Lucht-water warmtepomp en vloerkoeling: opties, aandachtspunten en rendement

Published by Redactie on oktober 6, 2025 | Category warmtepomp

Voor duurzame verwarming en koeling in woningen zijn warmtepompen een steeds populairste keuze. Vooral in combinatie met vloerverwarming of vloerkoeling bieden ze efficiëntie, comfort en energiebesparing. In dit artikel bespreken we de toepassing van lucht-water warmtepompen in combinatie met vloerkoeling, inclusief mogelijke aandachtspunten, technische aansluitingen, rendement en alternatieven.

Inleiding

De lucht-water warmtepomp is een veelgebruikte keuze voor verwarming en warmwaterproductie in woningen. Het systeem onttrekt warmte uit de buitenlucht en zet deze om via een watercircuit voor verwarming en sanitair water. Een van de voordelen van dit type warmtepomp is dat het eenvoudig te combineren is met bestaande verwarmingssystemen zoals vloerverwarming. Bovendien is het mogelijk om vloerkoeling via de warmtepomp te realiseren, zolang het systeem omkeerbaar is.

Vloerkoeling werkt op een vergelijkbare manier als vloerverwarming, met het verschil dat in plaats van warm water, koelwater (ca. 18°C) door de vloerleidingen wordt gevoerd. Hierbij is het belangrijk te weten dat vloerkoeling via een warmtepomp niet zo efficiënt is als passieve koelsystemen zoals plafondkoeling. Bovendien zijn er ruimtelijke en technische beperkingen, zoals de risico’s op dauwvorming in vochtige ruimtes zoals badkamers.

In dit artikel gaan we dieper in op:

De geschiktheid van lucht-water warmtepompen voor vloerkoeling
Technische aansluitingen en systemen (gesloten verdeler, temperatuurbeheersing)
Aandachtspunten bij vloerkoeling in combinatie met lucht-water warmtepompen
Alternatieve koelsystemen zoals plafondkoeling
Rendement en energiekosten van passieve vs. actieve koeling

Lucht-water warmtepomp en vloerkoeling: geschiktheid en technische aansluiting

Een lucht-water warmtepomp is in principe geschikt voor vloerkoeling, maar alleen als het systeem omkeerbaar is. Een omkeerbare warmtepomp kan zowel verwarmen als koelen, wat essentieel is voor het omzetten van warmte naar koude. Bij vloerkoeling moet de warmtepomp koud water (ongeveer 18°C) door het vloerverwarmingssysteem pompen.

Het systeem maakt gebruik van een gesloten verdeler, zonder circulatiepomp, omdat bij passieve koeling geen menging van temperatuur nodig is. De aanvoer- en retourleidingen van de vloerverwarming worden op de warmtepomp aangesloten, zodat koud water kan stromen. Het voordeel van deze aanpak is dat er geen extra pomp of menginstallatie nodig is, wat het systeem eenvoudiger en minder kostbaar maakt.

De aanvoertemperatuur voor vloerkoeling is cruciaal. Bij een temperatuur onder de 18°C kan dauwvorming optreden, vooral in ruimtes met hoge luchtvochtigheid zoals badkamers. Daarom is het aan te raden om vloerkoeling niet in badkamers toe te passen. Alternatief kan men een klep installeren die automatisch sluit bij passieve koeling om condens te voorkomen. Deze klep kan worden aangestuurd via een contact van de warmtepomp.

Aandachtspunten bij vloerkoeling met lucht-water warmtepomp

1. Omkeerbaar systeem vereist

Niet elke lucht-water warmtepomp is geschikt voor koeling. Het systeem moet uitgerust zijn met een invertermotor en een compressor die in omgekeerde richting werkt. Het is daarom belangrijk om bij aankoop van een warmtepomp te controleren of deze omkeerbaar is.

2. Energieverbruik en rendement

Tijdens het koelen gebruikt de lucht-water warmtepomp actief energie om het koud water te pompen. Dit maakt het energetisch duurder dan passieve koelsystemen zoals plafondkoeling. De COP (Coefficient of Performance) van een lucht-water warmtepomp is afhankelijk van de buitentemperatuur. In de winter is de COP hoog, maar bij het koelen daalt deze aanzienlijk. Bij buitentemperaturen van -5°C kan de COP van een lucht-water warmtepomp bijvoorbeeld van 6 naar 4 dalen. Dit betekent dat het koelen per kWh actief duurder is.

3. Vloerbedekking en vloerkoeling

Niet alle vloerbedekkingen zijn geschikt voor vloerkoeling. Tapijt en vloerbedekkingen met een hoge isolatiegraad kunnen de warmte- of koudeoverdracht belemmeren. Het is daarom aan te raden om vloerkoeling te combineren met vloerbedekkingen die een goede warmtegeleiding bieden, zoals beton, tegels of houten vloeren met lage dikte.

4. Voorkeur voor droog systeem

Bij vloerkoeling is het aan te raden om een droog systeem te kiezen. Dit systeem bestaat uit voorgevormde isolatieplaten met ingebouwde leidingen, waardoor het makkelijker is om de temperatuur te beheersen en dauwvorming te voorkomen. Dit is vooral relevant bij lucht-water warmtepompen, waarbij de koeltemperatuur iets hoger is dan bij passieve systemen.

Alternatieve koelsystemen: plafondkoeling

Hoewel vloerkoeling via lucht-water warmtepompen een geldige optie is, is plafondkoeling vaak een betere keuze. Plafondkoeling is een watergedragen afgiftesysteem, net zoals vloerkoeling, maar biedt meer efficiëntie en comfort.

Voordeel van plafondkoeling:

Beter temperatuurbeheer: Plafondkoeling werkt op een passieve manier. Het koeloppervlak in het plafond neemt de warme lucht op en koelt deze af, zonder koude schokken of stroompjes.
Zo onzichtbaar als vloerkoeling: Het systeem is verwerkt in het plafond en maakt geen geluid.
Meer efficiënt dan vloerkoeling: Omdat het passief werkt, is het energieverbruik lager dan bij actieve koeling via een warmtepomp.

Nadeel van plafondkoeling:

Hogere aansluitkosten: Plafondkoeling vereist een speciale bouwafwerking in het plafond, wat vooral in bestaande woningen ingrijpend kan zijn.
Niet geschikt voor alle ruimtes: Plafondkoeling is bijvoorbeeld minder geschikt in ruimtes met lage plafonds of waar het plafond niet toegankelijk is voor installatie.

Rendement en energiekosten van lucht-water warmtepomp bij vloerkoeling

COP en EER als maatstaven

De COP (Coefficient of Performance) geeft aan hoe efficiënt een warmtepomp werkt bij verwarming. Voor koeling wordt vaak de EER (Energy Efficiency Ratio) gebruikt. Bij lucht-water warmtepompen is de EER echter lager dan de COP, omdat het actief werkt.

Een lucht-water warmtepomp heeft een COP van ca. 4 in de winter, maar bij koeling kan de EER dalen tot ongeveer 2,5. Dit betekent dat per kWh elektriciteit ca. 2,5 kWh koelekcalorieën worden geleverd. In vergelijking met een airco (die typisch een EER van 3 tot 4 heeft) is dit minder efficiënt.

Energiekosten

De energiekosten voor vloerkoeling met een lucht-water warmtepomp zijn dus hoger dan bij passieve koelsystemen. Dit maakt het vooral geschikt als bijverwarming of bijkoeling, en minder geschikt als hoofdkoelsysteem.

Conclusie

Lucht-water warmtepompen zijn een geschikte keuze voor vloerkoeling, maar met een aantal belangrijke aandachtspunten. Het systeem moet omkeerbaar zijn, en de aanvoertemperatuur dient boven de 18°C te liggen om dauwvorming te voorkomen. Bovendien is het energieverbruik bij actieve koeling hoger dan bij passieve systemen zoals plafondkoeling.

Voor een efficiëntere en comfortabelere koeling is plafondkoeling vaak een betere keuze, vooral in nieuwbouwprojecten of ingrijpende renovaties. In bestaande woningen kan vloerkoeling met een lucht-water warmtepomp een goede aanvulling zijn op andere koelsystemen.

Indien men toch kiest voor vloerkoeling, is het belangrijk om de juiste vloerbedekking te kiezen, een droog systeem te gebruiken en eventueel een klep te installeren in ruimtes met hoge vochtigheid. Ook is het verstandig om een ervaren installateur te raadplegen voor een maatwerkoplossing die past bij de situatie van de woning.