Warmtepomp en EPC berekening: Slimme keuzes voor energiezuinig bouwen en renoveren

Published by Redactie on oktober 7, 2025 | Category warmtepomp

Energiezuinig bouwen en renoveren zijn essentiële aspecten in de huidige bouwpraktijk. In dit kader speelt de Energie Prestatie Coëfficiënt (EPC) een centrale rol. De EPC is een maat voor de energieprestatie van een woning of bouwvolume. Hoe lager de EPC, hoe energiezuiniger het gebouw. Om aan de eisen van de EPC te voldoen, wordt vaak gebruikgemaakt van duurzame energiebronnen, zoals een warmtepomp. Deze artikel behandelt de rol van de warmtepomp in de EPC berekening en legt uit hoe deze in de praktijk kan worden ingezet om aan de energienormen te voldoen.

Inleiding

De EPC berekening is een complexe, technische procedure die wordt uitgevoerd om te bepalen of een woning voldoet aan de huidige energienormen. Deze berekening is onderdeel van de bouwaanvraag en is verplicht voor nieuwe woningen, maar ook relevant bij ingrijpende renovaties. In de berekening worden diverse factoren meegenomen, zoals het type isolatie, het type verwarmingsinstallatie, de ventilatie en de oriëntatie van het pand.

De warmtepomp is een van de meest gebruikte oplossingen om aan de EPC eisen te voldoen. Ze zijn energiezuiniger dan traditionele verwarmingssystemen en kunnen ook bijdragen aan het verlagen van de EPC waarde. Daarnaast kan de warmtepomp worden gecombineerd met duurzame energieproductie, zoals zonnepanelen, om het energieverbruik verder te verminderen.

Deze artikel biedt een gedetailleerde uitleg van de EPC berekening, de rol van de warmtepomp, en mogelijke strategieën om aan de energienormen te voldoen. We zullen ook de praktische stappen en varianten behandelen die in de bouwpraktijk worden toegepast.

De EPC berekening: Wat is het en hoe werkt het?

De Energie Prestatie Coëfficiënt (EPC) is een maat voor de energieprestatie van een gebouw. De EPC berekening is een technisch proces waarin diverse parameters worden ingevoerd, zoals:

Type en dikte van isolatie
Type beglazing en glas
Ventilatie systeem
Oriëntatie van de gevels
Type verwarmingstoestel
Energieopwekkende systemen (zoals zonnepanelen)

Deze gegevens worden ingevoerd in een berekeningsprogramma dat volgens de wettelijke normeringen werkt. Dit programma berekent een EPC waarde, die uitdrukt hoeveel energie per vierkante meter per jaar nodig is om de woning comfortabel te houden.

EPC-waarde en energiezuinigheid

Hoe lager de EPC-waarde, hoe beter het gebouw presteert in termen van energiezuinigheid. De huidige norm voor nieuwe woningen is een EPC-waarde van 0,4 of lager. Dit betekent dat de energie die nodig is voor verwarming en ventilatie (niet het energieverbruik van huishoudelijke apparaten zoals ovens, tv, pc, enz.) of opgewekt moet worden of gelijk aan nul moet zijn.

EPC berekening in de praktijk

De EPC berekening wordt meestal uitgevoerd door een architect of energieadviseur die over de nodige kennis en software beschikt. Deze partij voert alle relevante gegevens in het berekeningsprogramma in en genereert een EPC rapport. Dit rapport wordt meegenomen in de bouwaanvraag en moet vaak worden geverifieerd door de gemeente.

Wanneer de EPC geldig is

De EPC berekening is onbeperkt geldig zolang het pand niet ingrijpend gerenoveerd wordt. Als er grote veranderingen plaatsvinden, zoals het vervangen van isolatie of het verwisselen van het verwarmingssysteem, moet de EPC opnieuw worden berekend.

De rol van de warmtepomp in de EPC berekening

De warmtepomp speelt een belangrijke rol bij het behalen van een lage EPC-waarde. Ze zijn energiezuiniger dan traditionele verwarmingssystemen, zoals aardgas ketels, en kunnen bijdragen aan een betere energieprestatie. Daarnaast kunnen warmtepompen worden geoptimaliseerd met behulp van gelijkwaardigheidsverklaringen, waardoor ze in de EPC berekening extra gunstig worden beoordeeld.

Gelijkwaardigheidsverklaring voor warmtepompen

De berekeningssoftware voor EPC berekeningen bevat standaardwaarden voor veel gebruikte producten, zoals isolatiematerialen en verwarmingssystemen. Deze standaardwaarden zijn opgenomen op basis van wettelijke normeringen en zijn voor de meeste toepassingen geschikt. Echter, met de technologische vooruitgang zijn er nu warmtepompen beschikbaar die beter presteren dan de standaardwaarden die in het programma zijn opgenomen.

Om van deze verbeterde prestaties gebruik te maken, kan de fabrikant van een warmtepomp een gelijkwaardigheidsverklaring laten opstellen. Deze verklaring bevat specifieke waarden die het product beter weerspiegelen. Deze waarden kunnen vervolgens worden ingevoerd in de EPC berekening om een gunstiger EPC-waarde te behalen.

Warmtepompen en het EPC-cijfer

Een warmtepomp is energiezuiniger dan een aardgas ketel en levert daarom een betere EPC-waarde op. Dit is onder andere het geval doordat warmtepompen elektriciteit gebruiken, wat een lagere emissie oplevert dan het gebruik van fossiele brandstoffen. Daarnaast kunnen warmtepompen worden gekoppeld aan zonnepanelen, waardoor het energieverbruik verder kan worden verminderd.

Toekomstige energienormen

Vanaf 2020 mag in de toekomst waarschijnlijk alleen nog woningen worden gebouwd met een EPC-waarde van 0 of lager. Dit betekent dat het energieverbruik van het gebouw volledig opgewekt moet worden of gelijk aan nul moet zijn. Bijvoorbeeld, als een woning nog steeds een aardgas ketel gebruikt, moet het energieverbruik van deze ketel worden gecompenseerd door elektriciteit die opgewekt wordt via zonnepanelen. De energie die nodig is voor verwarming en ventilatie moet dus worden opgewekt of niet gebruikt worden.

EPC varianten en mogelijke oplossingen

Om aan de EPC eisen te voldoen, zijn er meerdere varianten van EPC berekeningen beschikbaar. Elke variant bevat een specifiek set aan maatregelen en oplossingen die gericht zijn op het behalen van een bepaalde EPC-waarde. Hieronder volgen een aantal varianten en mogelijke oplossingen die in de praktijk worden toegepast.

EPC Variant 2 – All Electric met PV panelen en mechanische ventilatie

Deze variant is gericht op het gebruik van volledig elektrische systemen, zoals warmtepompen, en het opwekken van elektriciteit via zonnepanelen. De belangrijkste kenmerken van deze variant zijn:

Minimale eisen bouwbesluit
Qv10 = 0,4 (het aandeel van het verlies van warmte via ventilatie)
Toepassen van een lucht- of bodemwarmtepomp
Rond 6 PV panelen georiënteerd op het zuiden
WTW-systeem met CO2-sturing

Deze combinatie van maatregelen leidt tot een zeer energiezuinig gebouw dat aan de eis van EPC 0,4 kan voldoen.

EPC Variant 3 – Geen PV panelen

In deze variant wordt het focus op de bouwkundige maatregelen gelegd, zonder gebruik te maken van zonnepanelen. De belangrijkste kenmerken zijn:

Verhogen van de Rc-waardes (warmteweerstand)
Vloeren minimaal een Rc-waarde van 5 m².K/W
Gevels minimaal een Rc-waarde van 6 m².K/W
Daken minimaal een Rc-waarde van 7 m².K/W
Qv10 = 0,4 of lager
Toepassen van HR +++ glas (triple glas)
Zonwering op de zuidelijk georiënteerde gevels
Toepassen van een bodemwarmtepomp met koelingssysteem
WTW-systeem met CO2-sturing of ZR ventilatieroosters met CO2-sturing
Douchepijp WTW

Deze variant is geschikt voor woningen waar het gebruik van zonnepanelen niet mogelijk is of niet gewenst is.

EPC Variant 4 – Stadsverwarming

Deze variant maakt gebruik van een centraal verwarmingssysteem, zoals een stadsverwarming. De belangrijkste kenmerken zijn:

Bij voorkeur een regio met een verklaring voor NVN 7125 stadsverwarming
Qv10 = 0,4
WTW-systeem met CO2-sturing of ZR ventilatieroosters met CO2-sturing
Rond 10 PV panelen georiënteerd op het zuiden

Deze variant is geschikt voor woningen in stadsgebieden waar stadsverwarming beschikbaar is.

Overige opties voor een verlaging van de EPC

Naast de genoemde varianten zijn er ook een aantal overige opties om de EPC-waarde verder te verlagen. Deze opties kunnen worden toegepast in combinatie met de eerder genoemde varianten:

Verbeteren van de isolatiewaarden
Toepassen van douchepijp WTW
Zonwering op de zuidelijk georiënteerde gevels
Toepassen van een warmtepomp inclusief een systeem voor koeling

Deze maatregelen kunnen allemaal bijdragen aan een betere energieprestatie en een lager EPC-cijfer.

Praktische stappen voor het behalen van een lage EPC

Om aan de EPC eisen te voldoen, is het belangrijk om een goed gepland en uitgevoerde aanpak te hanteren. Hieronder volgen een aantal praktische stappen die in de bouwpraktijk worden toegepast:

Begin met het goed isoleren van de woning. Kies voor isolatiematerialen met een hoge Rc-waarde en zorg dat de isolatie overal goed is aangebracht.
Kijk naar de beglazing. Kies voor HR +++ glas of triple glas, die een goede warmteweerstand bieden.
Ventileer op een verantwoorde manier. Gebruik een WTW-systeem of ZR ventilatieroosters met CO2-sturing om het luchtverlies te beperken.
Kies een duurzame warmtebron. Een warmtepomp is een energiezuinige optie die bijdraagt aan een lage EPC-waarde.
Overweeg het gebruik van zonnepanelen. Zonnepanelen kunnen het energieverbruik verder verminderen en het EPC-cijfer verder verbeteren.
Laat de EPC berekening uitvoeren door een expert. Een architect of energieadviseur kan de berekening uitvoeren en zorgen dat alle maatregelen correct worden ingevoerd.

De EPC-berekening in de toekomst

De EPC norm is een essentieel onderdeel van de huidige bouwpraktijk. Echter, de toekomstige richting van de EPC-berekening wijst op een verdere verduurzaming. In de toekomst is het doel om het gebruik van fossiele brandstoffen volledig te elimineren. Dit betekent dat de EPC norm zich richt op de zelfvoorziening in energie en het gebruik van duurzame energiebronnen.

De EPC norm is daarom niet alleen een technisch gereedschap, maar ook een strategisch instrument om de bouwsector te verduurzamen. Het gebruik van warmtepompen, zonnepanelen en andere duurzame technieken is daarom niet alleen een technische keuze, maar ook een maatschappelijke verantwoordelijkheid.

Conclusie

De EPC berekening is een essentieel onderdeel van het bouw- en renovatieproces. Het is een technische procedure die bepaalt of een woning voldoet aan de huidige energienormen. De EPC-waarde geeft aan hoeveel energie per vierkante meter per jaar nodig is om de woning comfortabel te houden. Hoe lager de EPC, hoe beter het gebouw presteert in termen van energiezuinigheid.

De warmtepomp speelt een centrale rol bij het behalen van een lage EPC-waarde. Ze zijn energiezuiniger dan traditionele verwarmingssystemen en kunnen worden geoptimaliseerd met behulp van gelijkwaardigheidsverklaringen. Deze verklaringen geven specifieke prestatiegegevens van het product en kunnen bijdragen aan een gunstiger EPC-waarde.

Daarnaast zijn er meerdere varianten van EPC berekeningen beschikbaar die gericht zijn op het behalen van een bepaalde EPC-waarde. Elke variant bevat een specifiek set aan maatregelen en oplossingen die gericht zijn op het behalen van de eis van EPC 0,4. Deze varianten zijn geschikt voor verschillende situaties, afhankelijk van de locatie, het type woning en de beschikbare middelen.

De praktische stappen die worden genomen om aan de EPC eisen te voldoen zijn essentieel voor het behalen van een energiezuinige woning. Het is belangrijk om op een goed gepland en uitgevoerde manier te werken om het best mogelijke resultaat te behalen.

In de toekomst is het doel om het gebruik van fossiele brandstoffen volledig te elimineren en de bouwsector volledig te verduurzamen. De EPC norm is daarom niet alleen een technisch gereedschap, maar ook een strategisch instrument om de bouwsector te transformeren.

Bronnen

rekenen
epb