Waarom elektrisch bijverwarmen met een warmtepomp een duurzame keuze is

Published by Redactie on oktober 6, 2025 | Category warmtepomp

In de huidige tijd, waar duurzaamheid en energie-efficiëntie steeds belangrijker worden, worden elektrische warmtepompen steeds vaker beschouwd als een slimme en toekomstbestendige oplossing voor verwarmingsinstallaties. Het idee van elektrisch bijverwarmen met een warmtepomp biedt een aantal aantrekkelijke voordelen: het vermindert het gebruik van fossiele brandstoffen, het werkt efficiënter dan traditionele verwarmingsmethoden, en het kan op lange termijn leiden tot aanzienlijke kostenbesparing.

In dit artikel wordt besproken waarom elektrisch bijverwarmen met een warmtepomp een waardevolle keuze is voor eigenaren van woningen. Het artikel richt zich op de werking van warmtepompen, het verschil tussen volledig elektrische en hybride warmtepompen, de efficiëntie en het rendement, de aansluitingsvereisten, de invloed op het elektriciteitsnet, en de rol van isolatie en zonnepanelen. Ook worden mogelijke nadelen en oplossingen voor netcongestie besproken.

Het doel is om een duidelijk en feitelijke beeld te schetsen van het gebruik van warmtepompen in het kader van duurzaam verwarmen, met nadruk op de technische, economische en praktische aspecten.

Wat is een warmtepomp en hoe werkt deze?

Een warmtepomp is een verwarmingsinstallatie die warmte uit de omgeving – zoals de lucht, de grond of het grondwater – trekt en deze verhoogt tot de gewenste temperatuur. Het proces is vergelijkbaar met de werking van een koelkast of airco, waarbij warmte uit een ruimte wordt afgevoerd en elders wordt afgestaan. Bij een warmtepomp wordt deze technologie omgekeerd gebruikt om warmte te genereren.

De kern van het proces is een vloeistof die onder hoge druk verdampt. Deze damp wordt door een warmtewisselaar geleid, waarbij deze de warmte afgeeft aan het huishouden. Vervolgens condenseert de damp en wordt deze weer vloeibaar. De vloeistof wordt opnieuw onder hoge druk gebracht, waarmee het proces zich herhaalt. Dit cyclusproces maakt het mogelijk om duurzaam en efficiënt te verwarmen.

Een van de belangrijkste kenmerken van een warmtepomp is de Coëfficiënt Of Performance (COP). De COP geeft aan hoeveel warmte-eenheden de warmtepomp produceert per eenheid elektriciteit die het verbruikt. Een COP van 4 betekent dat de warmtepomp 4 keer meer warmte produceert dan het verbruikt aan elektriciteit. Bijvoorbeeld: met 100 eenheden elektriciteit produceert een warmtepomp 300 tot 400 eenheden warmte.

Dit rendement is echter afhankelijk van de buitentemperatuur. Bij lagere temperaturen moet de warmtepomp harder werken om de gewenste temperatuur te bereiken, wat leidt tot een lager COP. Dit is een belangrijk verschil met traditionele cv-systemen op gas, die een hoger temperatuurniveau kunnen leveren zonder zulke afhankelijkheid van de omgevingstemperatuur.

Volledig elektrische warmtepomp versus hybride warmtepomp

Er zijn twee hoofdtypen warmtepompen: de volledig elektrische warmtepomp (all-electric) en de hybride warmtepomp. Beide systemen zijn bedoeld om duurzaam en efficiënt te verwarmen, maar ze verschillen in opzet, vereisten en toepassing.

Volledig elektrische warmtepomp

Een volledig elektrische warmtepomp vervangt volledig de traditionele cv-ketel. Het systeem zorgt voor zowel verwarming van de woning als voor het opwekken van warm water in de keuken en badkamer. Dit maakt het geschikt voor woningen die redelijk tot goed geïsoleerd zijn. Een all-electric warmtepomp vereist dus geen gasinstallatie meer.

Het grote voordeel van een volledig elektrische warmtepomp is dat het volledig duurzaam is – zolang de elektriciteit duurzaam wordt opgewekt. Bovendien levert het op lange termijn een aanzienlijke kostenbesparing op gasrekeningen.

Een nadeel is dat het systeem een aanzienlijke ingreep in de woning vereist. Daarbij moet rekening worden gehouden met de elektriciteitsaansluiting, het type radiatoren of vloerverwarming, en eventueel de installatie van zonnepanelen om de elektriciteitskosten te verlagen.

Hybride warmtepomp

Een hybride warmtepomp is een combinatie van een elektrische warmtepomp en een traditionele gasketel. Dit systeem is bedoeld voor woningen waar een volledige overgang naar een elektrische oplossing niet haalbaar is. De hybride warmtepomp zorgt voor het grootste deel van de verwarming elektrisch, terwijl de gasketel als back-up dient bij extreme koudte of wanneer snelle verwarming nodig is.

Het voordeel van een hybride warmtepomp is dat het minder ingrijpend is voor de woning. De gasketel blijft behouden, wat het mogelijk maakt om geleidelijk over te stappen op een volledig elektrische oplossing. Bovendien is het minder afhankelijk van de elektriciteitsaansluiting en het energieverbruik, omdat de gasketel de elektriciteitsbelasting vermindert.

Een nadeel is dat de hybride warmtepomp geluid kan produceren, vooral de buitenunit. Daarnaast is het duurder in aanschaf dan een volledig elektrische warmtepomp.

Elektrisch bijverwarmen: efficiëntie versus kosten

Een van de belangrijkste vragen bij het overwegen van elektrisch bijverwarmen is of het daadwerkelijk efficiënter en goedkoper is dan het gebruik van gas. De efficiëntie van een warmtepomp wordt vaak uitgedrukt in het COP, zoals eerder uitgelegd. Een COP van 4 betekent dat de warmtepomp 4 keer zo veel warmte levert als het elektriciteit verbruikt. Dit is aanzienlijk efficiënter dan een elektrische kachel of een elektrische cv-ketel, die een rendement van 100% hebben (1 kWh elektriciteit levert 1 kWh warmte).

Toch is het belangrijk om te begrijpen dat elektriciteit in de huidige context aanzienlijk duurder is dan gas. Gas heeft per m³ een energie-inhoud van 35,17 MJ, waarvan ongeveer 90% in het CV-leidingennet terecht komt. Elektriciteit heeft een energie-inhoud van 3,6 MJ per kWh. Dit betekent dat om dezelfde hoeveelheid warmte te leveren als een m³ gas, je ongeveer 8,8 kWh elektriciteit nodig hebt.

Als je rekent met de huidige prijzen – gas ongeveer €0,95 per m³ en elektriciteit ongeveer €0,20 per kWh – zie je dat het gebruik van elektriciteit voor verwarming aanzienlijk duurder is dan gas. Elektrisch bijverwarmen is dus alleen een aantrekkelijke optie in bepaalde gevallen, zoals wanneer je voldoende zonnepanelen hebt om de elektriciteitskosten te verlagen of wanneer je woning goed is geïsoleerd en daardoor minder energie nodig is.

Aansluitingsvereisten en netcongestie

Om elektrisch bijverwarmen met een warmtepomp mogelijk te maken, is het noodzakelijk om voldoende elektriciteitsaansluiting te hebben. De elektriciteitsaansluiting moet voldoen aan de vereisten van de warmtepompinstallatie. Dit betekent dat je eventueel een grotere aansluiting moet aanvragen bij de netbeheerder.

Als de benodigde aansluiting groter is dan 3x80A, is verzwaring van de aansluiting op dit moment niet mogelijk. Dit betekent dat dergelijke aanvragen op een wachtlijst komen. Het is daarom belangrijk om van tevoren te controleren of de huidige aansluiting voldoet aan de vereisten van de warmtepomp.

Een ander belangrijk aspect is netcongestie. Het elektriciteitsnet is tegenwoordig niet in staat om de toegenomen hoeveelheid duurzaam opgewekte energie en het toegenomen energieverbruik in huishoudens te verwerken. Daarom is het in sommige gevallen niet mogelijk om direct over te stappen op een volledig elektrische warmtepomp. In dergelijke gevallen wordt een hybride warmtepomp vaak aangeraden als oplossing.

Invloed van isolatie en zonnepanelen

Isolatie en zonnepanelen spelen een belangrijke rol bij het succes van elektrisch bijverwarmen met een warmtepomp. Een goed geïsoleerde woning heeft minder warmteverlies en heeft daardoor minder energie nodig om op temperatuur te blijven. Dit zorgt ervoor dat de warmtepomp efficiënter werkt en minder elektriciteit verbruikt.

Daarnaast kunnen zonnepanelen een belangrijke rol spelen bij het verlagen van de elektriciteitskosten. Als de warmtepomp wordt aangedreven door zelf opgewekte elektriciteit, zijn de kosten aanzienlijk lager. In combinatie met een zonnepaneelinstallatie en een buffer (zoals een warmteboiler) kan een warmtepomp zelfs bij buitentemperaturen van -10°C werken met weinig energieverbruik.

Isolatie en zonnepanelen zijn dus essentiële onderdelen van een duurzame verwarmingsoplossing. Ze zorgen ervoor dat de warmtepomp efficiënter werkt en dat de elektriciteitskosten op lange termijn verlaagd worden.

De rol van stuurbaarheid en buffercapaciteit

Moderne warmtepompen zijn stuurbaar, wat betekent dat ze op basis van het beschikbare elektriciteitsvermogen of de prijs van elektriciteit het verwarmingssysteem aanpassen. Dit is een belangrijk voordeel bij het voorkomen van netcongestie, omdat het zorgt voor een geleidelijk verbruiksprofiel. In plaats van piekverbruik te genereren, kan een warmtepomp het verwarmingssysteem aanpassen aan momenten van lage prijs of overschot aan elektriciteit.

Een buffercapaciteit, zoals een warmteboiler, speelt hierbij ook een belangrijke rol. Met een buffer is het mogelijk om warm water op te wekken wanneer het elektriciteitsnet veel ruimte biedt of wanneer de prijs laag of zelfs negatief is. Dit zorgt voor een efficiënter en duurzamer gebruik van elektriciteit.

Conclusie

Elektrisch bijverwarmen met een warmtepomp is een aantrekkelijke en duurzame keuze voor eigenaren van woningen. Het biedt een efficiëntere oplossing voor verwarming dan traditionele cv-systemen op gas, en het leidt op lange termijn tot aanzienlijke kostenbesparing. De werking van een warmtepomp is technisch bewezen en de COP-maatstaf laat duidelijk zien hoe efficiënt het systeem is.

Tegenover deze voordelen staan wel enkele uitdagingen. Het is belangrijk om rekening te houden met de elektriciteitsaansluiting, de isolatie van de woning, en de eventuele installatie van zonnepanelen. Ook de keuze tussen een volledig elektrische warmtepomp en een hybride warmtepomp hangt af van de specifieke situatie van de woning.

Elektrisch bijverwarmen met een warmtepomp is dus geen eenduidige oplossing voor alle huishoudens. Het vereist een zorgvuldige afweging van technische, economische en praktische factoren. Maar in veel gevallen kan het een waardevolle bijdrage zijn aan een duurzamere toekomst.