Benodigde Oppervlakte Voor Warmtepompinstallaties: Typen, Aanbevelingen en Praktische Uitvoering

Voor wie overweegt om een warmtepomp te installeren, is het begrijpen van de benodigde oppervlakte een essentieel onderdeel van het planningproces. Warmtepompen zijn duurzame en energiezuinige verwarmingssystemen die energie onttrekken aan de lucht, de bodem of het water en deze omzetten in warme lucht of verwarmd water. Afhankelijk van het type warmtepomp en de specifieke omstandigheden van de woning, kan het benodigde oppervlak sterk variëren. Dit artikel biedt een gedetailleerde overzicht van de benodigde oppervlakte per warmtepompsoort, inclusief technische kenmerken, installatievereisten en praktische richtlijnen voor zowel woningeigenaren als professionals in de bouwsector.

Inleiding

De keuze voor een warmtepomp heeft een positieve impact op zowel het milieu als de energiekosten van een woning. Echter, een correcte installatie is afhankelijk van meerdere factoren, waaronder de benodigde oppervlakte voor de broninstallatie. In Nederland zijn verschillende soorten warmtepompen in gebruik, elk met specifieke ruimte-eisen. Voor een lucht-water warmtepomp is bijvoorbeeld geen grondwerk nodig, terwijl een bodem-water warmtepomp wel ruimte vraagt om buizen in de grond te leggen. In dit artikel worden de verschillende typen warmtepompen nader besproken, inclusief de benodigde oppervlakte per type, eventuele beperkingen en aanbevelingen voor een efficiënte installatie.

Typen warmtepompen en hun ruimte-eisen

Lucht-water warmtepomp

Een lucht-water warmtepomp haalt warmte uit de buitenlucht en gebruikt deze om water te verwarmen, wat vervolgens wordt gebruikt voor verwarming van de woning en sanitairwater. Deze warmtepompsoort is relatief eenvoudig te installeren en vereist geen grondwerk. Omdat de warmtebron lucht is, is er geen extra oppervlak nodig voor het leggen van buizen of het aanleggen van een broninstallatie in de aarde.

De enige vereisten voor de installatie van een lucht-water warmtepomp zijn:

• Een geschikte locatie voor de buitenunit, welke de warmte uit de lucht haalt.
• Voldoende ruimte binnen de woning voor de binnenunit, die warmte of koude distribueert.

De buitenunit moet binnen de wettelijke maatregelen blijven. In Nederland mag de hoogte van de unit maximaal 1 meter zijn en de oppervlakte van de unit niet meer dan 2 m² bedragen. Daarnaast moet voldoende afstand tussen de unit en dichtgelegen woningen worden gehouden, vooral bij woningen waar mensen slapen, om geluidshinder te voorkomen.

Voordelen van een lucht-water warmtepomp:

• Eenvoudige installatie.
• Geringe ruimte-eisen.
• Geen grondwerk nodig.
• Voldoende efficiënt voor de meeste huizen in Nederland.

Nadelen van een lucht-water warmtepomp:

• Minder efficiënt in extreem koude winters.
• Kan minder efficiënt zijn in regio’s met veel regen of wind.
• De buitenunit kan esthetisch gezien onwenselijk zijn voor sommige woningen.

Bodem-water warmtepomp

Een bodem-water warmtepomp haalt warmte uit de aardbodem via een gesloten buizensysteem dat in de grond is gelegd. Deze warmtepompsoort is efficiënter dan de lucht-water variant, omdat de temperatuur van de bodem constanter is dan die van de buitenlucht. De warmte die uit de bodem wordt opgehaald, wordt gebruikt om water te verwarmen, wat vervolgens wordt gebruikt voor de verwarming van de woning.

Soorten bodeminstallaties:

1. Horizontale bodeminstallatie
   Bij een horizontale bodeminstallatie wordt een buizennetwerk op ongeveer 1,5 meter diepte in de grond gelegd. Deze methode vereist een aanzienlijke oppervlakte, meestal een paar honderd vierkante meter. De horizontale installatie is niet geschikt voor woningen met weinig grond of voor huizen waarin de eigenaar graag een mooi tuinontwerp wil behouden. De buizen kunnen problemen veroorzaken met wortels van bomen of planten, die in het horizontale systeem kunnen terechtkomen.

2. Verticale bodeminstallatie
   Bij een verticale bodeminstallatie wordt een buizenstelsel dieper in de grond geboord, meestal tussen de 50 en 150 meter. Deze methode is geschikt voor woningen met weinig oppervlakte beschikbaar en is efficiënter dan de horizontale variant, omdat de bodem op grotere diepte warmer is en minder gevoelig is voor temperatuurschommelingen.

3. Grondwaterinstallatie
   Deze variant maakt gebruik van grondwater als warmtebron. Het water wordt uit de bodem opgepompt, waarbij warmte wordt onttrokken, en daarna weer in de bodem teruggestuwd. Dit type installatie is zeer efficiënt, maar vereist toegang tot geschikt grondwater en een certificering door een erkende installateur. Bovendien is grondwaterinstallatie niet overal toegestaan, afhankelijk van lokale regelgeving.

Voordelen van een bodem-water warmtepomp:

• Efficiënter dan lucht-water warmtepompen.
• Constantere temperatuur van de bron.
• Minder afhankelijk van buitentemperatuur.
• Goed geschikt voor langdurige verwarming en passieve koeling.

Nadelen van een bodem-water warmtepomp:

• Grotere voorbereiding en kosten voor het grondwerk.
• Benodigde ruimte kan aanzienlijk zijn (horizontale variant).
• Installatie vereist professionele uitvoering en planning.
• Niet geschikt voor alle grondtypen of locaties.

Benodigde oppervlakte per warmtepompsoort

De benodigde oppervlakte voor de installatie van een warmtepomp is afhankelijk van het type warmtepomp en de methode van warmteopname. Hieronder wordt een overzicht gegeven van de benodigde oppervlakte per soort:

Aanbevelingen voor woningeigenaren

Voor woningeigenaren die overwegen om een warmtepomp te installeren, zijn er een aantal belangrijke richtlijnen:

1. Evalueer de beschikbare ruimte
   Voor een lucht-water warmtepomp is geen extra grond nodig, maar voor een horizontale bodeminstallatie kan een aanzienlijke oppervlakte benodigd zijn. Zorg ervoor dat er voldoende onverhard terrein beschikbaar is voor de installatie van buizen.

2. Beschouw de diepte en het type grond
   Voor een verticale bodeminstallatie is het belangrijk om te weten hoe diep de buizen moeten lopen en welk type grond aanwezig is. Zandgrond is bijvoorbeeld beter geschikt voor warmteopname dan kleigrond.

3. Overweeg de toegang tot grondwater
   Als grondwater beschikbaar is, kan een water-water warmtepomp een efficiëntere en duurzamere keuze zijn. Echter, dit vereist toegang tot geschikt water en professionele installatie.

4. Zoek professioneel advies
   Een erkende warmtepompinstallateur kan helpen bij het bepalen van de meest geschikte soort warmtepomp en het benodigde oppervlak. Deze installateurs hebben ervaring met het analyseren van de woning, het grondtype en de warmtebehoeften.

5. Controleer de lokale regelgeving
   In sommige regio’s zijn er beperkingen op het gebruik van grondwater of bodemenergie. Zorg ervoor dat de geplande installatie voldoet aan de lokale regels en dat eventuele vergunningen zijn ingediend.

Technische kenmerken van warmtepompinstallaties

Naast de benodigde oppervlakte zijn er ook andere technische aspecten die een rol spelen bij de keuze en installatie van een warmtepomp. Deze kenmerken omvatten de afmetingen van de binnen- en buitenunits, het vermogen van de warmtepomp en eventuele extra apparatuur.

Afmetingen van binnen- en buitenunits

De binnenunit van een warmtepomp is verantwoordelijk voor het distribueren van warmte of koude in de woning. Deze unit is meestal vergelijkbaar in grootte met een traditionele cv-ketel of zelfs kleiner. Voor een standaard binnenunit zijn de volgende afmetingen te hanteren:

• Breedte: 70 cm
• Hoogte: 90 cm
• Diepte: 26 cm

De buitenunit, die meestal nodig is voor een lucht-water warmtepomp, is wat groter. De gemiddelde afmetingen zijn:

• Breedte: 90 cm
• Hoogte: 75 cm
• Diepte: 35 cm

Het is belangrijk om voldoende ruimte te reserveren voor deze units, vooral bij kleine woningen of appartementen. In sommige gevallen kan een compacte binnenunit, zoals de uniTOWER, worden gekozen, die vergelijkbaar is in grootte met een koelkast en een geïntegreerde boiler bevat.

Vermogen en efficiëntie

Het vermogen van een warmtepomp hangt af van de grootte van de woning en de warmtebehoefte. Voor een gemiddelde woning met 100 tot 150 m² is een warmtepomp met een vermogen van 6 tot 10 kW meestal voldoende. Het efficiëntieniveau van een warmtepomp wordt vaak uitgedrukt in het COP (Coefficient of Performance), wat het verhouding tussen het geleverde warmtevermogen en de elektriciteitsconsumptie aangeeft.

Een COP van 3 betekent bijvoorbeeld dat voor elke 1 kWh elektriciteit, 3 kWh warmte wordt geleverd. Dit maakt warmtepompen aanzienlijk efficiënter dan traditionele verwarmingssystemen.

Extra apparatuur en systemen

Naast de basisunits kan een warmtepomp worden uitgebreid met extra apparatuur, zoals:

• Boiler of geïntegreerde warmtepompboiler
  Veel warmtepompmodellen zijn uitgerust met een geïntegreerde boiler voor het opslaan van sanitairwarm water. Voor een gezin van vier personen is een boiler met een capaciteit van 190 liter meestal voldoende.

• Hybride warmtepomp
  Een hybride warmtepomp werkt samen met een traditionele cv-ketel. Deze schakelt automatisch tussen de warmtepomp en de ketel, afhankelijk van de buitentemperatuur en de warmtebehoefte. Dit systeem is vooral geschikt voor woningen in koudere regio’s.

• Vloerverwarming of radiatoren
  Een warmtepomp kan worden aangesloten op bestaande verwarmingsinstallaties, zoals radiatoren of een vloerverwarmingssysteem. Het is belangrijk om te controleren of het bestaande systeem compatibel is met een warmtepomp.

Praktische richtlijnen voor de installatie

De installatie van een warmtepomp is een ingrijpende maatregel die zorgvuldig moet worden gepland. Hier zijn enkele praktische richtlijnen om rekening mee te houden:

1. Plan vroeg genoeg

Het is verstandig om de installatie van een warmtepomp vroeg in de renovatie- of bouwplannen te plannen. Dit zorgt voor voldoende tijd voor het verkennen van opties, het verkrijgen van offertes en het uitvoeren van eventueel benodigde grondwerken.

2. Kies de juiste warmtepompsoort

De keuze van de juiste warmtepompsoort hangt af van meerdere factoren, waaronder:

• Beschikbare ruimte (binnen en buiten de woning)
• Type grond
• Toegang tot grondwater
• Klimaat in de regio
• Energiebehoeften van de woning

Een erkende installateur kan helpen bij het bepalen van de meest geschikte warmtepompsoort en het benodigde oppervlak.

3. Zorg voor voldoende ruimte

Voor horizontale bodeminstallaties is een behoorlijke hoeveelheid onverhard terrein nodig. Zorg ervoor dat de geplande installatie niet in de weg staat van andere infrastructuur of tuinontwerpen.

4. Overweeg het gebruik van een hybride systeem

In koudere regio’s kan een hybride warmtepomp een betere keuze zijn. Dit systeem combineert een warmtepomp met een traditionele cv-ketel en schakelt automatisch afhankelijk van de buitentemperatuur.

5. Kies voor een energie-efficiënte woning

Een warmtepomp werkt het beste in een energie-efficiënte woning. Zorg ervoor dat de woning goed is geïsoleerd en dat er sprake is van minimaal warmteverlies via muren, ramen en daken.

Conclusie

De benodigde oppervlakte voor een warmtepompinstallatie is een cruciale factor bij de keuze en uitvoering van een warmtepomp. Afhankelijk van het type warmtepomp, kan het benodigde oppervlak variëren van geheel weggelaten (bij een lucht-water warmtepomp) tot een paar honderd vierkante meter (bij een horizontale bodeminstallatie). Het is belangrijk om deze ruimte-eisen in overweging te nemen bij het plannen van een warmtepompinstallatie, evenals de technische kenmerken, efficiëntie en eventuele extra apparatuur.

Woningeigenaren en professionals in de bouwsector kunnen voordelen halen uit het kiezen van een warmtepomp die aansluit bij de beschikbare ruimte en energiebehoeften van de woning. Door vroeg genoeg te plannen, de juiste warmtepompsoort te kiezen en professioneel advies in te winnen, kan een warmtepompinstallatie worden uitgevoerd die efficiënt, duurzaam en goed afgestemd is op de specifieke situatie van de woning.

Bronnen

1. Geothermische warmtepomp en plaatsing
2. Warmtepomp plaatsen in Nederland
3. Duurzaam verwarmen met een warmtepomp
4. Soorten warmtepompen en bronnen
5. Afmetingen van warmtepompen
6. Water-water warmtepomp en subsidie