Warmtepompen: COP, SCOP en rendement – Wat betekent het voor jou?

Published by Redactie on oktober 7, 2025 | Category warmtepomp

Het kiezen van een warmtepomp is een belangrijke stap in de woningverbetering en energiebesparing. Voor zowel particuliere huiseigenaren als professionals in de bouwsector is het begrijpen van technische parameters zoals COP (Coefficient of Performance), SCOP (Seasonal Coefficient of Performance) en rendement essentieel om een goed en efficiënt besluit te nemen. Deze waarden zijn cruciale maatstaven voor het functioneren van een warmtepomp en bepalen indirect ook de terugverdientijd, het verbruik en de energiekosten. In dit artikel leggen we de essentie van COP en SCOP uit, geven we aandacht aan de werking van lucht-water warmtepompen, bespreken we de invloed van buitentemperatuur en afgiftetemperatuur en geven we aan hoe je als koper de meest rendabele oplossing kunt kiezen op basis van de beschikbare informatie.

Wat is de COP van een warmtepomp?

De COP (Coefficient of Performance) is een maat voor het rendement van een warmtepomp op een bepaald moment. Het is de verhouding tussen de hoeveelheid warmte die de warmtepomp levert en de hoeveelheid elektriciteit die daarvoor nodig is. Hoe hoger de COP, hoe efficiënter de warmtepomp.

Als voorbeeld: een warmtepomp die 5 kW warmte levert bij een elektriciteitsverbruik van 1 kW heeft een COP van 5. Dit betekent dat 80% van de warmte uit de omgeving (lucht of water) komt, terwijl het resterende 20% uit elektriciteit. In dit geval is het rendement dus 500%.

De COP is echter een momentopname en kan sterk variëren afhankelijk van de omstandigheden, zoals buitentemperatuur en de gewenste afgiftetemperatuur van de warmtepomp. Dit maakt het een onvolledig beeld van het jaarlijkse verbruik. De COP wordt vaak onder standaardcondities gemeten, zoals 7°C buitentemperatuur en 35°C afgiftetemperatuur (7/35°C volgens EN 14511). Bij deze omstandigheden is de COP meest representatief, maar het is niet de enige maat die in overweging moet worden genomen.

SCOP: het gewogen rendement over het jaar

Omdat de COP van een warmtepomp niet constant is, is het belangrijk om een maat te gebruiken die het jaarlijks verbruik en rendement beter weergeeft. Hiervoor wordt de SCOP (Seasonal Coefficient of Performance) gebruikt. De SCOP is een gewogen gemiddelde van het COP over het hele jaar, rekening houdend met de seizoensgebonden temperatuurvariaties. Deze waarde geeft een realistisch beeld van het energieverbruik en rendement van de warmtepomp gedurende een volledige winter, zomer en de overgangstijden.

Het berekenen van de SCOP verloopt doorgaans als volgt: het verbruik wordt onderverdeeld in seizoensgebonden tijdsloten. Bijvoorbeeld, bij een warmtepomp die 1600 uur per jaar werkt bij een COP van 4,97 en 400 uur bij een COP van 2,57, wordt de SCOP berekend als:

(1600 × 4,97) + (400 × 2,57) = 8980
8980 ÷ 2000 = SCOP 4,49

In praktijk wordt deze waarde vaak naar beneden afgerond voor voorzichtigheid, zoals SCOP 4,3. Deze waarde geeft dan een betrouwbaar beeld van het gemiddelde rendement van de warmtepomp gedurende het jaar. Een SCOP van 4,3 of hoger is al aanzienlijk efficiënt en duidt op een warmtepomp die goed presteert in verschillende omstandigheden.

De rol van COP en SCOP bij de keuze van een warmtepomp

Als koper van een warmtepomp is het belangrijk om niet alleen naar de COP te kijken, maar ook naar de SCOP. De COP is een theoretisch maximum, maar de SCOP vertelt meer over het daadwerkelijke verbruik en rendement in de praktijk.

Bijvoorbeeld: een warmtepomp met een COP van 5,2 bij standaardcondities (7/35°C) is uitstekend. Maar als de SCOP lager is, bijvoorbeeld 4,3, dan is het rendement in werkelijkheid iets minder. Dit is een normaal verschil, maar het maakt duidelijk dat het kiezen van een warmtepomp op basis van SCOP een betere keuze is dan alleen op COP.

Een warmtepomp met een SCOP van 5,2 is in Nederland al zeer aantrekkelijk, omdat dit betekent dat het verbruik aanzienlijk lager is dan bij een CV-ketel op gas. Bij een COP boven 2,83 is de warmtepomp economisch gunstiger dan een gasketel. Bij SCOP-waarden van 5,2 en hoger is het rendement zodanig hoog dat het energieverbruik aanzienlijk gedaald is ten opzichte van traditionele verwarmingssystemen.

COP-waarden van lucht-water warmtepompen

Lucht-water warmtepompen zijn een populaire keuze voor particulieren en professionals. Ze zijn relatief eenvoudig te installeren en kunnen zowel voor ruimteverwarming als voor warm tapwater gebruikt worden. De COP-waarden van deze warmtepompen zijn echter meestal lager dan bij water-water warmtepompen, omdat lucht als bron een variabele temperatuur heeft.

De COP van een lucht-water warmtepomp hangt sterk af van de buitentemperatuur. Hoe kouder het buiten is, hoe lager de COP. Bijvoorbeeld, bij een buitentemperatuur van 20°C kan de COP relatief hoog zijn, terwijl deze bij -20°C aanzienlijk daalt. Dit maakt de COP weersafhankelijk, wat betekent dat het rendement varieert gedurende het jaar.

Daarnaast heeft ook de gewenste afgiftetemperatuur invloed op de COP. Hoe hoger de afgiftetemperatuur van het warme water, hoe lager de COP. Dit is een belangrijke overweging bij het kiezen van een warmtepomp. Als de afgiftetemperatuur bijvoorbeeld hoger wordt, moet de warmtepomp harder werken en wordt het rendement lager.

Technische specificaties van een lucht-water warmtepomp

Laten we eens kijken naar een concreet voorbeeld: de Alpha Innotec Paros 4 (L/W 4 kW), een lucht-water warmtepomp met binnenopstelling. Deze warmtepomp heeft een verwarmpjes vermogen van 4,3 kW bij 7/35°C volgens EN 14511 en een COP van 4,84 bij dezelfde condities. Dit betekent dat deze warmtepomp bij standaardcondities zeer efficiënt werkt.

De COPd bij Tj = +7°C is 4,56, wat iets lager is, maar nog steeds aantrekkelijk. Dit toont aan dat de warmtepomp in werkelijkheid iets minder presteert dan in de standaardtest, maar toch nog steeds efficiënt is.

Deze warmtepomp is geschikt voor ruimteverwarming, warm tapwater en zwembadverwarming. Het heeft een modulerende compressor en een weersafhankelijke regeling, wat betekent dat het automatisch aanpast aan de omstandigheden en zodoende efficiënter werkt.

De aansluitspanning is 230 Volt, met een afzekering van 16 Ampère en een frequentie van 50 Hz. Dit maakt het geschikt voor standaard elektrische aansluitingen in het woningbouwsektor.

Invloed van buitentemperatuur en afgiftetemperatuur

De COP van een warmtepomp is sterk beïnvloed door de buitentemperatuur. In Nederland is de gemiddelde buitentemperatuur in de winter lager dan in de zomer, wat betekent dat de COP in de winter lager is. Dit maakt het belangrijk om een warmtepomp te kiezen die goed werkt bij de temperatuur die het meest voorkomt.

De afgiftetemperatuur is ook een belangrijke factor. Hoe hoger de gewenste temperatuur van het warme water, hoe lager de COP. Dit betekent dat het kiezen van een lagere afgiftetemperatuur het rendement van de warmtepomp kan verbeteren. In veel gevallen is een afgiftetemperatuur van 35°C voldoende voor ruimteverwarming, wat betekent dat de COP hoog genoeg is.

Kiezen voor een warmtepomp met een optimale SCOP

Het kiezen van een warmtepomp met een optimale SCOP is essentieel om ervoor te zorgen dat het rendement het hoogst is in de meeste gevallen. In Nederland is het klimaat relatief gematigd, wat betekent dat de SCOP van de warmtepomp een goede indicator is voor het jaarlijks verbruik en rendement.

Als de SCOP van een warmtepomp bijvoorbeeld 4,3 is, is dit in de praktijk een betrouwbare maat voor het rendement. Dit betekent dat de warmtepomp in het gemiddelde geval efficiënt werkt en dat het verbruik aanzienlijk lager is dan bij een traditionele CV-ketel.

Het kiezen van een warmtepomp met een SCOP van 5 of hoger is gunstig, omdat dit betekent dat de warmtepomp bijna net zo efficiënt is als een water-water warmtepomp, maar met de voordelen van een lucht-water systeem.

Invloed van zonnepanelen op de terugverdientijd

Als zonnepanelen worden aangeschaft en op het dak worden geplaatst, kan het verbruik van de warmtepomp grotendeels worden gedekt door eigen opgewekte stroom. Dit heeft een positief effect op de terugverdientijd van de warmtepomp, omdat de energiekosten sterk dalen.

Bij een warmtepomp met een SCOP van 5,2 en zonnepanelen die 70% van het verbruik dekt, kan de terugverdientijd aanzienlijk verkort worden. In combinatie met subsidies en kwantumkortingen is het kiezen van een warmtepomp met een SCOP van 4,3 of hoger dus een slimme investering.

Subsidies en kwantumkortingen

Het kiezen van een warmtepomp is niet alleen een investering in comfort en efficiëntie, maar ook in de toekomstige energiekosten. In Nederland zijn er subsidies beschikbaar voor warmtepompen, waardoor de aanschafprijs aanzienlijk kan worden gereduceerd. Daarnaast zijn er kwantumkortingen beschikbaar als meerdere huishoudens of buurhuisjes samen aankopen doen.

Deze kortingen kunnen tot 10% of meer van de aanschafprijs bedragen, waardoor het totaalbedrag van de investering lager is. Het is daarom verstandig om deze subsidies en kortingen in overweging te nemen bij het kiezen van een warmtepomp.

Conclusie

Het kiezen van een warmtepomp met een SCOP van 4,3 of hoger is een verstandige keuze voor wie op zoek is naar efficiëntie, laag verbruik en lage energiekosten. COP is een handig maatstaf, maar de SCOP geeft een betrouwbaarder beeld van het jaarlijks verbruik en rendement. Lucht-water warmtepompen zoals de Alpha Innotec Paros 4 zijn een goede keuze voor huishoudens in Nederland, omdat ze efficiënt werken en geschikt zijn voor ruimteverwarming, warm tapwater en zwembadverwarming.

Aanschaf van een warmtepomp met een hoge SCOP en het combineren ervan met zonnepanelen, subsidies en kwantumkortingen is een slimme strategie om de energiekosten te verlagen en het milieubewustzijn te verhogen. Het investeren in een warmtepomp is dus niet alleen een keuze voor comfort, maar ook voor duurzaamheid en rendement.