Veelvoorkomende fouten bij warmtepompen en hoe u deze vermeent of oplost

De warmtepomp is tegenwoordig een veelgebruikte oplossing voor verwarming en warm water in woningen. Met een rendement dat in ideale omstandigheden boven de 500% ligt, is het een aantrekkelijke keuze voor milieubeschaafd en energiezuinig wonen. Toch zijn er ook nadelen en risico’s verbonden aan de installatie en gebruik van een warmtepomp. Veel voorkomende problemen zoals verkeerd berekende vermogens, fouten in de configuratie, defecte sensoren, thermische beveiligingen en onjuiste afstellingen kunnen leiden tot inefficiëntie, extra kosten en zelfs schade aan het systeem. In dit artikel bespreken we de meest voorkomende fouten bij warmtepompen, waarom deze zich voordoen, en hoe u deze vermeent of oplost. Alle informatie is gebaseerd op betrouwbare bronnen binnen de sector.

Inleiding: De rol van de warmtepomp in energiezuinig wonen

Een warmtepomp werkt door energie op te nemen uit de lucht, grond of water en deze om te zetten naar bruikbare warmte voor verwarming en warm water. Omdat deze energie in grote mate gratis is, is het rendement hoog. Bij een COP (Coefficient of Performance) van 5, betekent dit dat per 1 kWh elektriciteit er 5 kWh warmte wordt opgewekt. Dit maakt de warmtepomp een interessante optie in de overgang naar duurzame energie.

Toch is het belangrijk om te beseffen dat een warmtepomp niet automatisch een perfecte oplossing is. Veel problemen ontstaan door incorrecte berekeningen van het benodigde vermogen, verkeerde afstelling van het systeem, fouten bij de installatie, of mislukte onderhoudspraktijken. Deze fouten kunnen leiden tot een tekort aan warmte, verhoogde energiekosten, of zelfs schade aan het apparaat. In de volgende secties bespreken we deze fouten en de manieren om deze te voorkomen of op te lossen.

1. Onjuiste berekeningen van het benodigde vermogen

Een van de belangrijkste oorzaken van ontevredenheid bij warmtepompgebruikers is het verkeerd bepalen van het benodigde vermogen. Dit heeft meestal te maken met de isolatiegraad van de woning en de juiste afzet van het warmteafgiftesysteem.

1.1. Benodigd vermogen per m²

Volgens bron [3] is het benodigde vermogen afhankelijk van de isolatie van de woning:

• Voor goed geïsoleerde woningen: ca. 40 W/m²
• Voor minder goed geïsoleerde woningen: ca. 50 W/m²
• Voor oudere woningen: ca. 75 W/m²

Voorbeeldberekening:
Een woning van 100 m² met goede isolatie zou een vermogen van 4 kW behoeven (40 W/m² × 100 m² = 4000 W = 4 kW). Voor oudere woningen zou dit oplopen tot ongeveer 7,5 kW. Daarnaast moet rekening gehouden worden met het vermogen voor warm water, dat gemiddeld rond de 1 kW ligt. In totaal is in oudere woningen dus een warmtepomp met minimaal 8,5 kW benodigd.

1.2. Risico’s van onderdimensionering

Als het vermogen van de warmtepomp onderdimensioneerd is, kan het systeem niet voldoende warmte leveren, vooral in koude weersomstandigheden. Dit leidt tot ongevoelige verwarming, verhoogde energiekosten (omdat het systeem harder moet werken), en verminderde levensduur van de componenten. In extreem koude omstandigheden kan de warmtepomp zelfs niet functioneren of verkalken, wat extra kosten met zich meebrengt.

1.3. Conclusie en aanbeveling

Het is essentieel dat de warmtebehoefte van de woning accuraat wordt berekend. Gebruik daarbij een kwalificatieadvies van een erkend adviseur of monteur. Zorg dat ook het warmteafgiftesysteem (zoals de vloerverwarming of radiatoren) is geoptimaliseerd voor laagtemperatuurverwarming. Een goed dimensioneerde warmtepomp zorgt voor efficiëntie, comfort en duurzaamheid.

2. Fouten in de configuratie en afstelling

Nadat de warmtepomp is gekozen en geïnstalleerd, is het belangrijk dat het systeem correct is geconfigureerd en afgesteld. Fouten op dit vlak kunnen leiden tot inefficiënt werken, verkeerde moduskeuze of zelfs schade aan de componenten.

2.1. Omschakelen van zomer- naar winterbedrijf

Veel warmtepompen kunnen in zomer- en wintermodus werken, afhankelijk van de buitentemperatuur. Bijvoorbeeld:

Bron [1] benadrukt dat het koelmenu vaak niet goed begrepen wordt door gebruikers. Als de warmtepomp bij hoge temperaturen niet correct overschakelt naar koelmodus, kan dit leiden tot oncomfortabele inwendige temperaturen of overbelasting van de compressor. Het is daarom belangrijk dat het systeem is voorzien van een automatische overschakeling of dat de gebruiker goed is geïnformeerd over de werking van de modi.

2.2. Configuratiefout bij de inbedrijfname

Bij de inbedrijfname moet de warmtepomp vaak verteld worden hoe het hydraulisch schema is opgebouwd. Dit omvat bijvoorbeeld:

• Of het systeem op lucht/water, water/water of brinewater/water werkt.
• Of er een bijverwarming (zoals een elektrische boiler) is ingevoegd.
• Hoe het warmteafgiftesysteem is opgebouwd (bijvoorbeeld vloerverwarming versus radiatoren).

Als deze parameters verkeerd worden ingesteld, kan de warmtepomp niet correct functioneren of foutmeldingen geven. Dit is vooral belangrijk bij zelfinstallaties, waar de gebruiker geen ervaring heeft met de configuratie van hydraulische schema’s.

2.3. Aanpassing van stooklijnen

Bij sommige warmtepompen is het mogelijk om de stooklijn aan te passen, afhankelijk van het type woning en het warmteafgiftesysteem. Dit is belangrijk om energiezuinigheid en comfort te optimaliseren. Bron [4] geeft aan dat dit vaak per merk en type varieert, en dat het dus belangrijk is om te weten hoe je het menu kunt doornavigeren en welke parameters je kunt aanpassen.

3. Technische fouten en storingen

Hoewel moderne warmtepompen robuust zijn, zijn ze niet volledig fout- of storingenbestendig. Technische problemen kunnen op verschillende niveaus voorkomen, van sensoren en elektronica tot compressoren en beveiligingen.

3.1. Defecte sensoren

Sensoren zijn essentieel voor het functioneren van een warmtepomp. Zij meten bijvoorbeeld temperaturen, druk, en stroomverbruik. Als een sensor defect raakt, geeft de warmtepomp dit aan en schakelt het systeem vaak uit om schade te voorkomen.

Bron [1] geeft aan dat de warmtepomp precies aangeeft welke sensor defect is. Het is dan verstandig om eerst de bedrading en het aansluitpunt te controleren, omdat de foutmelding ook veroorzaakt kan worden door:

• Een kortsluiting tussen de draden.
• Een verdwaalde draad die door de beplating wordt kortgesloten.
• Een losgezakte draad.
• Verkalkte of slijtagegerelten, zoals bij een boiler.

In sommige gevallen helpt het vervangen van de sensor, maar in andere gevallen is dit niet genoeg. Een tijdelijke oplossing kan zijn om bijvoorbeeld de boilertemperatuur iets lager te zetten, om storingen te voorkomen.

3.2. Problemen met de inverter

De inverter is verantwoordelijk voor het regelen van de toerentelling van de compressor. Bij overbelasting of bij onvoldoende netvoeding (bijvoorbeeld bij een 3-fasen warmtepomp waarbij een fase ontbreekt), kan de inverter afslaan en een foutmelding genereren.

Bron [1] wijst op het feit dat de inverter bij oververhitting ook zelf kan uitschakelen. Dit is een veilige maatregel om schade aan de compressor te voorkomen, maar het kan leiden tot onderbrekingen in het warmtegevoel of verhoogde energiekosten als het systeem moet aanvullen met andere verwarmingsmethoden.

3.3. Thermische beveiliging

Oude wisselstroompompen zijn vaak uitgerust met een thermische beveiliging. Als de compressor te veel stroom trekt, schakelt deze beveiliging uit om schade te voorkomen. Bron [1] benadrukt dat bij oudere warmtepompen dit vaak manueel moet worden gereset. Moderne gelijkstroompompen hebben vaak een geïntegreerde elektronische beveiliging, wat het proces eenvoudiger maakt.

3.4. Elektronische storingen

De warmtepomp bevat meerdere elektronische componenten, zoals bedieningsprints, inverter, en sensoren. Als een van deze componenten defect raakt, kan dat leiden tot:

• Een zwart display (bij defecte hoofdprint).
• Specifieke foutmeldingen (bij defecte subprinten).
• Verkeerde communicatie tussen binnen- en buitenunit (bij split-systemen).
• Storingsmeldingen als gevolg van verkeerde datauitwisseling.

Bron [1] benadrukt dat moderne warmtepompen vaak een Lithium cel (batterij) bevatten om instellingen en storingsgeheugen te bewaren. Deze batterijen moeten na ongeveer 6 jaar worden vervangen om fouten te voorkomen.

4. Storingen bij de eerste opstart

Bij de eerste opstart van een warmtepomp zijn er een aantal cruciale stappen die moeten worden gevolgd om schade of onnodige storingen te voorkomen.

4.1. Zuiggastemperatuur

Bij een water/water of brinewater/water warmtepomp moet de zuiggastemperatuur tijdens de eerste opstart gecontroleerd worden. Deze temperatuur moet zich stabiliseren tussen 4 en 12 graden. Als de temperatuur onder 0°C komt, moet het toestel direct worden uitgeschakeld en moet men de leidingen ontluchten of vullen en controleren of er voldoende flow is. Denk ook aan de toevoeging van glycol, die voorkomt dat de leidingen bevriezen.

4.2. Delta T en temperatuurcontrole

Tijdens de bedrijfsmodus moet de delta T (temperatuurverschil) tussen de bronin- en bronuitgang worden gecontroleerd. Normaal is dit 4 tot 5 °C. Daarnaast moeten de volgende temperatuurwaarden worden gecontroleerd:

• Heetgastemperatuur: Tenminste 25 K hoger dan de aanvoertemperatuur, normaal tussen 70 en 125 °C.
• Vloeistoftemperatuur: Ongeveer gelijk aan de retourtemperatuur.
• Zuiggastemperatuur: Ligt tussen de bronin- en bronuittemperatuur.
• Oververhitting: De temperatuur tussen zuiggas en verdampertemperatuur moet tussen 2 en 8 °C liggen.

Bron [4] benadrukt dat deze waarden essentieel zijn om te bepalen of de warmtepomp correct functioneert. Als deze waarden afwijken, kan het systeem ongeregelde werking vertonen, wat leidt tot verminderde efficiëntie of verhoogde energiekosten.

5. Veelvoorkomende fouten bij het verwarmen van een zwembad

Een warmtepomp is een goede oplossing voor het verwarmen van een zwembad, maar er zijn een aantal belangrijke aandachtspunten.

5.1. Gebruik van een geschikte wisselaar

Het is belangrijk om een wisselaar te gebruiken die geschikt is voor lage temperaturen (maximaal 45 °C primair). Veel gemaakte fouten zijn het gebruik van een wisselaar die 90 °C primair nodig heeft, wat bij 45 °C vaak nauwelijks vermogen afgeeft.

5.2. Onderhoud en controle

Zorg dat het systeem regelmatig wordt gecontroleerd op:

• Verkalking en slijtage
• Correcte flow en druk
• Temperatuurwaarden
• Functie van de inverter en beveiligingen

Bron [4] benadrukt dat het onderhoud en afstelling van het systeem essentieel zijn om efficiëntie en schade te voorkomen.

6. Conclusie

De warmtepomp is een aantrekkelijke keuze voor duurzame en energiezuinige verwarming, maar ze vereist aandacht voor correcte berekening, installatie, afstelling en onderhoud. Veel voorkomende fouten zoals onderdimensionering, verkeerde configuratie, defecte sensoren, thermische beveiligingen en onjuiste afstellingen kunnen leiden tot inefficiëntie, extra kosten en zelfs schade aan het systeem.

Om te zorgen voor een succesvolle en duurzame investering, is het aan te raden om:

• Een kwalificatieadvies te laten uitvoeren
• De warmtepomp correct te dimensioneren en te installeren
• De afstelling en configuratie te controleren
• Het systeem regelmatig te onderhouden
• Eventuele storingen en foutmeldingen serieus te nemen en professioneel op te lossen

Door deze aandachtspunten te volgen, kunt u ervoor zorgen dat uw warmtepomp veel jaren lang efficiënt en betrouwbaar functioneert.

Bronnen

1. warmtepomp-panel.nl
2. warmtepomp-info.nl
3. energieplein.nl
4. warmtepomp-weetjes.nl