Warmtepompen in de Nederlandse woningbouw: trends, uitdagingen en toekomstige kansen

De overgang naar duurzame verwarmingssystemen is in volle gang in Nederland, waarbij warmtepompen een steeds belangrijkere rol spelen. In 2025 is het aandeel van warmtepompen nog steeds beperkt, maar de groeicurves zijn duidelijk. Uit onderzoeken blijkt dat 4,5% van de woningen in Nederland een warmtepomp heeft. Deze cijfers variëren sterk per regio. Gemeenten zoals Tubbernen en Schagen zijn relatief ver voorop, terwijl steden zoals Amsterdam en Rotterdam nog steeds weinig warmtepompen gebruiken. De overheid stimuleert de toepassing van warmtepompen via subsidieprogramma’s zoals de ISDE, wat leidt tot een stijgende marktpenetratie. In dit artikel wordt ingegaan op de huidige positie van warmtepompen in de woningbouw, de trends, de rol van subsidies en de toekomstige kansen en uitdagingen.

De groei van de warmtepompmarkt

In de afgelopen jaren is er sprake van een aanzienlijke groei in de warmtepompmarkt. In 2024 is het aantal aanvragen voor warmtepompen records, wat aantoont dat het steeds populairder wordt onder woningeigenaren. Dit is ook te zien in de cijfers van het CBS, dat de afzet van warmtepompen bijhoudt. In 2024 zijn er 375.330 warmtepompen van buitenlucht aangeschaft, vergeleken met 427.946 in 2023. Hoewel het totale aantal in 2024 iets lager is dan in 2023, is er een duidelijke toename van hybride warmtepompen. In 2024 was 42% van de verkochte buitenlucht-waterwarmtepompen hybride, wat gelijk is aan het percentage in 2023. Hybride warmtepompen zijn systemen die samenwerken met een aardgasketel en worden vaak gebruikt in minder goed geïsoleerde woningen, wat de investeringskosten kan verlagen.

Vanaf 2014 tot 2024 zijn de vermogenscijfers van warmtepompen gestegen. In 2014 was het vermogen van buitenlucht-luchtwarmtepompen 7.260 kW, terwijl dit in 2024 op 5.459 kW staat. Voor buitenlucht-waterwarmtepompen is er een iets andere trend: het vermogen was in 2014 10.224 kW en in 2024 7.352 kW. Deze cijfers duiden op een verandering in het type warmtepompen dat wordt gebruikt, met een duidelijke toename van hybride systemen. De opkomst van hybride warmtepompen is een belangrijke ontwikkeling in de markt, omdat deze systemen efficiënter zijn en geschikt voor minder goed geïsoleerde woningen.

Warmtepompen in nieuwe woningen

Het aandeel van warmtepompen in nieuwe woningen is in de afgelopen jaren toegenomen, aangedreven door regelgeving en subsidiebeleid. In 2024 zijn er 2.017.981 woningen in Nederland, waarvan 3.504 zijn uitgerust met een warmtepomp. Het aandeel is hier dus 0,17%. Dit percentage is laag, maar er is sprake van een duidelijke groei. In 2023 was het aandeel 0,18% (3.071 warmtepompen op 1.666.800 woningen), en in 2022 was het 0,10% (1.655 warmtepompen op 1.263.598 woningen). De toename van het aandeel in nieuwe woningen is mede te danken aan het feit dat vanaf 2024 warmtepompen minimaal energielabel A++ moeten hebben om subsidie te ontvangen. Dit heeft geleid tot het aanschaffen van efficiëntere en duurzamere systemen. Daarnaast heeft het bouwbedrijf steeds meer aandacht besteed aan duurzame oplossingen, wat heeft geleid tot meer toepassing van warmtepompen in nieuwbouw.

Hybride warmtepompen

Een belangrijke ontwikkeling in de warmtepompmarkt is de opkomst van hybride warmtepompen. Deze systemen combineren een warmtepomp met een aardgasketel en worden vaak gebruikt in woningen die minder goed geïsoleerd zijn. Hybride warmtepompen zijn efficiënter dan traditionele aardgasketels en kunnen helpen bij de overstap naar gasvrije verwarming, zonder dat de woning volledig gerenoveerd hoeft te worden. In 2024 was 42% van de verkochte buitenlucht-waterwarmtepompen hybride, wat aantoont dat dit type systemen steeds populairder wordt. Het voordelen van hybride warmtepompen zijn vooral zichtbaar in minder goed geïsoleerde woningen, waar de investeringskosten lager zijn dan bij het volledig aardgasvrij maken van de woning.

Uitdagingen in de overgang naar warmtepompen

De overgang naar warmtepompen is niet zonder uitdagingen. Eén van de grootste obstakels is de hoge investering die nodig is voor het aanschaffen en installeren van een warmtepomp. Voor een gemiddelde woning ligt de kosten tussen €8.000 en €15.000, afhankelijk van het type warmtepomp en de bouwstatus van de woning. Ondanks de subsidies is deze investering voor veel woningeigenaren nog steeds aanzienlijk. Daarnaast is er ook sprake van een tekort aan vakmensen die warmtepompen installeren en onderhouden. Dit leidt tot langere wachttijden en een langzaamere uitrol van warmtepompen. Ook is het belangrijk dat woningen voldoende geïsoleerd zijn om warmtepompen efficiënt te laten werken. In minder goed geïsoleerde woningen is het energieverbruik van een warmtepomp hoger, wat het rendement vermindert.

Toekomstige trends en beleidsmaatregelen

De toekomst van warmtepompen in de woningbouw hangt sterk af van beleidsmaatregelen en technologische ontwikkelingen. In 2025 zijn er al enkele maatregelen genomen om de overgang naar warmtepompen te versnellen. Zo is de ISDE-subsidie verlengd tot 2026 en zijn er extra steunregelingen voor woningen die moeilijk te renoveren zijn. Daarnaast wordt er hard gewerkt aan de beschikbaarheid van vakkrachten. De overheid investeert in opleidingen en subsidies voor bedrijven die extra mensen opleiden voor de warmtepompinstallatie. Dit is een essentieel onderdeel van de energietransitie, omdat het tekort aan vakmensen het tempo van de overgang beïnvloedt.

Op technologisch vlak zijn er ook nieuwe ontwikkelingen. Nieuwe generaties van warmtepompen worden ontwikkeld die efficiënter werken en minder onderhoud vereisen. Deze ontwikkelingen zullen het aandeel van warmtepompen in de woningbouw verder stoten.

De rol van de overheid

De overheid speelt een cruciale rol in de overgang naar warmtepompen. Via subsidieprogramma’s zoals de ISDE wordt de toepassing van warmtepompen gestimuleerd. Deze subsidie is verlengd tot 2026, wat een duidelijke signalering is van de overheid om de energietransitie voort te zetten. Daarnaast zijn er extra steunregelingen voor woningen die moeilijker te renoveren zijn, zoals woningen die minder goed geïsoleerd zijn. Deze maatregelen zijn bedoeld om de overgang naar warmtepompen te versnellen en de investeringskosten voor woningeigenaren te verlagen.

Daarnaast investeert de overheid ook in de opleiding van vakkrachten. Het tekort aan vakmensen is een groot obstakel in de overgang naar warmtepompen, omdat de installatie en het onderhoud van warmtepompen vereisen dat er voldoende mensen met de juiste kennis en vaardigheden beschikbaar zijn. De overheid subsidieert bedrijven die extra mensen opleiden voor de warmtepompinstallatie, wat leidt tot een grotere voorraad van vakkrachten en een snellere uitrol van warmtepompen.

Technologische ontwikkelingen

Op technologisch vlak zijn er ook significante ontwikkelingen. Nieuwe generaties van warmtepompen worden ontwikkeld die efficiënter werken en minder onderhoud vereisen. Deze ontwikkelingen zullen het aandeel van warmtepompen in de woningbouw verder stoten. Hybride warmtepompen zijn bijvoorbeeld een voorbeeld van een technologische ontwikkeling die het gebruik van warmtepompen in minder goed geïsoleerde woningen mogelijk maakt, zonder dat de woning volledig gerenoveerd hoeft te worden. Daarnaast zijn er ook ontwikkelingen in de efficiëntie van warmtepompen, wat leidt tot lagere energieverbruik en een hoger rendement.

De toekomst van warmtepompen in Nederland

Volgens Paul Kenny, voorzitter van de European Heat Pump Association (EHPA), is de warmtepomp de onvermijdelijke toekomst van verwarming. Hij zegt dat het marktaandeel van warmtepompen in Europa al zo’n 27 tot 30 procent is en dat deze trend zich zal voortzetten. De combinatie van hoge efficiëntie, geopolitieke afhankelijkheid van fossiele brandstoffen en de groei van hernieuwbare elektriciteit maakt dat warmtepompen de standaard worden. Kenny wijst erop dat warmtepompen vier keer efficiënter zijn dan een gasketel en dat ze flexibel zijn in het inspelen op dalende elektriciteitsprijzen door zon en wind. Ook de toenemende koelbehoefte door klimaatverandering versterkt de trend. Hij concludeert dat warmtepompen in 10 tot 20 jaar de dominante technologie worden.

Het tempo van de transitie verschilt echter sterk per land. Scandinavische landen kozen al sinds de oliecrisis van de jaren zeventig voor elektrificatie en kennen daardoor een vrijwel fossielvrije verwarmingssector. Andere landen, zoals Nederland en het Verenigd Koninkrijk, profiteerden lang van goedkope aardgasreserves en lopen nu achter. Nederland is echter bezig met een actieve overgang naar warmtepompen, gestimuleerd door subsidieprogramma’s en beleidsmaatregelen. De toekomstige trends zullen van groot belang zijn voor de verdere uitrol van warmtepompen in de woningbouw.

Conclusie

Het aandeel van warmtepompen in de Nederlandse woningbouw is in 2025 nog steeds beperkt, maar de groeicurves zijn duidelijk. Momenteel heeft 4,5% van de woningen een warmtepomp, met grote variaties per regio. De noordelijke provincies en gemeenten zoals Tubbergen en Blaricum zijn in de voorsprong, terwijl steden zoals Amsterdam en Rotterdam relatief weinig warmtepompen gebruiken. De ISDE-subsidie speelt een belangrijke rol in de uitrol van warmtepompen en heeft geleid tot een stijgende marktpenetratie. De overgang naar warmtepompen is niet zonder uitdagingen, zoals de hoge investeringen en het tekort aan vakkrachten. De toekomstige trends en beleidsmaatregelen zullen van groot belang zijn voor de verdere uitrol van warmtepompen in de woningbouw. De overheid speelt een cruciale rol in deze transitie, met subsidieprogramma’s en maatregelen om de investeringskosten te verlagen en de beschikbaarheid van vakkrachten te vergroten. Technologische ontwikkelingen zullen ook een rol spelen in de verdere uitrol van warmtepompen, met nieuwe generaties van efficiëntere en duurzamere systemen.

Bronnen

1. Het aandeel van warmtepompen in de Nederlandse woningbouw in 2025
2. De warmtepomp is onvermijdelijk