Verwacht elektriciteitsverbruik van een warmtepomp: Factoren, berekening en besparing

Een warmtepomp is tegenwoordig een populaire keuze voor het verwarmen van woningen, aangezien het energiezuiniger werkt dan traditionele verwarmingssystemen zoals gascv-ketels. Toch is het belangrijk om te begrijpen hoeveel elektriciteit een warmtepomp gemiddeld verbruikt, hoe dit verbruik beïnvloed wordt en hoe het kan worden berekend. Deze kennis is essentieel voor eigenaren die overwegen om over te stappen op warmtepompverwarming of die hun energieverbruik willen optimaliseren.

Deze artikel biedt een gedetailleerde uitleg over het verwachte elektriciteitsverbruik van een warmtepomp, met aandacht voor het type systeem, de invloed van het rendement (COP), de berekening van het jaarverbruik en factoren die het verbruik verder bepalen. We bekijken ook de voordelen en uitdagingen van het gebruik van hybride systemen.

Inleiding

Een warmtepomp haalt warmte uit de omgeving — zoals de buitenlucht, de bodem of water — en gebruikt elektriciteit om deze warmte op te tillen naar de gewenste temperatuur. De efficiëntie van dit proces wordt uitgedrukt in de Coefficient of Performance (COP). Hoe hoger de COP, hoe efficiënter de warmtepomp werkt, en hoe lager het elektriciteitsverbruik per kilowattuur warmte.

Gemiddeld verbruikt een warmtepomp tussen de 2000 en 5000 kWh per jaar, afhankelijk van het type systeem, de isolatie van de woning en het rendement. Voor een hybride warmtepomp, die elektriciteit combineert met gas, ligt het verbruik tussen de 1500 en 3000 kWh per jaar, met een bijdrage aan het gasverbruik.

Bij het overwegen van een warmtepomp is het belangrijk om niet alleen het type systeem en de installatiekosten in overweging te nemen, maar ook het jaarlijkse elektriciteitsverbruik en de potentiële energiebesparing. Hieronder geven we een overzicht van de belangrijkste factoren die het verbruik bepalen.

Factoren die het energieverbruik van een warmtepomp beïnvloeden

1. Type warmtepomp

Het type warmtepomp heeft een grote invloed op het elektriciteitsverbruik. De drie meest voorkomende typen zijn:

• Lucht/water-warmtepomp: Haalt warmte uit de lucht en zet deze om in warm water. Deze warmtepomp is eenvoudig te installeren en goedkoper in aankoop, maar heeft in de winter een lager rendement omdat de buitentemperatuur sterk kan schommelen.
• Water/water-warmtepomp: Haalt warmte uit grondwater of een bodembron. Deze warmtepomp is iets duurder, maar heeft een constantere warmtebron, wat leidt tot een hoger rendement en lager energieverbruik.
• Hybride warmtepomp: Combineert een elektrische warmtepomp met een traditionele gascv-ketel. Dit systeem is efficiënt in normale weersomstandigheden, maar gebruikt gas in uitzonderlijke koude situaties.

Gemiddeld verbruikt een lucht/water-warmtepomp tussen de 2000 en 3000 kWh per jaar, terwijl een hybride warmtepomp ligt tussen de 1500 en 3000 kWh per jaar, met een gedeelte aan gasverbruik.

2. Rendement (COP)

Het rendement van een warmtepomp wordt uitgedrukt in de Coefficient of Performance (COP). Dit getal geeft aan hoeveel warmte de warmtepomp kan leveren per kilowattuur elektriciteit. Bijvoorbeeld: een COP van 4 betekent dat 1 kWh elektriciteit 4 kWh warmte oplevert.

De COP kan variëren afhankelijk van de buitentemperatuur. Op koude dagen daalt het rendement, waardoor de warmtepomp meer stroom verbruikt. In de winter kan de COP bijvoorbeeld dalen tot 2 of 3, terwijl hij in de herfst of lente gemiddeld rond de 4 ligt.

Een warmtepomp met een hogere COP is dus efficiënter en verbruikt minder stroom. Dit maakt het belangrijk om bij de aanschaf van een warmtepomp niet alleen te kijken naar de initiële aankoopprijs, maar ook naar het rendement.

3. Grootte van de woning en isolatie

Het energieverbruik van een warmtepomp is sterk afhankelijk van de grootte van de woning en de kwaliteit van de isolatie. Een goed geïsoleerde woning verliest minder warmte, wat resulteert in een lager verbruik van de warmtepomp.

De volgende factoren spelen hier een rol:

• Oppervlakte van de woning: Een woning van 80 tot 120 m² verbruikt gemiddeld tussen de 2000 en 3000 kWh per jaar.
• Isolatiegraad: Een woning met een EPC-label van A of B heeft minder energie nodig voor verwarming dan een woning met een EPC-label van D of E.
• Aantal bewoners: Meer personen in de woning betekenen meer warmtebehoefte, wat het verbruik kan verhogen.

4. Gebruik van het systeem

Het energieverbruik van een warmtepomp is ook afhankelijk van hoe vaak en hoe intensief het systeem wordt gebruikt. Factoren die het verbruik beïnvloeden zijn:

• Tijd van het jaar: In de winter verbruikt de warmtepomp meer stroom, omdat de COP lager is.
• Temperatuurinstellingen: Een hogere instelling van de verwarmingsgraad leidt tot een hoger verbruik.
• Gebruik van warm water: Het opwekken van warm water heeft een andere COP dan ruimteverwarming, doordat het temperatuurverschil anders is.

Hoe bereken je het verwachte elektriciteitsverbruik van een warmtepomp?

Er zijn verschillende methoden om het jaarverbruik van een warmtepomp te berekenen. Hieronder geven we twee veelgebruikte formules en een rekenvoorbeeld.

1. Formule op basis van gasverbruik

Deze formule kan worden gebruikt voor hybride warmtepompen:

Jaarlijks elektriciteitsverbruik (kWh) = (Aantal m³ gas × 10 kW / COP) × 0,65

• Aantal m³ gas: Het jaarverbruik aan gas voor verwarming.
• COP: Het rendement van de warmtepomp.
• 0,65: Het percentage van het jaar dat de warmtepomp verantwoordelijk is voor de verwarming.

Rekenvoorbeeld:

• Gasverbruik: 1500 m³
• COP: 3,5
• Percentage gebruik hybride warmtepomp: 65%

Berekening:
(1500 × 10 / 3,5) × 0,65 = (15000 / 3,5) × 0,65 ≈ 4285,7 × 0,65 ≈ 2786 kWh

Dit betekent dat de hybride warmtepomp gemiddeld ongeveer 2786 kWh per jaar verbruikt.

2. Formule op basis van thermisch vermogen

Een alternatieve methode is om het thermisch vermogen te berekenen en dit te delen door de COP:

Jaarlijkse energiekosten = (Thermisch vermogen / COP) × Stroomprijs per kWh

• Thermisch vermogen: Het huidige gasverbruik van de woning vermenigvuldigd met 8,82.
• COP: Het rendement van de warmtepomp.
• Stroomprijs per kWh: De actuele elektriciteitsprijs.

Rekenvoorbeeld:

• Gasverbruik: 1500 m³
• Stroomprijs: € 0,40 per kWh
• COP: 3,5

Thermisch vermogen:
1500 × 8,82 = 13230 kWh

Elektriciteitsverbruik:
13230 / 3,5 = 3780 kWh

Jaarlijks verbruik in euro’s:
3780 × 0,40 = € 1512

Het verschil met een cv-ketel

In tegenstelling tot een warmtepomp, werkt een cv-ketel op gas. Dit betekent dat het elektriciteitsverbruik van een cv-ketel vrij laag is, maar het gasverbruik aanzienlijk hoger.

• Gemiddeld gasverbruik: 700 m³ per jaar.
• Gemiddeld elektriciteitsverbruik van een warmtepomp: 2000-3000 kWh.
• Gemiddeld elektriciteitsverbruik van een cv-ketel: 11.690 kWh (voor het leveren van dezelfde hoeveelheid warmte).

Een cv-ketel verbruikt dus ongeveer 10 keer zoveel elektriciteit als een warmtepomp om dezelfde hoeveelheid warmte te leveren. Dit maakt een warmtepomp aantrekkelijk als je energie wilt besparen, maar het betekent ook dat het verbruik van elektriciteit een belangrijke factor is bij de keuze voor een warmtepomp.

Hybride warmtepompen: Voordelen en uitdagingen

Een hybride warmtepomp combineert een elektrische warmtepomp met een traditionele gascv-ketel. Deze oplossing biedt een aantal voordelen:

• Lager elektriciteitsverbruik: Bij normale weersomstandigheden is de warmtepomp het hoofdbestanddeel van het systeem. In uitzonderlijke koude situaties neemt de cv-ketel het over, zodat er geen extra elektriciteit nodig is.
• Lagere aanschafkosten: Een hybride warmtepomp is vaak goedkoper dan een volledig elektrische warmtepomp, omdat er geen investering in een warme ombouw nodig is.
• Minder afhankelijk van de buitentemperatuur: In streng vriesweer kan de cv-ketel als back-up fungeren, zodat er geen koude kamers zijn.

Een nadeel is dat een hybride warmtepomp niet volledig duurzaam is, omdat het gascv-ketel gebruikt. Toch kan het een goede overgangsoptie zijn voor huiseigenaren die niet direct willen overgaan op een volledig elektrisch verwarmingssysteem.

Tips om het elektriciteitsverbruik van je warmtepomp te besparen

Als je het elektriciteitsverbruik van je warmtepomp wilt verminderen, zijn er een aantal praktische stappen die je kunt nemen:

1. Goede isolatie: Zorg dat je woning goed is geïsoleerd, zodat er minder warmte verloren gaat. Dit verlaagt het verbruik van de warmtepomp.
2. Laag temperatuurinstellen: Stel de verwarmingsgraad lager in. Elke graad minder kan het verbruik aanzienlijk verminderen.
3. Werk met een professionele installateur: Zorg dat je warmtepomp goed geïnstalleerd is en regelmatig onderhouden wordt.
4. Gebruik een slimme thermostaat: Een slimme thermostaat kan het gebruik van de warmtepomp optimaliseren, zodat het alleen aanstaat wanneer nodig is.
5. Kies voor een warmtepomp met een hoge COP: Een warmtepomp met een hoger rendement verbruikt minder stroom per kilowattuur warmte.

Conclusie

Het verwachte elektriciteitsverbruik van een warmtepomp ligt gemiddeld tussen de 2000 en 5000 kWh per jaar, afhankelijk van het type systeem, de isolatie van de woning en het rendement. Een lucht/water-warmtepomp verbruikt iets meer stroom dan een water/water-warmtepomp, terwijl een hybride warmtepomp het verbruik kan verlagen door gebruik te maken van een cv-ketel in uitzonderlijke koude situaties.

Het verbruik is te berekenen met behulp van formules die het gasverbruik of thermisch vermogen in relatie brengen tot het rendement van de warmtepomp. Het is belangrijk om te weten dat het verbruik niet vaststaat, maar afhankelijk is van de individuele omstandigheden van de woning en het systeem.

Door de juiste warmtepomp te kiezen en het gebruik ervan te optimaliseren, kun je aanzienlijke energiebesparingen realiseren. Een goed geïsoleerde woning en een warmtepomp met een hoge COP zijn essentieel voor het bereiken van een laag energieverbruik en een duurzame verwarming.

Bronnen

1. Klimaatexpert – COP, SCOP en rendement
2. Bobex – Hybride warmtepomp verbruik
3. Demargaretha – Energieverbruik van een woning met warmtepomp
4. Viessmann – Stroomverbruik van een warmtepomp
5. Warmtepomp-gids – Verbruik en kosten