Warmtepompen in de woning: ervaringen, technische voorwaarden en voor- en nadelen

Inleiding

De transitie naar duurzame verwarmingssystemen zoals warmtepompen staat momenteel centraal in de discussie rondom energiebesparing en klimaatmaatregelen in Nederland. In dit artikel delen we ervaringen van huiseigenaren, installateurs en technische experts die op basis van praktijkgebruik, technische berekeningen en voorzichtigheden betreffende de installatie van warmtepompen hun kennis en opvattingen beschrijven. Op basis van deze input worden de technische voorwaarden, de regeling van het systeem, het energieverbruik en de financiële aspecten van warmtepompen besproken. Daarnaast komen mogelijke risico’s, zoals geluidshinder en gezondheidsaspecten door het isoleren van woningen, aan de orde. Het artikel biedt zo een kritisch, feitengebaseerd overzicht van de huidige stand van zaken.

Technische voorwaarden voor een warmtepompsysteem

Bouwjaar, isolatie en transmissieberekening

Een van de eerste stappen voorafgaand aan de installatie van een warmtepomp is het uitvoeren van een transmissieberekening. Dit is een berekening die aantoont of een woning voldoet aan de randvoorwaarden voor een warmtepompsysteem. Volgens een gebruiker op forum AVROTROS is deze berekening essentieel: “Iedere woning moet vooraf gecontroleerd worden of deze voldoet aan de randvoorwaarden d.m.v. een transmissieberekening. Wij hebben dat laten doen.” Deze berekening bepaalt of de woning voldoende geïsoleerd is om een warmtepomp efficiënt te laten werken. Zoals beschreven door een eigenaar van een vrijstaand huis uit 1974 met uitgebreide isolatiemaatregelen, is isolatie een essentieel onderdeel voor het succes van een warmtepomp.

Vloerverwarming versus radiatoren

Een warmtepomp werkt meest efficiënt met vloerverwarming in plaats van radiatoren. Een technisch expert in een forum meldt: “Een warmtepomp verwarming werkt alleen goed bij vloerverwarming.” Dit komt doordat vloerverwarming lager temperatuurverschil nodig heeft dan radiatoren, waardoor de COP (Coefficient of Performance) van de warmtepomp hoger kan blijven. In het geval van een gebruiker is vloerverwarming beneden aanwezig voor 60 m², terwijl de rest van de woning uit oude radiatoren bestaat. De sturing van deze radiatoren gebeurt met thermostaatkranen, en de vloerverwarming met een Tado thermostaat in de huiskamer.

Sturing en regeling

Een correcte regeling van het systeem is cruciaal voor het comfort en de efficiëntie van de warmtepomp. Een gebruiker benadrukt dat zijn huidige comfortniveau alleen mogelijk is door een “zeer nauwkeurige regeling”. Hoewel de installateur hierbij geholpen heeft, was de gebruiker zelf betrokken bij het meeste regelwerk. De temperatuur varieert gedetailleerd in de loop van de dag: van 21,2°C om 24:00 tot 20,5–20,8°C om 06:00, en weer oplopend tot 21,1°C in de middag. Dit duidt op een zeer gevoelige en gedetailleerde regeling.

De ervaringen van huiseigenaren

Energiebesparing en kosten

Een huiseigenaar die zijn warmtepomp in juli van het jaar ervoor heeft geïnstalleerd, is “zeer tevreden over de prestaties ervan.” De kosten zijn volgens hem gunstig en overeenkomstig de verwachtingen. Een andere gebruiker benadrukt dat de investering van 3300 euro in een warmtepomp in combinatie met een besparing van 10–15 m³ gas per maand een rendement biedt dat buiten de technische levensduur valt. Aangezien de gasprijs destijds rond de 0,60 euro per m³ lag, is dit over 45 jaar een aanzienlijke besparing. De investering is dus op lange termijn kosteneffectief.

Comfort en duurzaamheid

Een gebruiker benadrukt dat hij “altijd lekker warm” is in zijn woning, zelfs bij buitentemperaturen van -15°C. Dit benadrukt de betrouwbaarheid van warmtepompen in extreme weersomstandigheden. Daarnaast benadrukt hij dat het geen “goede gadget” is, maar een serieuze investering. Andere gebruikers benadrukken dat warmtepompen ideaal zijn voor mensen die de hele dag thuis zijn, aangezien het systeem beter presteert als het continu draait.

Kritiek en alternatieven

Hoewel warmtepompen veel voordelen bieden, zijn er ook kritische stemmen. Een gebruiker benadrukt dat een systeem met een aparte warmtepompboiler niet ideaal is. Volgens installateurs en technische experts is het afgeraden om een warmtepompboiler los van het verwarmingssysteem te gebruiken, aangezien de warmtepomp in cv-stand het beste presteert. Ook is er geen controle op het energieverbruik per functie (verwarming of warm water), wat problemen kan opleveren bij toekomstige energiebeheer en saldering.

Alternatieven als infraroodverwarming worden genoemd als een “goedkope en aangename” optie. Deze systemen zijn lokaal gericht en kunnen sneller reageren dan warmtepompen, maar bieden mogelijk minder energiebesparing op de lange termijn.

Technische uitdagingen

Geluidshinder

Een herhaaldelijk genoemd probleem is de geluidshinder die warmtepompen kunnen veroorzaken. Zoals genoemd in een opmerking: “Een cv-ketel maakt geen herrie, veel warmtepompen wel.” Dit is met name van toepassing op splitsinstallaties waarin de buitenunit geplaatst is in de directe omgeving van buren. De geluiden van meerdere pompen naast elkaar kunnen het geluid versterken, wat tot klachten kan leiden.

Gezondheidsrisico’s door isolatie

Een andere zorg is de gezondheid van bewoners als woningen worden “potdicht” gemaakt voor de installatie van een warmtepomp. De gebruiker benadrukt zijn zorgen dat het niet mogelijk is om voldoende te ventileren, wat ongezond kan zijn. Aan de andere kant benadrukt hij ook dat ventileren in de winter leidt tot koelverlies, wat het energieverbruik weer kan opdrijven. Dit maakt het een kwestie van balans en goed gecontroleerde luchtdichtheid.

Aansluiting en certificering

Een technisch vraagstuk dat door een gebruiker is genoemd, is de aansluiting van een warmtepomp. Hij benadrukt dat een F-gassen certificaat nodig is voor het aanpassen van een Remeha Elga Ace warmtepomp. Dit benadrukt dat de installatie niet alleen technisch maar ook juridisch enkele eisen stelt, inclusief de vereiste kwalificaties van de installateur.

Financiële en juridische aspecten

Investeringskosten en terugverdientijd

Een investering in een warmtepomp varieert per situatie, maar een gebruiker meldt dat hij 3300 euro heeft geïnvesteerd. Met een maandelijkse gasbesparing van 10–15 m³, waarbij gasprijs destijds rond de 0,60 euro per m³ lag, is de investering op lange termijn rendabel. Aangezien warmtepompen een technische levensduur van ongeveer 20–25 jaar hebben, ligt de terugverdientijd binnen die periode. Echter, onderhoudskosten zijn meestal lager dan bij gasverwarming, wat het rendement kan verhogen.

WOZ-waarde en leningen

Een gebruiker benadrukt dat er sprake was van een verbod op verhoging van de WOZ-waarde vanwege klimaatmaatregelen, maar dat deze regel later is veranderd. Daarnaast benadrukt hij dat huiseigenaren vaak leningen moeten opnemen om aan de klimaatregels te voldoen, en dat ze nu bestraft worden met verhoogde WOZ-waarden. Dit benadrukt de financiële druk op huiseigenaren en de noodzaak van subsidies of leningen om investeringen in duurzame verwarmingssystemen te financieren.

Samenvatting van voordelen en nadelen

Conclusie

De overstap naar warmtepompen brengt zowel kansen als uitdagingen met zich mee. Technisch gezien zijn warmtepompen een effectieve oplossing voor duurzame verwarming, maar ze vereisen een goed geïsoleerde woning, een nauwkeurige regeling en professionele installatie. Financieel gezien is de investering op lange termijn rendabel, maar de hoge initiële kosten kunnen een belemmering vormen. De ervaringen van huiseigenaren tonen aan dat de keuze voor een warmtepomp verstandig is, zolang er voldoende voorbereiding en controle plaatsvindt. Geluidshinder en gezondheidsrisico’s door isolatie zijn echter zorgwekkende aspecten die aandacht verdienen. In de toekomst zal het belang van warmtepompen waarschijnlijk nog toenemen, maar het is essentieel dat huiseigenaren goed geïnformeerd worden over alle aspecten van deze technologie.

Bronnen

1. Watmtepomp all electric van 7,2 kW voor verwarming en warm water van Alpha Innotec
2. Wie heeft er een warmtepompboiler?
3. Warmtepomp-installateur in regio Amsterdam