Optimaliseren van warmtepompverwarming: advies over warmwater temperatuur en systeemkeuze

Published by Redactie on oktober 7, 2025 | Category warmtepomp

Inleiding

In de huidige context van energiebesparing en duurzame verwarmingssystemen speelt de warmtepomp een steeds belangrijkere rol in woningverwarming. Er zijn verschillende varianten aan warmtepompen beschikbaar, zoals lucht-water, grond-water en hybride systemen, elk met hun eigen voordelen en nadelen. Een cruciale factor bij het kiezen en gebruiken van een warmtepomp is de temperatuur van het warmwater, die direct invloed heeft op de efficiëntie, energieverbruik en comfort.

In dit artikel bespreken we de relevante informatie over de juiste instelling van warmwater temperatuur bij warmtepompen, met aandacht voor verschillende verwarmingssystemen zoals vloerverwarming, radiatoren en sanitairwater. We onderbouwen onze uitleg met technische gegevens uit betrouwbare bronnen en geven een overzicht van de belangrijkste aspecten bij het kiezen van het juiste warmtepompverwarmingssysteem voor jouw woning.

Wat zijn de temperatureiseningen voor warmtepompsystemen?

Lucht-water warmtepompen en temperatuur

Lucht-water warmtepompen zijn een populaire keuze vanwege hun relatief lage installatiekosten in vergelijking met grond-water warmtepompen. Echter, hun efficiëntie hangt sterk af van de buitentemperatuur. In koude omstandigheden kan het rendement van deze systemen afnemen.

Een standaard lucht-water warmtepomp verwarmt cv-water tot ongeveer 30 tot 55°C. Een hoge temperatuur lucht-water warmtepomp (HT-warmtepomp), zoals beschreven in bron [1], kan dit verhogen tot wel 80°C. Dit maakt dit type warmtepomp geschikt voor woningen met oude radiatoren die een hogere uitstralingstemperatuur vereisen. Het binnendeel van de warmtepomp vervangt de oude cv-ketel, terwijl het buitendeel de warmte uit de lucht onttrekt.

Grond-water warmtepompen en temperatuur

Grond-water warmtepompen (geothermische warmtepompen) werken efficiënter in vergelijking met lucht-water systemen, omdat de temperatuur van het grondwater zich beter stabiliseert. Bron [3] meldt dat de COP (Coefficient of Performance) van een water-water warmtepomp gemiddeld ligt tussen 4 en 5. Dit betekent dat voor elke eenheid elektriciteit, 4 tot 5 eenheden warmte worden geleverd.

De temperatuur van het grondwater ligt meestal tussen 7 en 12°C, afhankelijk van de regio en bodemstructuur. Daarom moeten boringen worden uitgevoerd op een diepte van 50 tot 150 meter om een stabiele warmtebron te verkrijgen. Een water-water warmtepomp kan zo een hoge efficiëntie behouden, zelfs bij lage buitentemperaturen.

Warmwater temperatuur in verschillende verwarmingssystemen

Vloerverwarming

Vloerverwarming werkt het efficiëntst bij lage uitstralingstemperaturen, meestal tussen 22 en 35°C, zoals vermeld in bron [2]. Dit maakt vloerverwarming een ideale keuze in combinatie met een warmtepompboiler of een lage temperatuur warmtepomp. De warmte wordt gelijkmatig verspreid over de vloeroppervlakte, wat comfortabel is en energiezuiniger is dan traditionele radiatoren.

Een warmtepompboiler kan in deze context gebruikt worden om het water op te warmen tot een temperatuur van maximaal 50°C, wat voldoende is voor vloerverwarming. Echter, voor een volledige vloerverwarming in de woning is vaak een groter volume warm water nodig, waardoor het systeem minder efficiënt wordt. Het is daarom vaak verstandiger om de warmtepompboiler te gebruiken voor een deel van de woning, bijvoorbeeld alleen voor de badkamer.

Sanitairwater

Voor sanitairwater, zoals voor douches en kranen, is een hogere temperatuur nodig, meestal rond de 65°C. Klassieke elektrische boilers bereiken deze temperatuur gemakkelijk, maar bij een warmtepompboiler is een hogere temperatuur minder rendabel. Bron [2] meldt dat een warmtepompboiler maximaal 50°C kan bereiken. Als de gebruiker toch een hogere temperatuur wil, zal een elektrische weerstand moeten bijspringen, wat het energieverbruik verhoogt en het rendement verlaagt.

Radiatoren en hoge temperatuur warmtepompen

In woningen met oude radiatoren die ontworpen zijn voor hogere temperatuurverwarming (70°C of meer) is een hoge temperatuur warmtepomp (HT-warmtepomp) een geschikte oplossing. Dit type lucht-water warmtepomp kan het cv-water opwarmen tot 80°C, wat nodig is voor deze radiatoren. Bron [1] benadrukt dat deze warmtepompen een uitstekend alternatief zijn voor traditionele gas- of olieketels en kunnen aansluiten op bestaande verwarmingssystemen zonder ingrijpende renovatie.

Temperatuurinstellingen voor maximaal rendement

De instelling van de juiste temperatuur is van groot belang voor het efficiëntie van de warmtepomp. Het handhaven van een te hoge temperatuur in de boiler of het cv-systeem kan leiden tot energieverlies, zoals beschreven in bron [2]. Een lagere temperatuurinstelling kan het rendement verbeteren, maar moet wel in balans blijven met de verwarmingsbehoeften van de woning.

Preventieve thermische desinfectie

Voor de hygiëne en voorkoming van bacteriegroei, zoals Legionella, is het aanbevolen om de warmtepompboiler regelmatig op te warmen tot 60 à 70°C gedurende 5 tot 10 minuten. Dit proces, genoemd preventieve thermische desinfectie, is essentieel voor het veilig gebruik van sanitairwater. Daarnaast is een jaarlijkse spoeling onder hoge druk aan te raden, zoals vermeld in bron [2].

Keuze van warmtepomp: afhankelijk van afgiftesysteem

De keuze van de juiste warmtepomp is afhankelijk van het afgiftesysteem dat in de woning is geïnstalleerd. Bron [4] benadrukt dat het type afgiftesysteem een essentiële factor is voor de efficiëntie en het energieverbruik. Voor vloerverwarming is een warmtepompboiler of een lage temperatuur warmtepomp ideaal. Voor woningen met oude radiatoren is een hoge temperatuur warmtepomp beter geschikt.

Daarnaast speelt de mate van isolatie van de woning een rol in de keuze. Goed geïsoleerde woningen kunnen werken met lage temperatuur warmtepompen, terwijl slecht geïsoleerde woningen mogelijk meer warmte nodig hebben, wat kan leiden tot een hogere temperatuurverwarming.

Hybride warmtepompen en all-electric systemen

Hybride warmtepomp

Vanaf 2026 is het verplicht om bij een vervanging van de cv-ketel minimaal een hybride warmtepomp te kiezen. Dit type systeem is geen volledige vervanging van de cv-ketel, maar werkt samen met deze. Een hybride warmtepomp neemt in de warme maanden de warmte op, terwijl de ketel in de koude maanden ingeschakeld wordt om aan te sluiten op de warmtebehoeften van de woning. Bron [4] verduidelijkt dat dit systeem gunstig is voor woningen die niet volledig kunnen omvormen naar een all-electric systeem.

All-electric warmtepomp

Een all-electric warmtepomp maakt het mogelijk om de woning volledig gasvrij te maken. Deze warmtepomp is vooral efficiënt in combinatie met zonnepanelen, waardoor een groot deel van het benodigde elektriciteitsverbruik kan worden opgewekt uit duurzame bronnen. Bron [4] meldt dat het gebruik van een all-electric warmtepomp samen met zonnepanelen kan leiden tot een CO₂-uitstootvermindering van 50% tot 60%.

Stroomverbruik en efficiëntie van warmtepompen

Het stroomverbruik van een warmtepompvarieert afhankelijk van het type en de omstandigheden in de woning. Volgens bron [3] ligt het jaarverbruik van een water-water warmtepomp tussen de 2.000 en 4.000 kWh. Dit is lager dan het verbruik van lucht-water warmtepompen, die doorgaans minder efficiënt werken bij lage buitentemperaturen.

De COP (Coefficient of Performance) is een maat voor de efficiëntie van een warmtepomp. Een COP van 4 tot 5 betekent dat voor elke kWh elektriciteit, 4 tot 5 kWh warmte wordt geleverd. Bron [3] benadrukt dat de COP van een water-water warmtepomp hoger is dan die van andere systemen, vooral vanwege de stabiele temperatuur van grondwater.

Welke warmtepomp kiezen: kosten, budget en isolatie

De keuze van de juiste warmtepomp hangt af van meerdere factoren, zoals budget, isolatiegraad van de woning en het verwarmingssysteem dat aanwezig is. Bron [4] geeft aan dat een installateur hierbij een essentieel adviesrol speelt. Het is belangrijk om een systeem te kiezen dat efficiënt werkt binnen de bestaande omstandigheden van de woning.

Budget: Hybride systemen zijn vaak koesterend, terwijl all-electric systemen hogere investeringskosten hebben, maar langere looptijden en lagere bedrijfskosten bieden.
Isolatie: In goed geïsoleerde woningen is een lage temperatuur warmtepomp voldoende, terwijl slecht geïsoleerde woningen mogelijk een hogere temperatuurverwarming vereisen.
Afgiftesysteem: De keuze hangt af van of de woning vloerverwarming, radiatoren of een combinatie ervan gebruikt.

Conclusie

De keuze van de juiste warmtepomp en het instellen van de optimale warmwater temperatuur zijn cruciale factoren voor het efficiënt functioneren van een warmtepompsysteem. Het afgiftesysteem, de isolatiegraad van de woning en het gewenste comfortniveau bepalen het juiste type warmtepomp en de vereiste temperatuurinstellingen.

Lucht-water warmtepompen zijn goedkoper, maar minder efficiënt bij lage temperaturen. Grond-water warmtepompen bieden een hogere COP en zijn geschikt voor woningen die op lange termijn energiezuinig willen blijven. Vloerverwarming werkt het efficiëntst bij lage temperatuur, terwijl radiatoren een hogere temperatuur nodig hebben. Sanitairwater moet op een hogere temperatuur worden opgewarmd, wat het rendement van de warmtepomp kan beïnvloeden.

Het instellen van een optimale temperatuur en het uitvoeren van preventieve thermische desinfectie zorgen voor zowel hygiëne als efficiëntie. Het is verstandig om een ervaren installateur te raadplegen bij de keuze van een warmtepompsysteem, om een oplossing te krijgen die past bij jouw woning en behoeften.