Warmtepomp en Cv-ketel: vergelijking van vermogen en efficiëntie in verwarmingsinstallaties

Published by Redactie on oktober 6, 2025 | Category warmtepomp

Een moderne verwarmingsinstallatie speelt een essentiële rol in de energieprestatie van een woning. Tegenwoordig zijn er verschillende opties beschikbaar, waaronder het gebruik van een warmtepomp of een conventionele Cv-ketel. Vaak ligt de vraag centraal of het vermogen van een warmtepomp hetzelfde is als dat van een Cv-ketel. In dit artikel wordt ingegaan op de technische kenmerken, het rendement en de praktische toepassing van beide verwarmingsmethoden. Op basis van recente informatie over warmtepompen en Cv-ketels wordt bepaald of hun vermogen op elkaar aansluit, en wat de consequenties zijn voor de keuze van een verwarmingsinstallatie in het kader van renovatie of nieuwbouw.

Inleiding

Het energieverbruik van verwarmingsinstallaties speelt een cruciale rol in de duurzaamheid van woningen. Een warmtepomp en een Cv-ketel zijn beide systemen die verwarming aan huis en warm water zorgen, maar op een fundamenteel andere manier. De Cv-ketel verbrandt gas om warmte te genereren, terwijl een warmtepomp warmte uit de omgeving (lucht, grond of water) opwekt en opwaardeert. Deze fundamentele verschillen hebben ook gevolgen voor het energieverbruik, het rendement en het vermogen van beide systemen.

Het concept van vermogen in dit context verwijst naar de hoeveelheid warmte die elk systeem per tijdseenheid kan leveren. Een warmtepomp is in staat om meer warmte te leveren dan de hoeveelheid elektriciteit die het verbruikt, terwijl een Cv-ketel een rendement heeft van maximaal 100%. Dit verschil speelt een belangrijke rol bij het bepalen of beide systemen qua vermogen qua vergelijkbaar zijn.

In het volgende gedeelte worden de technische aspecten van warmtepompen en Cv-ketels besproken, waarna de efficiëntie en het vermogen worden vergeleken.

Hoe werkt een warmtepomp?

Een warmtepomp is een elektrisch aangedreven systeem dat warmte uit de omgeving opwekt en deze opwaardeert tot een bruikbaar niveau. Het principe is vergelijkbaar met dat van een koelkast: warmte wordt verzameld uit een koele bron (buitenlucht, grond of water) en overgedragen naar een warme omgeving (binnen in het huis). Het proces maakt gebruik van een koudemiddel en een compressieproces om de warmtegraad te verhogen.

Een warmtepomp kan 3 tot 5 kWh warmte genereren per 1 kWh elektriciteit die het verbruikt. Dit rendement wordt uitgedrukt in de COP (Coefficient of Performance). Een COP van 3 betekent dat 3 kWh warmte wordt opgewekt bij het verbruik van 1 kWh elektriciteit. Dit maakt warmtepompen aanzienlijk efficiënter dan conventionele elektrische verwarmingssystemen, die een COP van 1 hebben.

Het vermogen van een warmtepomp wordt bepaald door de hoeveelheid warmte die het systeem per tijdseenheid kan leveren. Dit hangt af van factoren zoals de omgevingstemperatuur, de type warmtepomp (lucht-water, grond-water, of water-water) en de isolatiegraad van de woning.

Hoe werkt een Cv-ketel?

Een Cv-ketel, ook wel verwarmingselement genoemd, verbrandt gas (meestal aardgas) om warmte te genereren. Het systeem bestaat uit een ketel die warm water opwekt, die vervolgens via radiatoren in de woning wordt verspreid. Voor het warme water in de keuken en badkamer is soms een aparte boiler nodig.

Het rendement van een Cv-ketel is maximaal 100%, omdat het verbrande gas alle warmte levert. In de praktijk is het rendement iets lager vanwege verliezen door straling en uitlaatgassen. Moderne HR-ketels (hoge rendementketels) bereiken rendementen van 90% of hoger.

Het vermogen van een Cv-ketel wordt bepaald door de hoeveelheid warmte die het systeem per tijdseenheid kan leveren. Dit hangt af van de grootte van de ketel en de hoeveelheid gas die verbrand kan worden. Een typische Cv-ketel kan tussen 30 en 50 kW aan vermogen leveren, afhankelijk van de grootte van de woning.

Vergelijking van vermogen en rendement

Rendement

Een van de duidelijkste verschillen tussen een warmtepomp en een Cv-ketel is het rendement. Een warmtepomp kan 3 tot 5 kWh warmte leveren per 1 kWh elektriciteit, wat een COP van 3 tot 5 betekent. Dit rendement is aanzienlijk hoger dan dat van een Cv-ketel, die een maximaal rendement heeft van 100%.

Het hoge rendement van een warmtepomp maakt het systeem efficiënter en duurzamer, zeker wanneer het wordt aangedreven door groene elektriciteit. De CV-ketel, daarentegen, heeft een lagere efficiëntie, maar is technisch eenvoudiger en in sommige gevallen goedkoper in aankoop en onderhoud.

Vermogen

Het vermogen van een warmtepomp en een Cv-ketel kan op het eerste gezicht gelijk lijken. Beide systemen kunnen in de orde van grootte van 30 tot 50 kW aan warmte leveren, afhankelijk van de grootte van de woning en de warmtevraag. Echter, het verschil zit in de manier waarop het vermogen wordt gegenereerd.

Een warmtepomp gebruikt elektriciteit om warmte op te wekken, terwijl een Cv-ketel het warmtevermogen volledig levert door gasverbranding. Hierdoor is het vermogen van een warmtepomp afhankelijk van de omgevingstemperatuur en de efficiëntie van het systeem. In koud weer kan het rendement van een warmtepomp dalen, wat de warmteproductie beïnvloedt.

In tegenstelling hiermee levert een Cv-ketel een consistent vermogen zolang er gas beschikbaar is. Het is dus minder gevoelig voor omgevingseffecten, maar heeft wel een hogere CO₂-uitstoot.

Hybride systemen: combinatie van warmtepomp en Cv-ketel

In sommige situaties is het mogelijk om een warmtepomp te combineren met een bestaande Cv-ketel. Dit leidt tot een hybride installatie die het beste van beide werelden combineert. De warmtepomp neemt het grootste deel van de verwarming op zich, terwijl de Cv-ketel inkomt bij piekbelastingen of bij lage buitentemperaturen. Ook is de Cv-ketel verantwoordelijk voor het opwekken van warm water.

Een hybride installatie heeft verschillende voordelen:

Lager CO₂-gehalte: Het vermogen van een hybride installatie is qua warmteproductie vergelijkbaar met dat van een Cv-ketel, maar de CO₂-uitstoot is aanzienlijk lager.
Efficiënter gebruik van energie: De warmtepomp levert het grootste deel van de warmte met minder energie-inzet.
Minder afhankelijkheid van omgevingstemperatuur: De Cv-ketel zorgt voor een extra warmtebron bij lage temperaturen.
Lagere investerings- en onderhoudskosten: Een hybride warmtepomp is vaak goedkoper in aankoop en onderhoud dan een volledig elektrische warmtepomp.

Het nadeel van een hybride installatie is dat het niet volledig elektrisch is en dus niet volledig onafhankelijk van gas. Toch is het een praktische oplossing voor woningen die niet volledig kunnen overstappen naar een all-electric verwarmingsinstallatie.

Invloed van isolatie op het rendement van een warmtepomp

De efficiëntie van een warmtepomp is sterk afhankelijk van de isolatiegraad van de woning. Een goed geïsoleerde woning heeft een lagere warmtevraag, wat betekent dat een warmtepomp minder vermogen moet leveren om de gewenste temperatuur te bereiken. Dit zorgt voor een hoger rendement en lagere energiekosten.

In nieuwbouwwoningen is het vaak eenvoudiger om een volledig elektrische warmtepomp te installeren, omdat de isolatiegraad meestal hoog is. In oude woningen, daarentegen, kan het rendement van een warmtepomp lager zijn vanwege slechtere isolatie. Dit maakt een hybride installatie een aantrekkelijke optie.

Een warmtepomp werkt optimaal bij een temperatuur die onder de 60 graden ligt. In woningen met bestaande radiatoren die een hogere temperatuur vereisen, kan een warmtepomp minder efficiënt werken. In dergelijke gevallen is het verstandig om te overwegen of de radiatoren worden aangepast of of er een hybride systeem wordt geïnstalleerd.

Klimaatinvloed van het koudemiddel in warmtepompen

Het klimaat-effect van een warmtepomp hangt ook af van het gebruikte koudemiddel. In de verleden werden vaak synthetische koudemiddelen gebruikt, zoals fluorkoolwaterstoffen (F-gassen). Deze stoffen hebben een sterk broeikaseffect en kunnen bij lekken of verkeerd afval een aanzienlijke impact hebben op het klimaat.

In nieuwere warmtepompen wordt vaak een natuurlijk koudemiddel gebruikt, zoals propaan, isobutaan, CO₂ of ammoniak. Deze stoffen hebben een veel lager broeikaseffect en zijn daarom een klimaatvriendelijker keuze. Bij de aankoop van een warmtepomp is het daarom verstandig om rekening te houden met het type koudemiddel dat wordt gebruikt.

CO₂-uitstoot en duurzaamheid

Een warmtepomp levert in het algemeen minder CO₂ uit dan een Cv-ketel, zeker als het wordt aangedreven door groene elektriciteit. In vergelijking met een HR-ketel kan de CO₂-uitstoot van een warmtepomp met 30% tot 65% dalen. Dit maakt warmtepompen een interessante optie voor de overgang naar een duurzamere energievoorziening.

De CO₂-uitstoot van een warmtepomp is echter niet volledig nul. De productie van elektriciteit, de productie en transport van de warmtepomp zelf, en het gebruik van koudemiddelen met een broeikaseffect zorgen voor een bepaalde CO₂-uitstoot. Toch is de netto CO₂-uitstoot van een warmtepomp aanzienlijk lager dan die van een Cv-ketel.

Invloed van elektriciteitsspanning en groene stroom

Het energieverbruik van een warmtepomp neemt toe, omdat het elektrisch aangedreven is. Dit betekent dat de keuze voor groene stroom een belangrijke rol speelt in de duurzaamheid van het systeem. In de toekomst, wanneer meer elektriciteit uit duurzame bronnen komt, zal het CO₂-gehalte van een warmtepomp nog verder dalen.

De keuze voor groene stroom is daarom een aanrader voor wie wil bijdragen aan een klimaatvriendelijke woning. Het is mogelijk om groene stroom aan te schaffen via groene energieleveranciers of door eigen elektriciteit te genereren via zonnepanelen.

Samenvatting van de voordelen en nadelen

De volgende tabel geeft een overzicht van de voordelen en nadelen van een warmtepomp en een Cv-ketel:

Kenmerk	Warmtepomp	Cv-ketel
Rendement	COP 3 tot 5	Max. 100%
Vermogen	30 tot 50 kW	30 tot 50 kW
CO₂-uitstoot	Laag	Hoog
Energiebron	Elektriciteit	Gas
Invloed van isolatie	Ja	Nee
Invloed van omgevingstemperatuur	Ja	Nee
Efficiëntie	Hoog	Middel
Klimaatvriendelijkheid	Ja	Nee
Investering	Hoger	Lager
Onderhoud	Minder	Meer
Aanpassing aan woning	Ja	Nee

Conclusie

De vraag of het vermogen van een warmtepomp hetzelfde is als dat van een Cv-ketel is niet eenvoudig te beantwoorden. Beide systemen kunnen in de orde van grootte van 30 tot 50 kW aan warmte leveren, wat qua vermogen gelijk is. Het verschil zit in de manier waarop het vermogen wordt gegenereerd. Een warmtepomp maakt gebruik van elektriciteit om warmte op te wekken, terwijl een Cv-ketel warmte genereert door gasverbranding.

Het rendement van een warmtepomp is aanzienlijk hoger dan dat van een Cv-ketel, wat betekent dat het systeem efficiënter werkt en minder energie verbruikt. Daarnaast is een warmtepomp klimaatvriendelijker, zeker wanneer het aangedreven wordt door groene elektriciteit. In combinatie met een Cv-ketel kan een warmtepomp ook een hybride systeem vormen, wat een praktische oplossing biedt voor woningen die niet volledig kunnen overstappen naar een all-electric verwarmingsinstallatie.

De keuze tussen een warmtepomp en een Cv-ketel hangt af van verschillende factoren, waaronder de isolatiegraad van de woning, de beschikbaarheid van elektriciteit, de wens naar duurzaamheid, en de budgettaire mogelijkheden. Voor wie wil bijdragen aan een duurzamere toekomst is een warmtepomp een aantrekkelijke optie. Voor woningen met technische of budgettaire beperkingen kan een hybride installatie een goede tussentijdse oplossing bieden.