Waarom warmtepompen een hoog rendement kunnen bieden: Factoren, COP- en SCOP-waarden

Published by Redactie on oktober 6, 2025 | Category warmtepomp

Warmtepompen worden steeds vaker gekozen als duurzame oplossing voor het verwarmen van woningen. Ondanks de hoge aanschafkosten, worden ze over het algemeen beschouwd als efficiënte en rendabele verwarmingssystemen. Maar waarom is het rendement van een warmtepomp zo hoog, en welke factoren spelen een rol in het bepalen van dit rendement? In deze artikel geven we een overzicht van de belangrijkste bepalende elementen en uitleg over COP- en SCOP-waarden, die essentieel zijn bij het bepalen van de efficiëntie van warmtepompen.

Hoe werkt een warmtepomp?

Een warmtepomp werkt op een vergelijkbare manier als een koelkast, maar dan in omgekeerde richting. In plaats van warmte uit een kamer of koelkast af te voeren, haalt een warmtepomp warmte uit een omgeving (zoals de buitenlucht, grond of water) en brengt deze naar binnen, waar het gebruikt kan worden voor verwarming of warm tapwater. Dit proces vereist energie, namelijk elektriciteit, om de warmte te verplaatsen, maar omdat de warmtepomp gebruikmaakt van bestaande warmtebronnen, kan het efficiënter zijn dan traditionele verwarmingssystemen zoals gasgestookte CV-ketels.

De efficiëntie van een warmtepomp wordt uitgedrukt in COP (Coefficient of Performance) en SCOP (Seasonal Coefficient of Performance). COP geeft het rendement in een bepaald tijdstip aan, terwijl SCOP het gemiddelde rendement over een gehele jaar weergeeft. Deze waarden zijn cruciaal om te bepalen of een warmtepomp rendabel is en hoeveel besparing er op energiekosten kan worden gerealiseerd.

COP- en SCOP-waarden: wat zijn dit en waarom zijn ze belangrijk?

De COP-waarde is een maat voor het rendement van een warmtepomp op een bepaald moment. Het geeft aan hoeveel warmte de warmtepomp kan leveren per kWh elektriciteit die het verbruikt. Een COP-waarde van 3 betekent bijvoorbeeld dat de warmtepomp drie keer zoveel warmte levert als de hoeveelheid elektriciteit die het verbruikt. Dit maakt warmtepompen over het algemeen efficiënter dan traditionele verwarmingssystemen.

De SCOP-waarde geeft een betere indruk van het daadwerkelijke rendement van een warmtepomp over een gehele seizoensperiode. Het berekent het gemiddelde rendement door rekening te houden met seizoensvariaties, buitentemperaturen en het gebruik van warm tapwater. Een SCOP-waarde van 3,5 betekent dat de warmtepomp gemiddeld 3,5 kWh warmte produceert per kWh elektriciteit die het verbruikt. Een hogere SCOP-waarde duidt dus op een beter rendement over de hele periode.

Beide waarden zijn belangrijk bij het bepalen van de efficiëntie van een warmtepomp, omdat het rendement niet constant is. Het kan variëren afhankelijk van factoren zoals buitentemperatuur, het type verwarmingssysteem en de isolatie van het huis.

Factoren die het rendement van een warmtepomp beïnvloeden

1. Isolatie van het huis

Een van de meest invloedrijke factoren voor het rendement van een warmtepomp is de kwaliteit van de isolatie van het huis. Een goed geïsoleerd huis houdt warmte langer vast, waardoor de warmtepomp minder hard hoeft te werken en dus efficiënter is. In een slecht geïsoleerde woning moet de warmtepomp vaak langer of harder draaien om de gewenste temperatuur te bereiken, wat leidt tot een lager rendement.

2. Buitentemperatuur

De buitentemperatuur heeft ook een grote invloed op het rendement van een warmtepomp. Bij milde temperaturen werkt een warmtepomp het meest efficiënt, omdat er voldoende warmte beschikbaar is in de buitenlucht. Bij lage temperaturen moet de warmtepomp harder werken om voldoende warmte te genereren, wat leidt tot een lagere COP-waarde. In extreem koude omstandigheden, zoals bij vriestemperaturen, kan de COP-waarde van een warmtepomp zelfs onder de 2 dalen.

3. Type warmtepomp

Niet alle warmtepompen zijn hetzelfde, en het type warmtepomp kan het rendement aanzienlijk beïnvloeden. Lucht/water- en bodem/water-warmtepompen zijn bijvoorbeeld vaak efficiënter dan warmtepompen die werken op hoge temperaturen. Warmtepompen op hoge temperatuur hebben een groter temperatuurverschil tussen de warmtebron en de afgiftetemperatuur, wat resulteert in een lager rendement. Dit maakt ze minder efficiënt in het algemeen en kan ook tot een langere terugverdientijd leiden.

4. Afgiftetemperatuur

De temperatuur van het warm water dat de warmtepomp moet leveren, speelt ook een rol in het rendement. Hoe hoger de gewenste temperatuur is, hoe harder de warmtepomp moet werken. In woningen met een laag temperatuur verwarmingssysteem (zoals vloerverwarming) kan de warmtepomp efficiënter werken, omdat het water slechts tot een lagere temperatuur hoeft te worden opgewarmd (tussen 20 en 35 graden Celsius). Bij radiatoren daarentegen moet het water vaak tot 60 tot 80 graden worden opgewarmd, wat het rendement verlaagt.

5. Energieprijs

De prijs van elektriciteit beïnvloedt ook het rendement van een warmtepomp. Bij lage elektriciteitsprijzen is het rendement hoger, omdat de besparing op energiekosten groter is. In periodes van hoge energieprijzen kan de besparing kleiner zijn, wat de rendabiliteit van een warmtepomp negatief beïnvloedt.

Hybride versus all-electric warmtepompen

Er zijn twee hoofdtypes van warmtepompen: hybride en all-electric. Een hybride warmtepomp werkt samen met een traditionele CV-ketel en is dus niet volledig elektrisch. Dit betekent dat in bepaalde situaties – zoals bij het verwarmen van warm tapwater of in extreem koude omstandigheden – de CV-ketel als ondersteuning gebruikt wordt. Omdat het hybride systeem afhankelijk is van een CV-ketel, is het rendement vaak iets lager dan bij een all-electric warmtepomp. De all-electric warmtepomp is volledig afhankelijk van elektriciteit en heeft dus geen nood aan een CV-ketel, wat in bepaalde scenario’s leidt tot een hoger rendement.

Rendement in winter versus zomer

In de winter is het rendement van een warmtepomp vaak lager dan in de zomer. Dit komt omdat bij lage buitentemperaturen de warmtepomp harder moet werken om voldoende warmte te genereren. De COP-waarde in de winter kan dalen tot 2 tot 3, terwijl deze in de zomer kan oplopen tot 6 of 7. Toch kan een warmtepomp zelfs in de koudste maanden nog steeds een redelijk hoog rendement leveren, omdat zelfs bij temperaturen onder nul de buitenlucht meestal voldoende energie bevat. Daarnaast halen sommige warmtepompen warmte uit de bodem, die een constantere temperatuur heeft dan de lucht.

Rendement berekenen en het belang van SCOP

Het berekenen van het rendement van een warmtepomp kan op het eerste gezicht ingewikkeld lijken, maar is in wezen vrij eenvoudig als men de basisbegrippen begrijpt. Het rendement wordt voornamelijk uitgedrukt in COP en SCOP-waarden. COP geeft het rendement op een bepaald tijdstip aan, terwijl SCOP het gemiddelde rendement over een gehele seizoensperiode weergeeft.

Een goede COP-waarde voor een warmtepomp ligt tussen 3 en 5, wat betekent dat de warmtepomp 3 tot 5 kWh warmte levert per kWh elektriciteit. Een SCOP-waarde van 3,5 of hoger duidt op een goede efficiëntie over het hele jaar. Het is belangrijk om deze waarden te kennen bij het kiezen van een warmtepomp, omdat ze een goed beeld geven van de daadwerkelijke besparing op energiekosten.

Randvoorwaarden voor een hoog rendement

Om een warmtepomp optimaal te laten werken, zijn er een aantal randvoorwaarden die moeten worden overwogen. Deze omvatten de kwaliteit van de isolatie van het huis, het type verwarmingssysteem en het energieverbruik. Een goed geïsoleerd huis met een laag temperatuur verwarmingssysteem (zoals vloerverwarming) en hoogrendementsbeglazing kan het rendement van een warmtepomp aanzienlijk verbeteren.

Daarnaast is het belangrijk om regelmatig onderhoud aan de warmtepomp te doen. Een goed onderhouden warmtepomp werkt efficiënter, heeft minder storingen en heeft een hoger rendement. Verder is het gebruik van warm tapwater ook een factor die het rendement kan beïnvloeden, omdat tapwater tot hogere temperaturen moet worden verwarmd dan aanvoerwater voor het verwarmingssysteem.

Terugverdientijd en subsidies

De terugverdientijd van een warmtepomp hangt af van een aantal factoren, waaronder de investeringskosten, de energieprijzen en het rendement van de warmtepomp. In goed geïsoleerde woningen kan de terugverdientijd van een warmtepomp op lage temperatuur tussen de 5 en 15 jaar liggen. Bij warmtepompen op hoge temperatuur is de terugverdientijd meestal langer vanwege de hogere investeringskosten en het hogere elektriciteitsverbruik.

Om de aanschaf van een warmtepomp aantrekkelijker te maken, zijn er subsidies beschikbaar voor energiebesparende maatregelen. Deze subsidies kunnen de investeringskosten verlagen en het rendement van een warmtepomp verhogen. Het is daarom verstandig om te onderzoeken welke subsidies beschikbaar zijn in jouw regio en of je daar aanspraak op kunt maken.

Veelgestelde vragen

Wat is het gemiddelde rendement van een warmtepomp?

Het gemiddelde rendement van een warmtepomp ligt tussen 200% en 500%, wat betekent dat je met 1 kWh elektriciteit tussen de 2 en 5 kWh warmte kan produceren. Dit maakt warmtepompen efficiënter dan traditionele verwarmingssystemen.

Heeft een warmtepomp een hoger rendement dan een CV-ketel?

Ja, over het algemeen heeft een warmtepomp een hoger rendement dan een CV-ketel. Dit komt doordat een warmtepomp energie uit de omgeving gebruikt in plaats van verbranding van gas.

Hoe wordt het rendement van een warmtepomp beïnvloed door de buitentemperatuur?

Het rendement van een warmtepomp hangt af van de buitentemperatuur. Bij lagere temperaturen moet de warmtepomp harder werken, wat resulteert in een lager rendement. In milde temperaturen werkt de warmtepomp het meest efficiënt.

Wat is een goede COP-waarde voor een warmtepomp?

Een goede COP-waarde ligt meestal tussen de 3 en 5. Dit betekent dat de warmtepomp 3 tot 5 kWh warmte levert per kWh elektriciteit die het verbruikt.

Conclusie

Warmtepompen zijn een efficiënte en duurzame manier om woningen te verwarmen. Het rendement van een warmtepomp wordt bepaald door factoren zoals de isolatie van het huis, de buitentemperatuur, het type verwarmingssysteem en de energieprijs. Een warmtepomp kan in milde temperaturen tot een COP-waarde van 6 of 7 behalen, terwijl deze in de winter kan dalen tot 2 of 3. De SCOP-waarde geeft een beter beeld van het gemiddelde rendement over het hele jaar en is daarom een belangrijk criterium bij het bepalen van de efficiëntie van een warmtepomp.

Door de juiste keuzes te maken – zoals het kiezen voor een all-electric warmtepomp, het installeren van een laag temperatuur verwarmingssysteem en het zorgen voor een goede isolatie – kan het rendement van een warmtepomp aanzienlijk worden verbeterd. Ook het regelmatig onderhoud van de warmtepomp is van belang om ervoor te zorgen dat het rendement optimaal blijft.

Samenvattend is een warmtepomp een rendabele en duurzame keuze voor de verwarming van een woning, mits de juiste randvoorwaarden zijn gecreëerd. Het rendement hangt af van meerdere factoren, maar met een goed ontwerp en onderhoud kan een warmtepomp aanzienlijke besparingen op energiekosten opleveren.