Hybride warmtepompen: Kansen, kosten en kwaliteit in de praktijk

De overstap naar duurzamere verwarmingsoplossingen is een kernaspect van de energietransitie in Nederland. Hybride warmtepompen spelen daarbij een belangrijke rol. Deze systemen combineren een warmtepomp met een traditionele CV-ketel, waardoor ze flexibel reageren op de energie- en temperatuurbehoeften van een woning. In deze artikel geef ik een overzicht van de werking, toepassing, kosten, subsidies en het kwaliteitsonderzoek rondom hybride warmtepompen, met name in de context van de resultaten van de test die de Vereniging Eigen Huis heeft uitgevoerd in samenwerking met de Consumentenbond.

Wat is een hybride warmtepomp?

Een hybride warmtepomp is een verwarmingssysteem dat bestaat uit een warmtepomp en een traditionele CV-ketel. Het systeem kiest automatisch de meest efficiënte bron van warmte, afhankelijk van de weersomstandigheden en de vraag naar warmte. In ideale omstandigheden werkt de warmtepomp, die warmte uit de buitenlucht (of andere externe bronnen) opzuigt en deze gebruikt om het huis te verwarmen. Bij koudere weersomstandigheden of hoge warmtebehoeften stapt het systeem over op de CV-ketel, die gas gebruikt om de woning te verwarmen. Hierdoor is een hybride warmtepomp een praktische oplossing voor huiseigenaren die stapsgewijs naar een volledig elektrische oplossing willen overgaan.

Het systeem kan ook koelen, afhankelijk van de uitvoering. In dat geval wordt de warmtewisselaar omgekeerd gebruikt, zodat warmte uit de woning naar buiten wordt afgevoerd. Hierdoor wordt het water in het vloerverwarmingssysteem of ventilatieconvector gekoeld, wat leidt tot een koeler binnenklimaat.

Hybride warmtepomp versus hybride CV-ketel

Het is belangrijk om de hybride warmtepomp niet te verwarren met een hybride CV-ketel. Een hybride CV-ketel is een ketel die ontworpen is om in combinatie te werken met een warmtepomp, maar niet per se een hybride warmtepomp bevat. Een hybride warmtepomp is een volwaardig systeem dat zowel warmtepomp als CV-ketel bevat.

Naast hybride warmtepompen zijn er ook volledige warmtepompen. Deze werken zonder het CV-ketelaspect, maar kunnen wel energie uit lucht, bodem of water halen om de woning te verwarmen.

Werking van de hybride warmtepomp

De werking van een hybride warmtepomp is gebaseerd op het principe van warmtewisseling. De warmtewisselaar haalt warmte uit de buitenlucht of uit afgezogen ventilatielucht en gebruikt deze om het water in het verwarmingssysteem op te warmen. Deze warmtebron kan afhankelijk van de uitvoering een combinatie van buitenlucht en ventilatielucht zijn.

De temperatuur die de warmtepomp kan bereiken is lager dan bij een traditionele CV-ketel. Typisch is dat een hybride warmtepomp het water in radiatoren tot maximaal 45 tot 55 graden kan opwarmen, terwijl een CV-ketel temperaturen tot 80 graden kan leveren. Dit heeft gevolgen voor de geschiktheid van bestaande radiatoren. In het volgende gedeelte wordt ingegaan op de technische eisen voor verwarmingssystemen in combinatie met een hybride warmtepomp.

Geschiktheid van woningen voor een hybride warmtepomp

De geschiktheid van een woning om een hybride warmtepomp te installeren is afhankelijk van verschillende factoren, zoals de isolatie, het type verwarming en de ruimte voor installatie.

Isolatie

Woningen gebouwd na 2000 hebben over het algemeen een goede isolatie en zijn vaak geschikt voor alle soorten warmtepompen. Voor woningen gebouwd tussen 1992 en 2000 is de isolatie meestal nog net voldoende voor een hybride warmtepomp, maar in sommige gevallen kan een "all-electric" oplossing al mogelijk zijn. Woningen die zijn gebouwd vóór 1992 hebben vaak een minder goede isolatie en zijn mogelijk niet geschikt voor een volledig elektrische warmtepomp. In dergelijke gevallen is een hybride oplossing een betere keuze.

Radiatoren

In principe kunnen bestaande radiatoren gebruikt worden in combinatie met een hybride warmtepomp. Echter, de lage temperatuur die een warmtepomp kan leveren (maximaal 55 graden) kan ervoor zorgen dat de radiatoren minder efficiënt werken. Om te testen of de huidige radiatoren geschikt zijn, kan een eenvoudige test uitgevoerd worden: wacht tot de buitentemperatuur daalt tot ongeveer 5 graden en zet de radiatoren op 50 graden. Als het huis daarna nog steeds goed warm wordt, zijn de radiatoren waarschijnlijk geschikt.

Als de verwarming niet voldoet, kan aandacht besteed worden aan radiatoren-ventilatoren. Deze kleine apparaten verspreiden de warmte sneller in de ruimte en kunnen de efficiëntie van de verwarming verbeteren. Ze zijn relatief goedkoop en makkelijk te installeren.

Ruimte voor installatie

Het is belangrijk om te controleren of er voldoende ruimte is voor de installatie van een hybride warmtepomp. In appartementen kan het bijvoorbeeld moeilijk zijn om een buitenunit te plaatsen. In dergelijke gevallen kan een hybride warmtepomp met een binnenunit een betere oplossing zijn.

Kosten van een hybride warmtepomp

De kosten van een hybride warmtepomp variëren afhankelijk van het merk, het type en het vermogen. Een overzicht van de gemiddelde kosten is te vinden in onderstaande tabel:

De investering is aanzienlijk, maar er zijn subsidies beschikbaar om de kosten te verlagen. Daarnaast is het systeem energiezuinig, wat op de lange termijn geld bespaart op de energierekening. De terugverdientijd van een hybride warmtepomp ligt gemiddeld op 7 jaar, terwijl de levensduur meestal ongeveer 15 jaar is.

Subsidies en financiering

De overheid biedt subsidies aan voor de aankoop en installatie van een hybride warmtepomp. Voor huiseigenaren met een laag of middeninkomen is het bovendien mogelijk om verduurzaming tegen 0% rente te financieren. Dit maakt de investering voor een breed publiek toegankelijker.

Het is belangrijk om te weten dat subsidies en financieringsopties kunnen variëren per regio en per jaar. Het advies is om bij het plaatsen van een warmtepomp te informeren over de beschikbare financieringsmogelijkheden en subsidies om de kosten zoveel mogelijk te verlagen.

Kwaliteit en prestaties: Testresultaten van de Vereniging Eigen Huis

De Vereniging Eigen Huis heeft samen met de Consumentenbond en andere partijen zes merken hybride warmtepompen getest. Het doel van de test was om de prestaties van de verschillende modellen te beoordelen en eventuele kwaliteitsproblemen op te sporen.

De testresultaten tonen aan dat er geen enkele "beste uit de test" is. De prestaties van de hybride warmtepompen hangen sterk af van het type woning en het stookgedrag van de huiseigenaar. Dit betekent dat het kiezen van het juiste model afhankelijk is van de specifieke omstandigheden van de woning en de gebruiker.

De Consumentenbond adviseert huiseigenaren om zorgvuldig te kiezen en eventueel het advies in te winnen van een ervaren installateur. Het is ook verstandig om de garanties en de service-voorwaarden van de leverancier te bekijken, omdat deze van grote invloed kunnen zijn op de langdurige prestaties van het systeem.

Voorlichting en ondersteuning voor huiseigenaren

De overheid en diverse organisaties werken aan het creëren van een helder beeld voor huiseigenaren die overwegen om een hybride warmtepomp te installeren. In december is een voorlichtingscampagne gestart om consumenten op te voeden over de mogelijkheden en eisen rondom warmtepompen. De campagne richt zich op het beantwoorden van vragen zoals "Geldt de normering ook voor mij?" en "In welke gevallen val ik onder één van de uitzonderingen?"

De landingspagina verbeterjehuis.nl biedt een overzicht van hoe een warmtepomp werkt, welke randvoorwaarden er gelden en welke typen warmtepompen het beste passen bij bepaalde woningtypes. Daarnaast is er ook een test om te bepalen of een woning geschikt is voor een warmtepomp en welk type het meest geschikt lijkt.

Uitzonderingen en VvE’s

Voor appartementen en VvE’s (Vereniging van Eigenaren) kan het moeilijker zijn om een hybride warmtepomp te installeren. De verplichting om een hybride warmtepomp te installeren geldt namelijk niet voor alle woningtypes en situaties. In sommige gevallen zijn er uitzonderingen mogelijk, zoals wanneer de woning niet geschikt is voor een warmtepomp of er onvoldoende ruimte is voor de installatie.

Het is belangrijk dat huiseigenaren en VvE’s deze uitzonderingen goed begrijpen en weten hoe ze deze kunnen aanvragen. Het is raadzaam om het advies in te winnen van een professionele installateur of een adviseur die gespecialiseerd is in duurzame verwarmingsoplossingen.

Levertijd en voorbereiding

De huidige marktsituatie zorgt voor langere levertijden voor hybride warmtepompen. Door de wereldwijde vraag en chipgebrek is de levertijd momenteel ongeveer 10 tot 12 maanden. Dit betekent dat huiseigenaren goed moeten voorbereiden als ze overwegen om een hybride warmtepomp te installeren. Het is verstandig om vroeg genoeg te beginnen met het indienen van subsidiesaanvragen en het zoeken naar een geschikte installateur.

Conclusie

Hybride warmtepompen zijn een interessante en duurzame oplossing voor de verwarming van huizen. Ze combineren de voordelen van een warmtepomp met die van een traditionele CV-ketel, waardoor ze flexibel reageren op de energiebehoeften van een woning. De investering is aanzienlijk, maar wordt gecompenseerd door subsidies en energiebesparing op de lange termijn.

De geschiktheid van een woning voor een hybride warmtepomp hangt af van de isolatie, het type verwarming en de beschikbare ruimte. Het is verstandig om een test uit te voeren om te zien of de bestaande radiatoren geschikt zijn en eventueel radiatoren-ventilatoren aan te schaffen om de efficiëntie te verbeteren.

Het kiezen van het juiste model is belangrijk en moet gebeuren op basis van de specifieke omstandigheden van de woning. De test die de Vereniging Eigen Huis heeft uitgevoerd toont aan dat er geen enkele "beste uit de test" is, wat betekent dat het kiezen van het juiste model afhankelijk is van de individuele situatie.

Voor huiseigenaren die overwegen om een hybride warmtepomp te installeren is het belangrijk om goed geïnformeerd te zijn. De voorlichtingscampagne van de overheid en de informatie op verbeterjehuis.nl zijn waardevolle bronnen om te leren over de mogelijkheden en eisen van warmtepompen. Ook het advies van een ervaren installateur is aan te raden om ervoor te zorgen dat de warmtepomp correct wordt geïnstalleerd en goed werkt.

Bronnen

1. Alpha Ventilatie
2. N-TRA
3. Officiële Bekendmakingen