Welke huizen zijn geschikt voor een warmtepomp?

Het overstappen van een gasverwarming naar een warmtepomp is een steeds populaire keuze voor huiseigenaren die op zoek zijn naar duurzame en energie-efficiënte oplossingen. Een warmtepomp kan zowel verwarming als warm water leveren, en in sommige gevallen ook koeling. Echter, niet alle woningen zijn automatisch geschikt voor het installeren van een warmtepomp. In dit artikel bespreken we welke factoren bepalen of een woning geschikt is voor een warmtepomp, welke isolatie-eisen van toepassing zijn, welke soorten warmtepompen er zijn, en hoe de bouwjaar van een huis invloed kan hebben op de geschiktheid.

Wat is een warmtepomp en hoe werkt het?

Een warmtepomp is een systeem dat warmte uit de omgeving (lucht, grond of water) haalt en deze gebruikt om een woning te verwarmen. Het werkt volgens de zogenaamde koelcyclus, waarbij een koelvloeistof verdampt, comprimeert en condenseert om warmte over te dragen. Dit proces maakt het mogelijk om warmte uit een relatief koele bron te halen en deze effectief te gebruiken voor het verwarmen van een huis.

Er zijn verschillende typen warmtepompen, zoals:

• Luchtwarmtepompen, die warmte uit de buitenlucht halen.
• Grondwarmtepompen, die gebruikmaken van warmte uit de grond.
• Waterwarmtepompen, die warmte uit waterbronnen, zoals meren of rivieren, gebruiken.
• Hybride warmtepompen, die gecombineerd werken met een traditionele cv-ketel.

Elk type heeft zijn eigen vereisten qua installatie, efficiëntie en geschiktheid voor een bepaalde woning.

Welke huizen zijn geschikt voor een warmtepomp?

De geschiktheid van een woning voor een warmtepomp hangt voor een groot deel af van de isolatie en het verwarmingssysteem. Een warmtepomp werkt het meest efficiënt wanneer het huis goed geïsoleerd is en een verwarmingssysteem heeft dat goed functioneert op lagere watertemperaturen (maximaal 45-55°C), in tegenstelling tot een traditionele cv-ketel, die vaak werkt met watertemperaturen van 60-80°C.

Isolatie-eisen

Een woning moet minstens redelijk tot goed geïsoleerd zijn om geschikt te zijn voor een warmtepomp. Dit betekent dat de woning moet voldoen aan de volgende isolatie-eisen:

• Dakisolatie van minimaal 8 tot 12 cm met een Rc-waarde van minstens 2,5.
• Geïsoleerde spouwmuur.
• HR++ glas in de ruimtes die worden verwarmd (woonkamer, keuken, badkamer).

Woningen die zijn gebouwd vóór 1992 zijn in de regel niet goed genoeg geïsoleerd voor een volledig elektrische warmtepomp. Echter, als na de bouw de isolatie is verbeterd tot minimaal redelijke tot goede niveau, kan het nog steeds mogelijk zijn om over te stappen op een warmtepomp.

Huizen met een bouwjaar van 1992 tot en met 1999 zijn redelijk geïsoleerd, maar vaak nog niet goed genoeg voor een volledige elektrische warmtepomp zonder aanpassingen. Vanaf bouwjaar 2000 is de isolatie in de meeste woningen aanzienlijk beter, en vanaf 2009 is de isolatie meestal al goed tot zeer goed.

Verwarmingssysteem

Het type verwarmingssysteem in een woning speelt ook een grote rol in de geschiktheid voor een warmtepomp. Warmtepompen werken het efficiëntst met:

• Vloerverwarming, omdat deze over een groter oppervlak werkt en op lagere temperaturen kan functioneren.
• Modernen radiatoren of convectoren die ontworpen zijn voor lagere watertemperaturen (45-55°C).
• Hybride systemen, waarbij een warmtepomp wordt gecombineerd met een traditionele cv-ketel.

Oude radiatoren die zijn ontworpen voor hoge watertemperaturen (zoals bij een gasketel) zijn niet ideaal voor een warmtepomp. Deze radiatoren leveren minder warmte op bij lagere temperaturen en kunnen dus het comfort en de efficiëntie van de warmtepomp negatief beïnvloeden.

Ventilatie en warmteterugwinning

Een energiezuinige ventilatie is ook belangrijk voor de prestaties van een warmtepomp. Woningen met een mechanisch ventilatiesysteem kunnen bijvoorbeeld een ventilatiewarmtepomp gebruiken, die energie haalt uit de warmte van de afgezogen lucht. Dit type warmtepomp is geschikt voor woningen die tussen 1976 en 2000 zijn gebouwd, waarin mechanische ventilatie vaak standaard is.

Een systeem met warmteterugwinning (HRV) is een aanvullende maatregel die kan helpen om energie te besparen en het functioneren van de warmtepomp te optimaliseren. Dit is vooral belangrijk in huizen waarin de isolatie nog niet perfect is.

Welke soorten warmtepompen zijn er?

Er zijn verschillende soorten warmtepompen die geschikt kunnen zijn afhankelijk van de situatie van de woning. De keuze hangt af van factoren zoals het type woning, de isolatiegraad, het verwarmingssysteem en het budget.

1. Lucht/water warmtepomp

De lucht/water warmtepomp haalt warmte uit de lucht en gebruikt deze om het huis en het warm water te verwarmen. Deze warmtepomp is goedkoper dan een grondwarmtepomp, omdat er geen leidingen in de grond hoeven te worden aangelegd. Het is geschikt voor zowel bestaande woningen als nieuwbouw.

Een lucht/water warmtepomp bestaat uit een binnen- en een buitenunit. De buitenunit haalt de warmte uit de lucht, en de binnenunit transporteert deze naar het verwarmingssysteem. Een buffervat kan nodig zijn om het warmtegebruik te optimaliseren.

De prijs van een lucht/water warmtepomp ligt tussen €10.000 en €15.000.

2. Lucht/lucht warmtepomp

De lucht/lucht warmtepomp verwarmt het huis direct via luchtstroming, zonder gebruik van een verwarmingsketel of water. Deze warmtepomp is goedkoper dan de lucht/water variant, met een prijs tussen €4.000 en €8.000. Het is geschikt voor zowel bestaande als nieuwe woningen.

Een nadeel is dat deze warmtepomp minder geschikt is voor woningen met een traditioneel verwarmingssysteem, zoals radiatoren. Daarnaast is het minder efficiënt in koude winters.

3. Hybride warmtepomp

Een hybride warmtepomp combineert een warmtepomp met een traditionele cv-ketel. Dit maakt het geschikt voor woningen die niet volledig zijn geïsoleerd of waarin het verwarmingssysteem niet volledig compatibel is met een volledig elektrische warmtepomp.

Hybride warmtepompen zijn een populaire keuze voor bestaande woningen, omdat er weinig grote aanpassingen nodig zijn. De cv-ketel springt in wanneer het nodig is, bijvoorbeeld in koude weken of als de warmtepomp niet efficiënt genoeg werkt.

De prijs van een hybride warmtepomp ligt tussen €3.500 en €6.000, afhankelijk van de omvang van de installatie.

4. Ventilatiewarmtepomp

De ventilatiewarmtepomp maakt gebruik van de warmte uit de ventilatielucht en gebruikt deze voor het verwarmen van het huis en het aanmaken van warm water. Deze warmtepomp is ideaal voor woningen met een mechanische ventilatieinstallatie, zoals veel huizen die tussen 1976 en 2000 zijn gebouwd.

De prijs van een ventilatiewarmtepomp ligt tussen €3.500 en €6.000. Het is een goedkope en efficiënte optie voor huurwoningen en woningen met oude ventilatieinstallaties.

Bouwjaar en geschiktheid

Het bouwjaar van een woning is een belangrijke factor bij het bepalen of een warmtepomp geschikt is. Huizen die zijn gebouwd vóór 1992 zijn in de regel niet voldoende geïsoleerd voor een volledig elektrische warmtepomp. Echter, als na de bouw de isolatie is verbeterd tot een redelijke tot goede niveau, is het mogelijk om over te stappen op een warmtepomp.

Huizen met een bouwjaar tussen 1992 en 1999 zijn redelijk geïsoleerd, maar vaak nog niet goed genoeg voor een volledige elektrische warmtepomp zonder aanpassingen. Vanaf 2000 werd de isolatie steeds beter, en vanaf 2009 is de isolatie in de meeste woningen goed tot zeer goed. In deze huizen kan een warmtepomp meestal zonder grote aanpassingen worden geïnstalleerd.

Een belangrijk aspect is ook of het huis al HR++ glas heeft. Dit type glas was niet standaard tot 2000, dus in huizen die zijn gebouwd vóór 2000 moet dit glas mogelijk worden vervangen om de prestaties van de warmtepomp te optimaliseren. Ook kunnen grotere of efficiëntere radiatoren nodig zijn in sommige gevallen.

Subsidies en regelgeving

Vanaf 2026 wordt het verplicht voor huiseigenaren om bij vervanging van hun cv-installatie een hybride warmtepomp of een duurzaam alternatief te installeren. Dit is onderdeel van het klimaatbeleid van het kabinet om de afhankelijkheid van aardgas te verminderen en de energieefficiëntie van huizen te verbeteren. Er zijn uitzonderingen voor woningen die niet geschikt zijn voor een warmtepomp of die al snel op een alternatief voor aardgas worden aangesloten.

Tot 2030 is er een subsidie beschikbaar voor woningeigenaren die overstappen naar een duurzame warmte-installatie. De subsidie bedraagt maximaal €1.500 en kan aanzienlijk helpen bij de aanschaf van een warmtepomp.

Keuzehulp: Welk type warmtepomp past bij jouw situatie?

Om te bepalen welk type warmtepomp geschikt is voor jouw woning, zijn er verschillende factoren te overwegen:

• Is de woning goed genoeg geïsoleerd? Als de isolatie niet optimaal is, kan een hybride warmtepomp of ventilatiewarmtepomp een betere keuze zijn.
• Welk type verwarmingssysteem heeft de woning? Vloerverwarming is meestal geschikter dan oude radiatoren.
• Wat is de ruimtebeschikbaarheid? Lucht- en ventilatiewarmtepompen vereisen minder ruimte dan grondwarmtepompen.
• Wat is het budget? De prijs van een warmtepomp kan variëren vanaf €3.500 tot €15.000 of meer.

Een handige tool om te bepalen of jouw woning klaar is voor een warmtepomp, is de keuzehulp van Milieucentraal. Deze tool helpt je bij het bepalen van de geschiktheid van jouw woning, en welk type warmtepomp het beste past bij jouw situatie.

Conclusie

De geschiktheid van een woning voor een warmtepomp hangt af van meerdere factoren, waaronder de isolatie, het verwarmingssysteem en het bouwjaar. Woningen die goed geïsoleerd zijn en een verwarmingssysteem hebben dat werkt op lagere temperaturen, zijn het meest geschikt voor een volledig elektrische warmtepomp. Voor huizen met minder goede isolatie of oude verwarmingssystemen kan een hybride warmtepomp of ventilatiewarmtepomp een betere keuze zijn.

De keuze van de juiste warmtepomp is belangrijk voor zowel de efficiëntie als het comfort in het huis. Het is daarom verstandig om vooraf advies te zoeken bij een aardgasvrij adviesdesk of een professional in de sector. Met de juiste aanpassingen en de juiste keuze van warmtepomp kan een woning duurzaam worden gemaakt en energie besparen.

Bronnen

1. Doepser Leven - Is mijn woning geschikt voor een warmtepomp?
2. ANWB - Welke warmtepomp kies ik
3. Milieucentraal - Volledige warmtepomp
4. Energieplein - Huurwoning geschikt voor warmtepomp
5. RTV Utrecht - Verplicht aan de warmtepomp, maar niet alle huizen zijn geschikt