Wanneer en hoeveel energie vraagt een warmtepomp bij verwarming van woningen

Published by Redactie on oktober 7, 2025 | Category warmtepomp

Inleiding

Een warmtepomp is tegenwoordig een veelgebruikte en duurzame oplossing voor het verwarmen van woningen. Ondanks de groeiende populariteit blijft de vraag bestaan: wanneer en hoeveel energie vraagt een warmtepomp bij het verwarmen van een woning? Deel dit artikel geeft een gedetailleerde uitleg over het energieverbruik van warmtepompen, hoe dit afhankelijk is van soort, omgeving en installatie, en welke subsidies beschikbaar zijn om het energiegebruik te ondersteunen of te compenseren.

In dit artikel zullen we de werking van een warmtepomp, de invloed van diverse factoren op het energieverbruik, en de subsidies die beschikbaar zijn, nauwkeurig uiteenzetten. De informatie is gebaseerd op recente data van betrouwbare bronnen, zoals de RVO (Rijksdienst voor Ondernemend Nederland) en erkende adviesinstanties in de bouwsector.

Hoe werkt een warmtepomp?

Een warmtepomp haalt warmte uit de omgeving—zoals de lucht, de grond of het water—and gebruikt elektriciteit om deze warmte te verhitten en over te brengen naar een woning. Het principe is vergelijkbaar met dat van een koelkast, waarbij een vloeistof verdampt en condenseert om warmte af te geven.

Het proces verloopt in drie stappen: 1. Warmte opnemen: De vloeistof (vaak een koudemiddel) opneemt warmte uit de omgeving (lucht, grond of water). 2. Elektrisch verhitten: De vloeistof wordt verdampt door elektriciteit, waardoor de temperatuur aanzienlijk stijgt. 3. Warmte afgeven: De warme damp wordt geleid naar een warmtewisselaar, waarbij de warmte overgaat op de woning en de vloeistof weer condenseert om het proces opnieuw te starten.

De efficiëntie van een warmtepomp wordt gemeten met de COP (Coefficient of Performance). Bij een COP van 4 betekent dit dat voor elke 1 kWh elektriciteit er 4 kWh warmte wordt afgegeven. Dit maakt warmtepompen aantrekkelijk voor energiebesparing.

Factoren die het energieverbruik bepalen

Het energieverbruik van een warmtepomp wordt beïnvloed door meerdere factoren. Deze zijn van essentieel belang om te begrijpen wanneer en hoeveel energie een warmtepomp vraagt.

1. Type warmtepomp

Er zijn verschillende soorten warmtepompen, elk met hun eigen kenmerken en energieverbruik:

Lucht-waterwarmtepomp: De meest populaire keuze. Deze pompt warmte uit de lucht en zet deze om in warm water voor de verwarming. Het energieverbruik hangt af van de buitentemperatuur, omdat minder warmte beschikbaar is bij lage temperaturen.
Grond-waterwarmtepomp: Deze haalt warmte uit de bodem, die relatief stabiel is in temperatuur. Dit leidt vaak tot een hogere efficiëntie (COP), maar de installatie is complexer en duurder.
Water-waterwarmtepomp: Gebruikt water uit een bron of gracht als warmtebron. Ze zijn efficiënt, maar vereisen toegang tot een voldoende warme waterbron.
Hybride warmtepomp: Combineert een warmtepomp met een traditionele ketel of zonnepanelen. Deze zijn efficiënter in extreme temperaturen en vereisen minder elektriciteit dan volledig elektrische modellen.

2. Bouwkenmerken van de woning

De energie- en warmte-isolatie van een woning bepalen hoeveel warmte er nodig is en dus ook het energieverbruik van de warmtepomp.

Energielabel van de woning: Een woning met een energielabel A of hoger vereist minder energie om te verwarmen.
Isolatie: Een goed geïsoleerde woning vermindert de warmteverlies, wat het energieverbruik van de warmtepomp verlaagt.
Gebouwoppervlakte en hoogte: Grotere woningen vereisen in het algemeen een warmtepomp met hoger vermogen.

3. Klimaat en buitentemperatuur

Buitenomstandigheden zoals lage temperaturen, wind of regen bepalen de hoeveelheid warmte die beschikbaar is voor de warmtepomp.

Lage buitentemperatuur: Bij temperaturen onder de 0°C is er minder warmte aanwezig in de lucht of grond, wat de COP verlaagt.
Lucht-waterwarmtepompen werken minder efficiënt bij lage temperaturen, terwijl grond-waterwarmtepompen minder gevoelig zijn voor klimatologische variaties.

4. Installatiekwaliteit

Een correct geïnstalleerde warmtepomp functioneert efficiënter en vraagt minder energie. De installatie moet voldoen aan de huidige bouw- en energienormen. In Nederland is dit vaak vastgelegd in de Energieprestatienorm (EN 15455).

Wanneer vraagt een warmtepomp het meeste energie?

Er zijn specifieke situaties waarin de energiebehoefte van een warmtepomp toeneemt:

Tijdens extreme kouwe perioden: Bij buitentemperaturen onder 0°C verlaagt de COP van een lucht-waterwarmtepomp, wat het energieverbruik verhoogt.
Bij onvoldoende isolatie van de woning: Een slecht geïsoleerde woning verliest meer warmte, waardoor de warmtepomp vaker moet aanzetten.
Bij onjuiste keuze van warmtepomp of vermogen: Een te kleine warmtepomp moet harder werken om voldoende warmte te genereren, wat het energieverbruik opdrijft.
Bij combinatie met andere energie-intensieve apparaten: De totale elektriciteitsbehoefte kan toenemen wanneer bijvoorbeeld zonnepanelen onvoldoende energie opleveren.

Subsidies om het energieverbruik te compenseren

De RVO (Rijksdienst voor Ondernemend Nederland) biedt subsidies via de ISDE (Investeringssubsidie duurzame energie) om het aanschaffen en installeren van warmtepompen te ondersteunen. Deze subsidies zijn bedoeld om het energieverbruik te compenseren of te verlagen.

Voorwaarden voor subsidies:

Nieuwe warmtepomp: Subsidie is alleen beschikbaar voor nieuwe warmtepompen. Tweedehands apparatuur is niet toegestaan.
Goed energielabel: De warmtepomp moet een energielabel van A++ of A+++ hebben om in aanmerking te komen voor de volledige subsidie.
Inclusie in de meldcodelijst: De warmtepomp moet op de meldcodelijst van de RVO staan. Dit dient te worden gecontroleerd voordat aankoop of installatie plaatsvindt.
Installatie door erkende installateur: De warmtepomp moet door een erkend bouwinstallatiebedrijf worden geïnstalleerd. Eigen installatie is niet toegestaan.
Gebruik voor ruimteverwarming of tapwater: Subsidie is alleen beschikbaar voor warmtepompen die worden gebruikt voor ruimteverwarming of tapwaterverwarming. Drogerwarmtepompen zijn niet toegestaan.

Subsidiebedragen:

De hoogte van de subsidie hangt af van het type warmtepomp en het vermogen:

Hybride warmtepomp (lucht-water): In 2025 bedraagt de subsidie €1.250 met een aanvullende €225 per kW. Dit is ongeveer 30% van de aankoopprijs.
Volledig elektrische lucht-waterwarmtepomp: In 2024 varieerde de subsidie tussen €1.950 en €3.750.
Grond-waterwarmtepomp: In 2024 lag de subsidie tussen €3.750 en €5.100.

Daarnaast is er ook extra subsidie voor isolatie beschikbaar als een warmtepomp binnen een jaar wordt aangeschaft en de woning tegelijkertijd wordt geïsoleerd.

Subsidie en toekomstige verplichtingen

Hoewel de regering oorspronkelijk had gepland dat vanaf 2026 bij elke cv-ketelvervanging een warmtepomp verplicht zou worden, is deze verplichting sinds 2023 afgeschafft. Energieverantwoordelijkheid blijft echter in de focus, en het is aangemoedigd om een warmtepomp aan te schaffen om energie te besparen en het klimaat doelmatiger te beïnvloeden.

Toch blijft de ISDE-subsidie een krachtige stimulus. In combinatie met zonnepanelen of andere energiebesparende maatregelen kan het energieverbruik van een warmtepomp significanter worden gereduceerd of zelfs gecompenseerd.

Conclusie

Een warmtepomp vraagt energie om te werken, maar dit is doorgaans aanzienlijk minder dan bij traditionele verwarmingssystemen. Het energieverbruik hangt af van het type warmtepomp, de isolatie van de woning, de buitentemperatuur en de kwaliteit van de installatie. Door een efficiënt model te kiezen en subsidies zoals de ISDE te benutten, kan het energieverbruik verlaagd worden en de terugverdientijd verkleind.

Hoewel warmtepompen niet langer verplicht zijn bij cv-ketelvervanging, blijft het een slimme en duurzame investering. Vooral voor wie in de toekomst wil besparen op energiekosten en mee helpt aan de energietransitie, is een warmtepomp een waardevolle keuze.