Warmtepomp plaatsen in een bestaande woning: Aanpak, kosten en voorwaarden

De transitie naar duurzame energie is in volle gang. Voor veel huiseigenaren betekent dit het overwegen van een warmtepomp als alternatief voor een traditionele gasverwarming. Een warmtepomp kan, afhankelijk van het type, centrale verwarming en warm tapwater leveren, waardoor het een aantrekkelijke optie is in de strijd tegen koolstofemissies. Echter, het plaatsen van een warmtepomp in een bestaande woning vraagt niet alleen om een technische en financiële investering, maar ook om een grondige evaluatie van de huidige staat van de woning en de toekomstige energiebehoefte.

In dit artikel bespreken we de belangrijkste aspecten van het installeren van een warmtepomp in een bestaande woning. We leggen de voorwaarden voor een succesvolle installatie, geven overzicht van de kosten, en bespreken de voor- en nadelen van de verschillende types warmtepompen. Bovendien geven we richtlijnen voor de uitvoering, inclusief mogelijke uitbreidingen en het belang van isolatie en geluidsoverlast. De informatie is gebaseerd op betrouwbare bronnen en actuele ontwikkelingen in de sector.

Voorwaarden voor het plaatsen van een warmtepomp in een bestaande woning

De geschiktheid van een bestaande woning voor een warmtepompinstallatie is afhankelijk van meerdere factoren. Volgens de bronnen is het van belang dat de woning voldoende is geïsoleerd en dat er voldoende ruimte beschikbaar is voor de installatie van zowel binnen- als buitenunits. Daarnaast speelt de kwaliteit van de huidige verwarmingsinstallatie een rol bij het bepalen van het juiste type warmtepomp.

1. Isolatie en bouwkundige voorwaarden

De meeste bronnen benadrukken dat isolatie een sleutelfactor is bij de efficiëntie van een warmtepomp. Voor een warmtepomp is het ideale scenario een woning met een laag warmteverlies, wat wordt uitgedrukt in warmteverlies per vierkante meter (W/m²). Bij warmteverliezen van meer dan 60 W/m² wordt het rendement van de warmtepomp aanzienlijk minder, wat resulteert in hogere elektriciteitskosten en dus ook in een lagere terugverdientijd.

Daarom is het aan te raden om eerst isolatie-verbeteringen uit te voeren, zoals het isoleren van muren, dak en vloer, en het plaatsen van HR++ of tripple glas in de ramen. Deze maatregelen zorgen ervoor dat de warmtepomp niet het grootste deel van de tijd op vol vermogen moet werken om de gewenste temperatuur te behouden.

2. Ruimte voor installatie

Een warmtepomp bestaat meestal uit twee componenten: een binnenunit en een buitenunit. De binnenunit kan bijvoorbeeld in een garage, op de zolder of in de kelder geplaatst worden, mits er voldoende leidingwerk en elektriciteitsaansluiting beschikbaar is. De buitenunit moet op een open plek worden geplaatst, waar hij voldoende lucht kan opnemen. In stedelijke gebieden wordt de buitenunit vaak op het dak geplaatst, terwijl in de wijken vaak naast het huis gekozen wordt.

De afstand tussen de binnen- en buitenunit is ook belangrijk. Hoe dichter ze bij elkaar staan, hoe efficiënter de warmtepomp kan werken, aangezien de leidingen minder warmte verliezen op de weg.

3. Huidige verwarmingssysteem

Als de woning al is uitgerust met een CV-ketel, is een hybride warmtepomp een aantrekkelijke keuze. Deze warmtepomp werkt samen met de CV-ketel en zorgt voor centrale verwarming en warm tapwater. Bij zeer lage buitentemperaturen springt de CV-ketel bij. Dit type warmtepomp is geschikt voor woningen die niet of moeilijk te isoleren zijn, en het kan ook gezien worden als een stap richting een volledig elektrische warmtepomp in de toekomst.

Soorten warmtepompen en hun geschiktheid voor bestaande woningen

Er zijn verschillende soorten warmtepompen, waarbij ieder type zijn eigen voor- en nadelen heeft. Voor een bestaande woning zijn niet alle opties even geschikt. De keuze van het juiste type hangt af van de bouwkundige mogelijkheden, het energieverbruik en de budgettaire beperkingen.

1. Hybride warmtepomp

De hybride warmtepomp is een lucht-water warmtepomp die samenwerkt met een CV-ketel. Het voordeel is dat deze warmtepomp relatief eenvoudig in een bestaande woning kan worden geïnstalleerd, zonder dat grote bouwkundige aanpassingen nodig zijn. De CV-ketel blijft in gebruik voor het verhitten van tapwater en bijlage in zeer koude weersomstandigheden.

Bij de installatie wordt eerst gekeken naar de huidige CV-ketel en radiatoren, en eventueel aangepast. Vervolgens wordt de binnenunit geïnstalleerd, inclusief leidingwerk en elektriciteitsaansluiting. Het kan zijn dat een extra buffervat nodig is om het verwarmingssysteem uit te breiden.

2. All-electric warmtepomp

Een all-electric warmtepomp zorgt volledig voor verwarming en warm tapwater zonder hulp van een CV-ketel. Het vermogen is aanzienlijk groter dan bij een hybride warmtepomp, waardoor ook bij zeer lage temperaturen een woning volledig kan worden verwarmd. Dit type is geschikt voor woningen die goed geïsoleerd zijn en waar een warmwaterboiler aanwezig is.

De nadelen van deze oplossing zijn de hoge aanschafkosten en het verhoogde elektriciteitsverbruik. Daarom is het belangrijk om de COP (Coefficient Of Performance) van het apparaat te checken, wat aangeeft hoe efficiënt de warmtepomp werkt.

3. Aardwarmtepomp en grondwaterwarmtepomp

Aardwarmtepompen en grondwaterwarmtepompen gebruiken de warmte uit de grond of het grondwater om de woning te verwarmen. Deze opties vereisen echter aanzienlijke bouwkundige ingrepen, zoals het boren van gaten van wel 150 meter diep. Dit maakt deze opties vaak ongeschikt voor bestaande woningen, tenzij er veel ruimte en financiële middelen beschikbaar zijn.

Daarnaast zijn deze warmtepompen niet geschikt voor alle grondtypen. Het is daarom verstandig om eerst een grondonderzoek uit te voeren voordat men deze optie in overweging neemt.

4. Lucht-lucht warmtepomp

De lucht-lucht warmtepomp is een eenvoudiger oplossing die meestal wordt gebruikt voor koeling en licht verwarmen. Deze warmtepomp is goed geschikt voor woningen met geringe isolatieproblemen, maar heeft minder vermogen dan de andere types. Het is een aantrekkelijke optie voor kleinere renovaties of voor woningen waar een CV-ketel nog aanwezig is.

Kosten en subsidievoorwaarden bij het plaatsen van een warmtepomp

De kosten van het plaatsen van een warmtepomp variëren sterk afhankelijk van het type en de moeilijkheidsgraad van de installatie. Hieronder geven we een overzicht van de richtprijzen, op basis van de meest recente gegevens.

Deze prijzen zijn indicatief en kunnen variëren afhankelijk van het merk, de vereiste capaciteit, en de complexiteit van de installatie. Daarnaast zijn er meestal extra kosten voor isolatieverbeteringen, akoestische maatregelen, en eventuele uitbreidingen van het verwarmingssysteem.

1. Isolatieverbeteringen

Voor een warmtepomp is het aan te raden om eerst isolatieverbeteringen uit te voeren. Deze verbeteringen kunnen op zich al behoorlijk in de prijs komen, maar ze zorgen ervoor dat de warmtepomp efficiënter werkt. De extra investering loont zich meestal terug in de vorm van lagere energiekosten.

2. Subsidie en belastingvoordeel

In Nederland zijn er diverse subsidie- en belastingvoordeelopties beschikbaar voor de installatie van een warmtepomp. De meeste subsidies zijn gericht op woningen met een laag inkomensniveau of woningen die behoren tot een specifieke categorie, zoals wooncorporatiehuizen of monumentale woningen. Het is verstandig om bij de installateur of via de gemeente te informeren over de beschikbare voordelen.

Daarnaast kan een warmtepomp aanspraak maken op een energieprestatiebonus (EPB) of het stimuleringsprogramma voor duurzame energie (SDE+), afhankelijk van het type woning en de omstandigheden.

Praktische tips voor de installatie

Bij de installatie van een warmtepomp zijn er een aantal praktische tips en aandachtspunten om rekening mee te houden. Deze geven richtlijnen voor de keuze van de installateur, de planning van de werkzaamheden, en eventuele uitbreidingen van het systeem.

1. Kies een erkende installateur

Het is verplicht om een erkende groene energie-installateur in te schakelen voor de installatie van een warmtepomp. Deze installateurs zijn op de hoogte van de meest recente technologieën, wetgeving en subsidies. Bovendien bieden ze een garantie op de installatie en het onderhoud van het systeem.

2. Plan vooraf

Voorafgaand aan de installatie is het verstandig om een duidelijk plan op te stellen. Dit plan moet de locatie van binnen- en buitenunit, de isolatieverbeteringen, en eventuele uitbreidingen van het verwarmingssysteem bevatten. Het is ook aan te raden om een energieadviesdeskundige in te schakelen om te bepalen welk type warmtepomp het beste past bij de woning.

3. Uitbreidingen en aanpassingen

Naast de basiselementen van een warmtepompinstallatie zijn er ook een aantal uitbreidingen mogelijk. Deze geven extra functies of efficiëntie aan het systeem.

• Koelbediening: Veel warmtepompen kunnen ook worden uitgerust met een koelbediening, waarmee de woning in de zomer kan worden gekoeld.
• Condensafvoer: Bij het koelen kan condensvorming ontstaan, waardoor schade aan de constructie kan ontstaan. Het aanleggen van een condensafvoer is daarom verstandig.
• Zonnepanelen: Het koppelen van een warmtepomp aan zonnepanelen zorgt voor een duurzamere oplossing en vermindert het elektriciteitsverbruik.

Geluidsoverlast en akoestische maatregelen

Geluidsoverlast is een veelvoorkomend probleem bij de installatie van een warmtepomp. De buitenunit produceert geluid, wat vooral in dichtbevolkte gebieden lastig kan zijn. In 2020 is een wet aangenomen die het geluidsniveau van warmtepompen beperkt tot maximaal 40 decibel. Sinds april 2021 zijn deze regels echter aangepast, wat betekent dat installateurs en huiseigenaren op de hoogte moeten blijven van de meest actuele richtlijnen.

Om geluidsoverlast te beperken zijn er verschillende maatregelen mogelijk:

• Locatie van de buitenunit: De buitenunit moet zo ver mogelijk van de woning worden geplaatst, maar niet te ver van de binnenunit.
• Isolatie van de buitenunit: Er zijn akoestische mantels beschikbaar die het geluid van de buitenunit absorberen.
• Akoestische isolatie: De binnenunit kan extra geïsoleerd worden om geluidsoverlast te voorkomen.

Het is verstandig om deze maatregelen te overwegen tijdens de planning van de installatie. Niet alleen voor het comfort van de bewoners, maar ook om eventuele klachten of problemen met buren te voorkomen.

Conclusie

Het plaatsen van een warmtepomp in een bestaande woning is een aantrekkelijke optie voor huiseigenaren die willen overgaan op duurzame energie. Echter, het vereist een grondige evaluatie van de huidige staat van de woning, de energiebehoefte, en de beschikbare financiële middelen. De keuze van het juiste type warmtepomp is cruciaal voor de efficiëntie en het rendement van het systeem. Een hybride warmtepomp is vaak de beste optie voor woningen die niet of moeilijk te isoleren zijn, terwijl een all-electric warmtepomp geschikt is voor woningen met goede isolatie.

Bij de installatie is het belangrijk om rekening te houden met de isolatieverbeteringen, de locatie van de binnen- en buitenunit, en eventuele uitbreidingen van het systeem. Daarnaast zijn er subsidies en belastingvoordeelopties beschikbaar die het aanschaf en de installatie van een warmtepomp kunnen ondersteunen.

Hoewel een warmtepomp een aanzienlijke investering is, kan het in de lange termijn leiden tot lagere energiekosten en een lagere CO2-uitstoot. Het is daarom een zinvolle stap in de richting van duurzame woningbouw en energieefficiëntie.

Bronnen

1. Warmtepomp-kosten en extra investeringen
2. Plaatsing van warmtepomp in bestaande woning
3. Installatie en uitbreidingen van warmtepompen
4. Warmtepomp plaatsen: kosten en richtprijzen
5. Hybride en all-electric warmtepompen
6. Warmtepomp in oude woningen: efficiëntie en COP