Waakvlam versus Warmtepomp: Energieverbruik en Toekomstperspectieven in Verwarmingstechnologie

Published by Redactie on oktober 6, 2025 | Category warmtepomp

Inleiding

In de huidige context van stijgende energieprijzen en groeiende aandacht voor duurzame energie, zijn er steeds meer vragen over de efficiëntie en toekomstbestendigheid van verwarmingsinstallaties in woningen. In dit artikel wordt een vergelijking gemaakt tussen twee verwarmingsmethoden: de klassieke CV-ketel met waakvlam en de warmtepomp, met een focus op hun energieverbruik, rendement en toekomstperspectieven. De beschikbare gegevens uit diverse bronnen worden gebruikt om een duidelijk beeld te schetsen van de voordelen en nadelen van beide systemen.

De discussie over warmtepompen is tegenwoordig centraal in de energietransitie. Zowel vanuit een milieu- als vanuit een economisch perspectief worden warmtepompen als een duurzame en energiezuinige oplossing beschouwd. Echter, de huidige hoge aanschafkosten en het technische complexiteit maken de overstap voor veel woningeigenaars nog steeds een uitdaging. In dit artikel worden deze aspecten bekeken aan de hand van concrete voorbeelden en technische data.

Wat is een CV-ketel en hoe werkt de waakvlam?

Een CV-ketel (centrale verwarming ketel) is een klassiek verwarmingsapparaat dat gebruikt wordt om warm water voor de verwarming en sanitair te genereren. Traditionele CV-ketels gebruiken gas als brandstof, en de verbranding vindt plaats in een ketelruimte. Een belangrijk kenmerk van deze systemen is de aanwezigheid van een waakvlam, een constante kleine vlam die ervoor zorgt dat de hoofdbranders veilig kunnen worden aangestoken wanneer de verwarming nodig is.

De waakvlam draait ongeveer 5 tot 6 maanden per jaar, volgens enkele ervaringen uit de bronnen. Hoewel het verbruik hierbij relatief laag is, blijft het een constante uitgave die niet direct gerelateerd is aan het daadwerkelijke verwarmingsverbruik. Dit heeft geleid tot discussies over het rendement van CV-systemen en of het zinvol is om deze systemen te behouden of te vervangen door energiezuinigere oplossingen.

Rendement en energiehuishouding van CV-ketels

Een CV-ketel met waakvlam heeft een rendement van ongeveer 75%, zoals aangegeven in de discussie op Circuitsonline. Dit betekent dat 25% van de energie die verbrand wordt, verloren gaat in de vorm van warmte of niet-gebruikte energie. Dit rendement is in vergelijking met moderne systemen, zoals condensatieketels of warmtepompen, relatief laag.

De rendementwaarde is een belangrijk criterium bij het beoordelen van de energiehuishouding. Voor een ketel van 20 kW, zoals in een van de bronnen genoemd, betekent een 75% rendement dat ongeveer 15 kW aan warmte daadwerkelijk beschikbaar is voor verwarming. Het overige verlaat het systeem als afvalwarmte of verbrandingsproducten.

Wat is een warmtepomp en hoe werkt deze?

Een warmtepomp is een technologie die energie uit de omgeving (zoals lucht, aarde of water) gebruikt om ruimtes te verwarmen of te koelen. In de context van dit artikel wordt specifiek een lucht-lucht warmtepomp besproken. Deze warmtepomp ziet er vaak uit als een airco-installatie en kan in zowel verwarmings- als koelmodus werken.

De werking van een lucht-lucht warmtepomp is gebaseerd op het principe van de verdamper en condensor. In verwarmingsmodus wordt warmte uit de buitenlucht onttrokken en in het huis afgestaan. In koelmodus wordt warmte uit het huis onttrokken en naar buiten afgegeven. Het rendement van een warmtepomp wordt vaak uitgedrukt in de COP (Coefficient of Performance), wat het verhoudingstal is tussen de afgegeven warmte en het opgenomen elektriciteitsverbruik.

COP: Een belangrijk rendementcriterium

De COP is een essentieel getal bij de beoordeling van warmtepompen. Een COP van 2,7 betekent bijvoorbeeld dat voor elke 1 kW elektriciteit die wordt verbruikt, 2,7 kW aan warmte wordt afgegeven. Dit maakt warmtepompen in veel gevallen aantrekkelijker dan CV-ketels, vooral in een context van stijgende elektriciteitsprijzen en dalende gasprijzen.

In de discussie op Circuitsonline wordt een vergelijking gemaakt tussen de prijs van elektriciteit en gas. In 2020 was de elektriciteitsprijs bijvoorbeeld 24 cent per kWh, terwijl gas ongeveer 62 cent per m³ kostte. Met deze prijsverhouding kan een warmtepomp met een COP van 3,6 efficiënter zijn dan een CV-ketel. In het huidige energielandschap kan dit voordeliger worden, afhankelijk van de energieprijzen.

Aansluitvermogen en elektriciteitskosten

Een belangrijk aspect bij de installatie van een warmtepomp is het benodigde elektrische aansluitvermogen. In de discussie wordt gemeld dat een verwarmingssysteem met een warmtepomp een aansluitvermogen van rond de 15 kW zou vereisen. Dit is lager dan het benodigde vermogen voor een elektrisch verwarmingsstelsel, maar nog steeds significant hoger dan het typische aansluitvermogen van een woning.

Het aansluitvermogen bepaalt de totale elektriciteitskosten, omdat het gemeten wordt aan de hoofdzekering. Daarom is het belangrijk om vooraf rekening te houden met het benodigde vermogen bij het kiezen voor een warmtepomp. In sommige gevallen kan het noodzakelijk zijn om een uitbreiding van het elektriciteitsaansluiting aan te vragen.

Warmtepomp versus CV-ketel: Wat zijn de voordelen en nadelen?

Voordelen van een warmtepomp

Energiezuiniger dan CV-ketels: Warmtepompen maken gebruik van energie uit de omgeving en hebben dus een hoger rendement dan CV-systemen.
Duurzamer: Warmtepompen werken met elektriciteit en kunnen daardoor makkelijk worden aangesloten op duurzame energiebronnen.
Multifunctioneel: Veel warmtepompen kunnen zowel verwarmen als koelen, wat ideaal is in regio’s met warmere winters.
Lage onderhoudskosten: Tegenover CV-ketels, die regelmatig onderhoud nodig hebben, zijn warmtepompen relatief makkelijk in onderhoud.

Nadelen van een warmtepomp

Hoge aanschafkosten: Warmtepompen zijn duurder dan CV-ketels, met een prijs die kan variëren vanaf duizenden euro’s.
Bijnaam "trek en tocht": De luchtstroom die warmtepompen genereren, kan in sommige gevallen een ongemakkelijk gevoel van trek of tocht veroorzaken.
Afhankelijkheid van elektriciteit: Bij een stroomstoring werkt een warmtepomp niet, terwijl een CV-ketel in dat geval nog wel kan functioneren.
Technisch complexiteit: De installatie van een warmtepomp vereist vaak meer ruimte en technisch inzicht dan een CV-ketel.

Voordelen van een CV-ketel

Bekend en vertrouwd: CV-ketels zijn traditionele verwarmingsinstallaties die al jarenlang worden gebruikt.
Grote keuze: Er zijn veel modellen beschikbaar, van eenvoudige modellen tot geavanceerde condensatieketels.
Eenvoudig in onderhoud: Ondanks het lage rendement, zijn CV-ketels relatief eenvoudig te onderhouden.
Goede beschikbaarheid: Er zijn veel installateurs en onderhoudsdiensten beschikbaar voor CV-systemen.

Nadelen van een CV-ketel

Lage rendement: Traditionele CV-ketels met waakvlam hebben een rendement van ongeveer 75%, wat minder efficiënt is dan warmtepompen.
Stijgende energieprijzen: Gasprijzen zijn in de afgelopen jaren sterk gestegen, wat het gebruik van CV-ketels duurder maakt.
CO₂-uitstoot: CV-ketels produceren CO₂-uitstoot door de verbranding van gas, wat tegenwoordig steeds minder gewenst is.
Verouderd technologie: Veel CV-systemen zijn verouderd en voldoen niet meer aan de huidige energie-efficiëntie-eisen.

Toekomstperspectieven: Waakvlam versus Warmtepomp

De toekomst van verwarmingsinstallaties is duidelijk gericht op duurzaamheid en efficiëntie. In dit kader lijkt de overgang van CV-ketels met waakvlam naar warmtepompen een logische keuze. De regering en milieuorganisaties hebben herhaaldelijk benadrukt dat de energietransitie een prioriteit is, en warmtepompen zijn een kernbestanddeel van deze transitie.

De huidige ontwikkelingen in het energiebeleid, zoals de uitstel van de Gasketelwet en de stijgende aandacht voor geothermie en duurzame energie, wijzen op een groeiende rol voor warmtepompen. Bovendien is er sprake van een verhoogd stroomverbruik dat onder het prijsplafond valt, wat gasloos wonen stimuleert.

Toch blijft er nog veel werk te doen. De uitrol van warmtepompen gaat volgens experts te langzaam, en de hoge kosten vormen nog steeds een belemmering voor veel woningeigenaars. Daarom is het belangrijk dat zowel overheidsinstellingen als particulieren samenwerken om de energietransitie te versnellen.

Warmtepompen in de gevel: Een toekomstconcept?

In de bronnen wordt een interessant concept genoemd: het integreren van warmtepompen in de gevel. Deze oplossing zou een combineren van verwarming, ventilatie en warmteterugwinning in één systeem. Het idee is dat de warmtepomp zowel binnen- als buitenlucht kan gebruiken voor verwarming en koeling, met kleppen die de luchtstroom reguleren.

Hoewel dit concept nog in de ontwikkeling is, is het een interessante optie voor de toekomst. Het zou kunnen leiden tot woningen die efficiënter zijn, comfortabeler en duurzamer. Bovendien zou het het mogelijk maken om warmtepompen te gebruiken in combinatie met traditionele verwarmingsmethoden, zoals vloerverwarming.

Energie-isolatie en de rol van warmtepompen

Een belangrijk aspect bij het gebruik van warmtepompen is de kwaliteit van de energie-isolatie van de woning. In de discussie op Circuitsonline wordt gemeld dat de woning van de gebruiker geïsoleerd is met glaswol en Tonzon® isolatie. Hoewel deze isolatie voldoet aan de eisen voor het installeren van een warmtepomp, is het betoogt dat het niet voldoende is om een warmtepomp rendabel in te zetten.

Een goede isolatie is essentieel voor de efficiëntie van een warmtepomp. Als de woning goed is geïsoleerd, is er minder warmteverlies en kan de warmtepomp minder hard werken. Dit zorgt voor een hoger rendement en lagere energiekosten. Daarom is het aan te raden om vooraf te investeren in isolatie voordat men overgaat tot het installeren van een warmtepomp.

Conclusie

De keuze tussen een CV-ketel met waakvlam en een warmtepomp hangt af van meerdere factoren, waaronder het rendement, de kosten, de beschikbaarheid van elektriciteit en de toekomstvisie op duurzame energie. Tegenwoordig lijkt de overgang naar warmtepompen een logische stap in de richting van energiezuinigheid en duurzaamheid. Echter, de hoge aanschafkosten en technische complexiteit vormen nog steeds een belemmering voor veel woningeigenaars.

De CV-ketel, met zijn verouderde technologie en lage rendement, is minder efficiënt dan warmtepompen, maar biedt nog steeds een betrouwbare oplossing voor verwarming. In een context van stijgende energieprijzen en groeiende aandacht voor duurzaamheid is het echter belangrijk om over te stappen naar efficiëntere systemen.

Tegen de achtergrond van de huidige energiecrisis en de toekomstvisie op duurzame energie, lijkt het duidelijk dat warmtepompen een centrale rol zullen spelen in de toekomstige verwarmingstechnologie. Met het juiste beleid, subsidiebeleid en investeringen in isolatie en elektriciteitsinfrastructuur, kan deze overgang worden versneld en voor alle woningeigenaars toegankelijker gemaakt.

Bronnen

waakvlam