Hybride warmtepompinstallaties en energie-efficiëntie bij woningen met extra verdieping

Published by Redactie on oktober 7, 2025 | Category warmtepomp

Inleiding

Het integreren van een warmtepomp in een woning met meerdere verdiepingen vereist een zorgvuldige aanpak, zowel qua installatie als qua beheer van het verwarmingssysteem. Door de toegenomen focus op energie-efficiëntie en duurzame oplossingen wordt het steeds vaker overwogen om een hybride opstelling aan te nemen, waarbij een warmtepomp wordt gecombineerd met een traditionele cv-ketel. Dit artikel biedt een gedetailleerde analyse van de technische aspecten, installatieoverwegingen en prestaties van warmtepompinstallaties in woningen met extra verdiepingen. Het artikel is opgebouwd uit informatie die uitvoerig wordt verstrekt door bronnen binnen de constructie- en verwarmingssector en richt zich naar eigenaren, renovatie-enthusiasten en professionals in de bouwsector.

Hybride systeem: combinatie van warmtepomp en cv-ketel

Een hybride verwarmingssysteem maakt gebruik van zowel een warmtepomp als een cv-ketel. Deze aanpak is vooral geschikt voor woningen met meerdere verdiepingen, waarbij de verwarming op lage temperatuur (LT) wordt afgestaan, zoals bij vloerverwarming, en waar op andere verdiepingen hogere temperatuur nodig is, zoals bij radiatoren. In dit geval regelt de warmtepomp de verwarming op de benedenverdieping, terwijl de cv-ketel gebruikt wordt voor de hogere verdieping of voor warm tapwater.

Werking van een hybride systeem

In een typische situatie wordt een vloerverwarmingssysteem op de benedenverdieping verwarmd door een warmtepomp, die werkt op een lage afgiftetemperatuur (bijvoorbeeld 35 °C). Op hogere verdiepingen zijn radiatoren of convectoren geplaatst, die op hogere temperaturen werken. Als de warmtepomp extra warmte moet leveren, kan de cv-ketel worden ingeschakeld om deze te verhogen via een mengklep. De warmtepomp regelt dan het mengproces zodanig dat het water op de gewenste temperatuur komt, terwijl de ketel als back-up dienst doet.

In sommige gevallen kan de warmtepomp zelfs volledig worden uitgeschakeld, en wordt de ketel gebruikt om beide circuits te verwarmen, aangestuurd via een mengklep. Dit is bijvoorbeeld het geval in gelegenheden met een hoge warmtebehoefte of bij extreme koude weersomstandigheden.

Voordeel van hybride systemen

Het voornaamste voordeel van een hybride systeem is de flexibiliteit. De warmtepomp draagt bij aan een energie-efficiënter verwarmingsproces, terwijl de ketel zorgt voor warm tapwater en een back-up bij hoge warmtebehoefte. Hierdoor kan men profiteren van de lage energiekosten van warmtepompen, gecombineerd met de betrouwbaarheid van een klassieke cv-ketel.

Daarnaast is een hybride systeem ideaal voor woningen met een gevarieerde verwarmingseis, zoals woningen met meerdere verdiepingen of woningen waarbij vloerverwarming en radiatoren gecombineerd worden gebruikt.

Technische specificaties en aanbevolen componenten

Expansievat

Het gebruik van een expansievat is essentieel in een warmtepompinstallatie. Het zorgt voor een correcte drukregeling in het systeem en voorkomt schade door thermische uitzetting van het water. De grootte van het expansievat hangt af van het afgegeven vermogen van de installatie:

Voor installaties met een afgegeven vermogen tot 12 kW: 18 liter
Voor installaties met een afgegeven vermogen van 12 kW tot 20 kW: 25 liter
Voor installaties met een afgegeven vermogen van 20 kW tot 30 kW: 35 liter

Deze vuistregels gelden voor zowel de bronzijde als de afgiftezijde van de warmtepompinstallatie. Bovendien is het aan te raden om de grootte van het expansievat nauwkeurig te bepalen aan de hand van de totale waterinhoud van het systeem en het temperatuurtraject.

Er is ook een alternatieve vuistregel: het volume van het expansievat is gelijk aan de systeeminhoud gedeeld door 25. Bijvoorbeeld, bij een systeeminhoud van 500 liter is het aanbevolen expansievat 20 liter.

Buffervat

Een buffervat is vaak noodzakelijk bij warmtepompinstallaties om het systeem te stabiliseren en te voorkomen dat de warmtepomp te vaak aan- en uitgeschakeld wordt. De grootte van het buffervat kan berekend worden aan de hand van het vermogen van de warmtepomp en het aantal m² vloerverwarming dat altijd open staat.

Voorbeeld: Een warmtepomp levert 8 kW bij een bron van 0°C naar een aanvoer van 35°C. De aanbevolen buffer is dan:

8 kW × 1,2 × 20 = 192 liter

Als er een gedeelte van de vloerverwarming altijd open staat, kan de benodigde buffer verlaagd worden. Voor elke m² vloerverwarming die altijd open staat, mag 1,5 liter worden afgetrokken. In een woning van 200 m² waarvan 90 m² vloerverwarming altijd open staat, wordt de benodigde buffer:

192 – (90 × 1,5) = 192 – 135 = 57 liter

Deze buffergrootte kan dan worden afgerond naar de dichtstbijzijnde beschikbare maat. Het is aan te raden om iets hoger te ronden, aangezien een iets groter buffervat extra stabiliteit biedt.

Installatieoverwegingen voor hybride warmtepompen

Locatie en hoogte van de warmtepomp

De locatie van de warmtepomp speelt een belangrijke rol bij de efficiëntie en betrouwbaarheid van het systeem. Bij een monoblock warmtepomp, die vaak buiten geplaatst wordt, is het aan te raden om de unit verhoogd te installeren. Dit heeft meerdere voordelen:

Beter luchtdoorstroming, wat leidt tot een efficiënter werken van de warmtepomp
Minder kans op schade door overstromingen of vuilophoping
Eenvoudiger onderhoud door toegankelijkheid

Een verhoogde installatie vereist een stevige basis of platform, waarop de warmtepomp verankerd kan worden. Als de warmtepomp op de grond geplaatst wordt, dient de ondergrond stabiel en vlak te zijn. Verder moet zorg worden gedragen dat het gehele systeem niet blootgesteld raakt aan vocht of vuil.

Leidingafstand en elektrische voorzieningen

De afstand tussen de binnen- en buitenunit van de warmtepomp is een belangrijke factor bij de installatiekosten. De standaard leidinglengte is ongeveer 5 meter. Indien de afstand groter is, of extra werkzaamheden nodig zijn om de units te verbinden, kunnen extra kosten ontstaan.

Daarnaast is het nodig om te controleren of er al een dakdoorvoer en een geschikte elektrische voorziening aanwezig is. Als deze niet aanwezig zijn, kunnen extra kosten ontstaan voor het aanleggen van deze voorzieningen. Als deze wel aanwezig zijn, hoeven deze kosten niet gerekend te worden.

Thermostaat en regeling

Het type thermostaat en regeling is een belangrijke overweging bij een hybride warmtepompinstallatie. Een moderne regeling, zoals evohome, maakt het mogelijk om het systeem op een optimale manier te beheren. Dit betekent dat de warmtepomp en de cv-ketel efficiënter kunnen samenwerken, wat leidt tot een hoger comfortniveau en een lager energieverbruik.

Een hybride systeem vraagt een andere aansturing dan een traditionele HR-ketel. Door de juiste regeling te gebruiken, kan men ervoor zorgen dat de beschikbare capaciteit van de warmtepomp volledig wordt ingezet. Dit leidt niet alleen tot een betere warmtebeheersing, maar ook tot een hogere energie-efficiëntie.

Onderhoud en levensduur

Jaarlijks onderhoud

Een warmtepomp vereist regelmatig onderhoud om optimaal te functioneren. Het aanbevolen is om jaarlijks onderhoud uit te voeren, waarbij technische inspecties worden gedaan om eventuele problemen vroegtijdig te ontdekken. Dit helpt om storingen te voorkomen en de levensduur van de warmtepomp te verlengen.

Een belangrijk onderdeel van het onderhoud is het reinigen van de luchtslengten en de buitenunit. Ook is het belangrijk om de elektrische verbindingen te controleren en eventuele slijtagecomponenten te vervangen.

Zelfreinigende functies

Sommige modellen zijn uitgerust met zelfreinigende functies die het onderhoud vergemakkelijken. Deze functies zorgen ervoor dat aanslag en vuil automatisch worden verwijderd, wat leidt tot een hogere efficiëntie en een langer gebruikstermijn.

Energie-efficiëntie en duurzaamheid

Werking van een warmtepomp

Een warmtepomp werkt met een koudemiddel dat in een kringloop wordt gebruikt. Het koudemiddel wordt door een compressor samengeperst, waardoor de druk en temperatuur stijgen. Het gasvormige koudemiddel wordt vervolgens door een platenwisselaar gestuwd, waarbij warmte wordt overgedragen aan het systeemwater. Het gas koelt af en condenseert tot vloeistof. Deze vloeistof wordt door een expansieventiel geleid, waarbij de druk afneemt en verdamping plaatsvindt. Het verdampingsproces neemt energie op uit de omgeving, waardoor het systeem water wordt verwarmd.

Dit proces maakt het mogelijk om energie uit de omgeving te recupereren en te gebruiken voor verwarming. Een warmtepomp is dus geen energieproducerende installatie, maar een energieverplaatser die warmte uit een bron haalt en deze afgeeft aan een afgiftesysteem.

Energie-efficiëntie

De energie-efficiëntie van een warmtepomp wordt meestal uitgedrukt in de COP (Coefficient of Performance). Deze waarde geeft aan hoeveel energie de warmtepomp verbruikt ten opzichte van de warmte die wordt afgegeven. Bijvoorbeeld, een COP van 4 betekent dat voor elke 1 kWh elektriciteit die wordt gebruikt, 4 kWh warmte wordt afgegeven. Dit maakt warmtepompen zeer energie-efficiënt vergeleken met traditionele verwarmingsinstallaties.

De efficiëntie van de warmtepomp is afhankelijk van de buitentemperatuur en het afgiftesysteem. Bij lage buitentemperaturen daalt de efficiëntie, terwijl een lage afgiftetemperatuur (zoals bij vloerverwarming) een hogere efficiëntie oplevert.

Duurzaamheid

Warmtepompen draagt bij aan duurzame verwarming, omdat ze geen fossiele brandstoffen gebruiken en geen CO₂-uitstoot veroorzaken bij de verwarming. Daarnaast draagt het gebruik van een warmtepomp bij aan een lagere gasafhankelijkheid en kan het helpen bij het bereiken van energiebesparing-doelstellingen in het kader van duurzame woningbouw en renovatie.

Kosten en aanschafoverwegingen

Aanschafkosten

De aanschafkosten van een hybride warmtepompinstallatie kunnen variëren, afhankelijk van het type warmtepomp, de grootte van het systeem en de benodigde onderdelen. Een standaard installatie, inclusief leidingwerk en elektrische voorzieningen, kan tussen de 8.000 en 15.000 euro kosten. Extra kosten kunnen ontstaan als er een nieuw dakdoorvoer of een nieuwe elektrische voorziening nodig is.

Onderhoudskosten

Na de aanschaf zijn er ook kosten verbonden aan het onderhoud van de warmtepomp. Deze kosten zijn relatief laag vergeleken met traditionele verwarmingsinstallaties, aangezien de warmtepomp minder onderhoud vereist. Het aanbevolen is om jaarlijks onderhoud uit te voeren, wat tussen de 200 en 500 euro per jaar kan kosten, afhankelijk van de grootte en complexiteit van het systeem.

Energiekosten

De energiecosten van een warmtepomp zijn lager dan die van een traditionele HR-ketel of gasverwarming. Het energieverbruik hangt af van de efficiëntie van de warmtepomp, de isolatie van de woning en het afgiftesysteem. In een goed geïsoleerde woning met vloerverwarming zijn de energiecosten aanzienlijk lager dan bij een woning met slechte isolatie en radiatoren.

Conclusie

De integratie van een warmtepomp in een woning met een extra verdieping vereist een zorgvuldige aanpak van zowel de technische installatie als de regeling van het systeem. Een hybride opstelling, waarbij een warmtepomp wordt gecombineerd met een cv-ketel, biedt een efficiënt en betrouwbaar verwarmingssysteem dat geschikt is voor woningen met meerdere verdiepingen. Het gebruik van een expansievat, buffervat en een moderne regeling is essentieel voor het functioneren van het systeem. Bovendien is het belangrijk om rekening te houden met de locatie van de warmtepomp, de leidingafstand en de elektrische voorzieningen.

Het jaarlijks onderhoud is essentieel voor de levensduur en efficiëntie van de warmtepomp, en het gebruik van een hybride systeem draagt bij aan een hogere energie-efficiëntie en duurzaamheid. Door de juiste keuze van componenten en regelingen kan men ervoor zorgen dat de warmtepompinstallatie optimaal functioneert en bijdraagt aan een comfortabele en energie-efficiënte woning.

Bronnen

vloer
extra