoe efficiënter de warmtepomp is. Moderne warmtepompen halen SPF-waarden van 4,0 of hoger, wat betekent dat voor elke kWh stroom, 4 kWh warmte wordt opgewekt.

Een warmtepomp met een hogere SPF verbruikt dus minder stroom voor dezelfde hoeveelheid verwarming.

2. Grootte van de warmtepomp

De grootte van de warmtepomp is een cruciale factor. Een warmtepomp die te klein is voor het warmteverbruik van de woning, zal continu moeten draaien, wat leidt tot verhoogd energieverbruik. Een te grote warmtepomp daarentegen schakelt onnodig vaak aan en uit, wat ook niet efficiënt is.

Het kiezen van de juiste grootte is daarom van groot belang. De warmtebehoefte van een woning kan worden geschat aan de hand van het huidige gasverbruik. Als bijvoorbeeld het jaarlijkse gasverbruik 1000 m³ is, dan komt dit overeen met ongeveer 10.000 kWh (aangezien 1 m³ gas ongeveer 10 kWh warmte levert). Dit kan vervolgens worden gedeeld door de SPF om het benodigde stroomverbruik te schatten.

3. Isolatie van de woning

Een goed geïsoleerde woning vermindert het verlies van warmte, waardoor de warmtepomp minder hard hoeft te werken. Minder warmteverlies betekent minder verbruik. Verbeteringen in de isolatie van daken, muren, ramen en vloeren kunnen de efficiëntie van de warmtepomp aanzienlijk verbeteren.

4. Type verwarmingssysteem

Het type verwarmingssysteem dat wordt gebruikt in combinatie met de warmtepomp heeft ook invloed op het verbruik. Verwarmingssystemen die lage temperatuur nodig hebben, zoals vloerverwarming, zijn efficiënter dan verwarmingssystemen met hoge temperatuur, zoals radiatoren. Een warmtepomp werkt immers het beste bij lagere eindtemperatuur, omdat het dan minder energie moet investeren om de warmte op te wekken.

5. Gebruik van slimme technologie

Sleutelrol in het verlagen van het stroomverbruik speelt ook de manier waarop de warmtepomp wordt gebruikt. Een slimme thermostaat kan ervoor zorgen dat de warmtepomp alleen draait wanneer en waar het nodig is. Dit voorkomt oververhitting en vermijdt onnodig verbruik. Ook draait het idee van een huisscan, waarbij een scan van de woning wordt gemaakt, een persoonlijke adviesstrategie kan opleveren om het verbruik verder te optimaliseren.

Praktische tips om het verbruik van een warmtepomp te verlagen

Binnen de beschikbare data zijn meerdere concrete aanbevelingen opgenomen voor het verlagen van het stroomverbruik van een warmtepomp. Deze zijn niet alleen technisch onderbouwd, maar ook toepasbaar in de praktijk.

1. Verbeter de isolatie van de woning

Een woning die goed is geïsoleerd verliest minder warmte. Dit betekent dat de warmtepomp minder vaak hoeft te draaien en minder energie verbruikt. Isolatie van daken, muren en vloeren is daarom een essentieel onderdeel van het optimaliseren van het verbruik. Verder is het aanbevolen om luchtlekken te dichten en dubbelglas in te zetten.

2. Gebruik een slimme thermostaat

Door een slimme thermostaat te gebruiken, kan het verwarmingssysteem automatisch worden afgesteld op de behoefte van de woning. Dit voorkomt zowel oververhitting als onnodig verbruik. Een thermostaat die op afstand of via app wordt bediend, maakt het mogelijk om het verbruik te beheren, ook als de bewoner niet thuis is.

3. Kies voor lage temperatuur verwarming

Vloerverwarming is een veel efficiënter alternatief dan radiatoren. Warmtepompen werken het beste bij lagere eindtemperaturen, waardoor minder energie nodig is om de warmte op te wekken. Dit maakt vloerverwarming een betere keuze in combinatie met een warmtepomp.

4. Combineer met zonnepanelen

Een warmtepomp verbruikt elektriciteit, maar deze kan worden opgewekt met behulp van zonnepanelen. Het combineren van een warmtepomp met zonnepanelen zorgt ervoor dat een deel van het verbruik wordt gedekt met duurzame energie. Dit verlaagt niet alleen het stroomverbruik, maar ook de energiekosten.

5. Gebruik een aparte meter

Energielasten kunnen worden verlaagd door een aparte elektriciteitsmeter te installeren voor de warmtepomp. Zo kan het verbruik van de warmtepomp apart worden gefactureerd, wat toegang geeft tot speciale tarieven voor warmtepompen. Deze tarieven zijn meestal lager dan standaardtarieven, waardoor de totale kosten dalen.

Hybride vs. volledig elektrische warmtepomp: Wat is het verbruik?

Er zijn twee hoofdtypen warmtepompen: hybride en volledig elektrische warmtepompen. Een hybride warmtepomp werkt samen met een cv-ketel en neemt deze over wanneer de temperatuur buiten zo laag is dat de warmtepomp niet efficiënt genoeg is. Dit systeem is ideaal voor woningen die niet volledig aardgasvrij zijn of waarbij het gasverbruik laag is.

Een volledig elektrische warmtepomp daarentegen elimineert het gebruik van gas volledig. Ondanks dat het stroomverbruik hoger is dan bij een hybride systeem, is de totale energiekosten vaak lager, aangezien het geen gasverbruik meer vereist.

Voor woningen met een huidig gasverbruik van bijvoorbeeld 1000 m³/jr kan een hybride warmtepomp een besparing van 25-50% op het gasverbruik opleveren. Bij oude energieprijzen was de terugverdientijd van zo’n investering ruim 10 jaar, maar met de huidige stijgende energieprijzen kan deze periode aanzienlijk verkort worden.

De rol van de SCOP en COP in het verbruik

De COP (Coefficient of Performance) is een maat voor het rendement van een warmtepomp op een bepaald moment. De SCOP (Seasonal Coefficient of Performance) is de gemiddelde COP over het hele jaar. De SCOP is dus een betere indicator voor het jaarlijks verbruik van een warmtepomp.

De COP van een warmtepomp hangt af van de buitentemperatuur. Hoe warmer het is, hoe hoger de COP, en dus hoe efficiënter de warmtepomp werkt. In Nederland, waar de buitentemperatuur gemiddeld lager is dan in landen zoals Spanje, is de SCOP van een warmtepomp lager, wat betekent dat het verbruik iets hoger uitvalt.

Daarom is het belangrijk om de SCOP van een warmtepomp te kennen, aangezien dit invloed heeft op het benodigde stroomverbruik en de keuze van zonnepanelen. De SCOP wordt meestal opgegeven per regio door de fabrikant. Het is daarom aan te raden om bij de aanschaf van een warmtepomp zowel de COP als de SCOP te bekijken.

Hoeveel zonnepanelen zijn nodig?

Als het stroomverbruik van een warmtepomp gemiddeld tussen de 5000 en 6000 kWh per jaar ligt, dan is het mogelijk om dit verbruik gedeeltelijk of volledig te dekken met zonnepanelen. Het aantal benodigde panelen hangt af van de productiecapaciteit per paneel en de beschikbare dakoppervlakte.

In Nederland produceert een zonnepaneel gemiddeld ongeveer 300-400 kWh per jaar. Dit betekent dat ongeveer 15 tot 20 panelen nodig zijn om het verbruik van een warmtepomp volledig te dekken. Een combinatie van zonnepanelen en een warmtepomp is daarom een effectieve strategie voor verduurzaming van een woning.

Conclusie

Een warmtepomp is een duurzame en efficiënte manier om een woning te verwarmen. Terwijl het stroomverbruik hoger is dan bij traditionele verwarmingssystemen, is de totale energiekosten vaak lager, vooral bij een volledig elektrische warmtepomp. Het verbruik van een warmtepomp kan worden berekend aan de hand van factoren zoals het thermische vermogen, de SPF/SCOP en het aantal uren van werking.

Om het verbruik te verlagen, zijn er verschillende maatregelen mogelijk. Verbeterde isolatie, het gebruik van slimme technologie, een lage temperatuur verwarmingssysteem en het combineren met zonnepanelen zijn allemaal effectieve manieren om het verbruik te verlagen. Ook het kiezen van de juiste grootte van de warmtepomp is van groot belang.

Voor woningen met een huidig laag gasverbruik kan een hybride warmtepomp een rendabele oplossing zijn. Deze keuze hangt af van factoren zoals het huidige energieverbruik, de isolatie van de woning en de verwachtingen rondom de energieprijzen.

In de huidige context van stijgende energieprijzen en verduurzamingsdoelen is het investeren in een warmtepomp een strategische keuze. Met de juiste benadering en optimalisatie is het mogelijk om het verbruik te beheersen en de woning efficiënter te maken.