Warmtepompen en energietransitie in Apeldoorn: Kansen voor duurzame verwarming en energievoorziening

Published by Redactie on oktober 7, 2025 | Category warmtepomp

De energietransitie is wereldwijd een urgente opgave. In Nederland en vooral in steden zoals Apeldoorn, waar de inwoners en gemeente actief zijn in de overgang naar duurzame energie, speelt de warmtepomp een centrale rol. In dit artikel bespreken we de huidige toestand van warmtepompen in Apeldoorn, de plannen voor warmtenetten en de rol van de rioolwaterzuiveringsinstallatie (RWZI) in de energievoorziening. Daarnaast bekijken we de trends in energieverbruik en de toekomstplannen voor een aardgasvrije stad.

Inleiding

Apeldoorn staat voorop in de energietransitie. Het is duidelijk dat de gemeente en haar inwoners actief zijn in het verlagen van het energieverbruik en het uitfaseren van aardgas. Warmtepompen, zowel individueel als via warmtenetten, zijn een essentiële stap in deze overgang. Uit recente onderzoeken en plannen blijkt dat de stad Apeldoorn behoefte heeft aan zowel kleine schaaloplossingen als grote infrastructuurprojecten. In deze context speelt de RWZI een unieke rol, omdat ze een betrouwbare bron van duurzame warmte biedt.

Warmtepompen in Nederland en Apeldoorn

Toename van het aantal warmtepompen

Het aantal warmtepompen in Nederland is in de afgelopen jaren sterk toegenomen. Eind 2024 waren er in totaal 2,6 miljoen warmtepompen in gebruik, wat een toename van 17 procent is ten opzichte van 2023. Ondanks de lagere verkoopcijfers is het totaal aantal warmtepompen groter geworden, doordat er in 2024 meer warmtepompen zijn bijgeplaatst dan uit gebruik zijn genomen.

De meest voorkomende soort warmtepomp is de lucht-luchtwarmtepomp, ook bekend als airco. Deze type warmtepomp stond voor 72 procent van alle warmtepompen in Nederland eind 2024. Lucht-waterwarmtepompen vormden 22 procent, en bodem- of waterwarmtepompen slechts 6 procent. De groei van warmtepompen in Apeldoorn volgt de landelijke trend, aangezien het stroomverbruik is toegenomen door de opkomst van hybride warmtepompen en airco’s.

Energieverbruik in Apeldoorn

In 2024 hebben de inwoners van Apeldoorn hun energieverbruik verlaagd, met name op gas. Deze trend volgt de landelijke en provinciale ontwikkeling. Hoewel het gasverbruik is gedaald, is het stroomverbruik iets toegenomen, vooral door het gebruik van warmtepompen en airco’s. Het totale energieverbruik in Apeldoorn ligt rond het Gelders gemiddelde. In vergelijking met andere gemeenten zoals Rozendaal is het verbruik lager, terwijl het hoger is dan in gemeenten zoals Duiven en Westervoort, waar veel woningen zijn aangesloten op warmtenetten.

De inzichten in verbruik helpen bewoners om gericht te besparen. Door hun energieverbruik te monitoren met slimme meters of apps kunnen huishoudens beter plannen en energie besparen. In gemeenten zoals Brummen, Voorst en Oldebroek zijn huishoudens zelfs in staat geweest om hun totale energieverbruik met ruim 2,5 procent te verlagen.

Warmtenetten en de warmterotonde Apeldoorn

Kansen voor duurzame verwarming

Een warmtenet is een infrastructuur die warmte levert aan meerdere huishoudens via een centrale bron. In Apeldoorn is het plan om wijkwarmtenetten met elkaar te verbinden, zodat er een warmterotonde ontstaat. Deze warmterotonde maakt het mogelijk om duurzame warmte uit de RWZI voor een groot deel van de stad beschikbaar te stellen.

Uit onderzoek van Royal Haskoning DHV is gebleken dat er genoeg warmte is om in de toekomst bijna 50.000 gebouwen in Apeldoorn duurzaam te kunnen verwarmen via gekoppelde warmtenetten. De gemeente overweegt daarom investeringen in een grotere warmtecentrale die de warmte uit de RWZI kan gebruiken. Dit maakt het mogelijk om duurzame warmte op een efficiënte en kosteneffectieve manier te leveren.

Kleinschalige warmtenetten en individuele warmtepompen

Niet alle wijken in Apeldoorn zijn geschikt voor een groot warmtenet. Voor een aantal buurten, dorpen en het buitengebied zijn kleinschalige warmtenetten en individuele warmtepompen de basis voor het verwarmen van woningen. Deze oplossing is flexibel en aanpasbaar aan de lokale omstandigheden.

De gemeente wil deze flexibiliteit behouden en voor elke wijk een detailonderzoek uitvoeren om te bepalen of een warmtenet de beste oplossing is. De wijkwarmtenetten kunnen met elkaar verbonden worden, zodat er uiteindelijk een warmterotonde ontstaat. Dit maakt het mogelijk om duurzame verwarming te leveren aan grote delen van de stad.

Voordelen van warmtenetten

Een warmtenet heeft meerdere voordelen. Ten eerste is het elektriciteitsluw, wat betekent dat het minder druk uitoefent op het elektriciteitsnet. Dit helpt bij het verminderen van netcongestie en verhoogt de betrouwbaarheid van het stroomnet. In Apeldoorn, en in de regio Stedendriehoek en de provincie Gelderland, is dit een belangrijk voordeel.

Ten tweede is een warmtenet efficiënter dan individuele warmtepompen. Een warmtenet maakt het mogelijk om warmte uit één bron voor meerdere huishoudens te gebruiken, wat leidt tot lagere kosten en een lagere CO2-uitstoot.

Investeringen en plannen voor de toekomst

Investering in Kerschoten

De gemeente Apeldoorn overweegt investeringen in een grotere warmtecentrale voor Kerschoten. Deze centrale moet de warmte uit de RWZI kunnen gebruiken voor het verwarmen van woningen. Het college wil 3,5 miljoen euro reserveren voor extra ruimte in de te bouwen warmtecentrale. Hiermee wil het college de aanleg van het warmtenet in Kerschoten combineren met kansen voor de hele stad.

Door nu geld te reserveren wil het college alle opties openhouden om warmtenetten in Apeldoorn te kunnen laten doorgroeien. Dit zorgt ervoor dat duurzame verwarming van grote delen van de stad in de toekomst binnen handbereik blijft. Bovendien voorkomt het college dat er later hogere kosten ontstaan.

Aardgasvrije stad in 2050

In 2050 wil de gemeente Apeldoorn alle dorpen en wijken energieneutraal en aardgasvrij maken. Een groot deel van de wijken in de stad komt in aanmerking voor een warmtenet dat voor een belangrijk deel gebruik maakt van warmte uit de RWZI. Warmtenetten zijn vooral geschikt voor stedelijke wijken, die een voor een van het aardgas af kunnen. Wanneer en in welke volgorde dit gebeurt, is nog niet vastgesteld. Voor elke wijk blijft detailonderzoek nodig om te bepalen of een warmtenet de beste oplossing is.

Danny Huizer, wethouder energietransitie van Apeldoorn, benadrukt dat de warmte uit de RWZI een unieke kans biedt voor de overgang naar duurzame verwarming. “Het is een grote kans die we als college met beide handen willen aangrijpen. Een langdurig betrouwbare warmtebron zoals de RWZI is zeldzaam en biedt perspectief voor collectieve oplossingen. Met een grotere centrale voor Kerschoten behouden we de mogelijkheid om deze warmte te benutten in de toekomst.”

Conclusie

De energietransitie in Apeldoorn is een actieve en doelgerichte proces. Door het gebruik van warmtepompen, zowel individueel als via warmtenetten, en de inzet van warmte uit de RWZI, is de stad goed op weg om in 2050 aardgasvrij en energieneutraal te zijn. De toename van het aantal warmtepompen in Nederland en Apeldoorn toont aan dat dit een haalbare doelstelling is. De investeringen in warmtenetten en de warmterotonde in Apeldoorn bieden zowel inwoners als bedrijven meer energiezekerheid en duurzame verwarming.

De gemeente Apeldoorn blijft haar plannen verder uitwerken en zorgt ervoor dat de inwoners duidelijkheid krijgen over de toekomst. Haalbaarheid en betaalbaarheid zijn hierbij belangrijke aandachtspunten. Door nu actie te ondernemen en investeringen te doen, blijft de overgang naar duurzame verwarming binnen handbereik.