Horizontale grond-water warmtepomp: Werking, voor- en nadelen, en installatieoverwegingen

Published by Redactie on oktober 7, 2025 | Category warmtepomp

In de huidige tijd waarin duurzame energieoplossingen steeds belangrijker worden, zijn warmtepompen een populaire keuze voor woningverwarming. Een horizontale grond-water warmtepomp maakt gebruik van de natuurlijke warmte die in de aardbodem aanwezig is. Deze technologie biedt een efficiënte manier om energie te besparen en emissies te verminderen. In dit artikel bespreken we de werking van een horizontale grond-water warmtepomp, de voor- en nadelen, de benodigde oppervlakte en installatieoverwegingen, en de geschiktheid van het systeem voor verschillende situaties.

Wat is een horizontale grond-water warmtepomp?

Een horizontale grond-water warmtepomp is een systeem dat warmte uit de aardbodem benut om een woning te verwarmen. Het systeem bestaat uit een netwerk van kunststof buizen dat horizontaal in de grond is geplaatst op een diepte van ongeveer 80 tot 100 centimeter. In deze buizen stroomt een mengsel van water en antivriesvloeistof. Deze vloeistof neemt warmte op uit de bodem, die vervolgens door een warmtepomp verwerkt wordt zodat deze gebruikt kan worden voor woningverwarming of sanitair warm water.

Het hoofddeel van het systeem bevindt zich ondergronds, wat betekent dat er geen buitenunit nodig is zoals bij een lucht-water warmtepomp. Hierdoor is het systeem esthetisch aantrekkelijk en past het goed in de omgeving van een woning. De werking van het systeem is gericht op het benutten van geothermische warmte, een vorm van duurzame energie die het hele jaar door beschikbaar is.

Werking van een horizontale grond-water warmtepomp

De werking van een horizontale grond-water warmtepomp is gebaseerd op een eenvoudig principe. Het buizennetwerk in de grond fungeert als een warmtewisselaar, waarbij het vloeistofmengsel warmte opneemt uit de bodem. Deze warmte wordt daarna overgedragen aan de warmtepomp in de woning. In de warmtepomp verhoogt een compressor de temperatuur van de warmte, waardoor het systeem in staat is om een woning op de gewenste temperatuur te houden.

De grond zorgt voor een constante warmtevoorraad, zelfs in de wintermaanden. Het systeem maakt gebruik van de zonnewarmte die in de grond opgeslagen is, evenals de warmte van de aarde zelf. Dit zorgt ervoor dat de warmtepomp efficiënt kan werken, met een laag energieverbruik en een hoog rendement.

Benodigde oppervlakte en diepte

Een horizontale grond-water warmtepomp vereist een aanzienlijke hoeveelheid grondoppervlak. Het buizennetwerk moet horizontaal worden gelegd, wat betekent dat er een groot oppervlak nodig is. Gemiddeld is een oppervlakte van 200 tot 400 vierkante meter benodigd, afhankelijk van de grootte van de woning en het verwarmingsvermogen dat nodig is. Dit oppervlak moet vrij zijn van verhardingen en moet niet bebouwd of beplant worden, omdat dit de warmteopname uit de grond kan beïnvloeden.

De buizen worden meestal op een diepte van minstens anderhalve meter geplaatst, zodat ze buiten de bereik van de wintervorst blijven. Deze diepte zorgt ervoor dat de grond voldoende warm is om de warmtepomp efficiënt te laten werken. In sommige gevallen kan het nodig zijn om dieper te graven, bijvoorbeeld als de bodem droog is of als er extra warmteopname nodig is.

Een belangrijk aspect bij de installatie van een horizontaal systeem is het dimensioneren van het buizennetwerk. Als het netwerk te klein is, kan het systeem niet voldoende warmte leveren, wat kan leiden tot bevroren vloeistof in de buizen. Om dit te voorkomen, kan extra antivriesvloeistof worden toegevoegd. Echter, dit heeft het nadeel dat de vloeistof viskeuzer wordt, wat het circuleren moeilijker maakt en het energieverbruik van de pomp verhoogt. Dit heeft uiteindelijk een negatief effect op het rendement van het systeem.

Voor- en nadelen van een horizontale grond-water warmtepomp

Net als elke technologie heeft een horizontale grond-water warmtepomp ook voor- en nadelen. Hieronder geven we een overzicht van de belangrijkste voordelen en nadelen.

Voordelen

Goedkoper dan een verticale warmtepomp
Een horizontale warmtepomp is meestal goedkoper in aankoop en installatie dan een verticale variant. Dit komt doordat er minder diep gegraven hoeft te worden, wat de installatiekosten verlaagt.
Hoog rendement
Omdat de warmte uit de grond het hele jaar door beschikbaar is en vrij constant blijft, werkt de warmtepomp efficiënter. Hierdoor is het rendement van het systeem hoog, wat leidt tot lage energiekosten.
Geen buitenunit nodig
Een van de voordelen van een grond-water warmtepomp is dat er geen buitenunit nodig is. Al het belangrijkste systeem bevindt zich ondergronds, wat het systeem esthetisch aantrekkelijk maakt en het past beter in de omgeving van een woning.
Duurzame energiebron
Een horizontale grond-water warmtepomp maakt gebruik van geothermische warmte, wat een duurzame en milieuvriendelijke energiebron is. Hierdoor draagt het systeem bij aan een lagere CO₂-uitstoot en een duurzamere woningverwarming.
Passieve koeling mogelijk
Het systeem kan ook gebruikt worden voor passieve koeling in de zomermaanden. Door de warmte uit de woning te onttrekken en deze af te voeren naar de grond, kan de inwendige temperatuur van de woning lager gehouden worden.

Nadelen

Groot oppervlakte nodig
Een horizontale warmtepomp vereist een aanzienlijk grondoppervlak. Dit maakt het systeem niet geschikt voor woningen met weinig beschikbare grond, zoals appartementen of woningen in dicht bebouwde wijk.
Geen beplanting op het oppervlak
Het oppervlak waarop het buizennetwerk ligt mag niet bebouwd of beplant worden. Dit kan een probleem zijn als de woning een mooi grasveld of tuin heeft. De zonnestralen moeten namelijk direct op de bodem schijnen om de warmteopname te optimaliseren.
Invloed van oppervlaktetemperatuur
In tegenstelling tot een verticale warmtepomp, is de temperatuur van de aardbodem in een horizontaal systeem meer beïnvloed door de oppervlaktetemperatuur. Dit betekent dat in extreme winters het rendement van het systeem kan dalen, vooral als de bodem koud of droog is.
Geen geschikte optie voor bestaande woningen
Omdat een horizontale warmtepomp veel grondoppervlak vereist en het systeem vaak niet geschikt is voor bestaande tuinen, is het meestal niet de beste keuze voor een gewone vervanging van een cv-ketel. Het systeem is vooral geschikt voor nieuwbouwprojecten of totaalrenovaties waarbij voldoende ruimte beschikbaar is.
Installatie- en onderhoudskosten
Hoewel de aankoopkosten van een horizontale warmtepomp meestal lager zijn dan die van een verticale variant, kunnen de installatiekosten toch aanzienlijk zijn. Het leggen van een buizennetwerk over een groot oppervlak vereist arbeid en materialen. Daarnaast is het systeem niet eenvoudig te onderhouden, omdat het volledig ondergronds is gelegd.

Installatieoverwegingen

Bij de installatie van een horizontale grond-water warmtepomp zijn er verschillende aspecten die in overweging genomen moeten worden. Deze omvatten de beschikbaarheid van grondoppervlak, de bodemstructuur, de toegankelijkheid van het terrein, en de toekomstige plannen van de woning.

Beschikbaarheid van grondoppervlak

Een horizontale warmtepomp is alleen geschikt als er voldoende grondoppervlak beschikbaar is. De benodigde oppervlakte varieert afhankelijk van de grootte van de woning en het verwarmingsvermogen dat nodig is. In de meeste gevallen is een oppervlakte van 200 tot 400 vierkante meter nodig. Dit is een aanzienlijke hoeveelheid ruimte, wat het systeem niet geschikt maakt voor woningen met weinig extra grond.

Bodemstructuur

De structuur van de grond speelt ook een belangrijke rol bij de installatie. De bodem moet voldoende warm zijn en voldoende warmte kunnen afgeven. In sommige gevallen kan het nodig zijn om dieper te graven om een vochtigere bodem te bereiken. Dit kan echter de installatiekosten verhogen. Daarnaast moet de grond voldoende draagkracht hebben om het buizennetwerk te ondersteunen.

Toegankelijkheid van het terrein

Het terrein waarop het buizennetwerk gelegd wordt, moet goed toegankelijk zijn voor de installateurs. Het leggen van een groot buizennetwerk vereist zware apparatuur en veel arbeid. Als het terrein moeilijk toegankelijk is of als het dicht bebouwd is, kan dit de installatie bemoeilijken en de kosten verhogen.

Toekomstige plannen van de woning

Het is ook belangrijk om rekening te houden met de toekomstige plannen van de woning. Als er bijvoorbeeld plannen zijn om de tuin te verbouwen of extra groene ruimte te creëren, kan het leggen van een horizontale warmtepomp problemen opleveren. Het buizennetwerk moet namelijk blijven onbelemmerd om de warmteopname te kunnen optimaliseren.

Geschiktheid voor verschillende situaties

Een horizontale grond-water warmtepomp is niet geschikt voor elke situatie. Het systeem is vooral geschikt voor nieuwbouwprojecten of totaalrenovaties waarbij voldoende grondoppervlak beschikbaar is. Het is minder geschikt voor bestaande woningen of woningen in dicht bebouwde wijk.

Nieuwbouwprojecten

In nieuwbouwprojecten is een horizontale grond-water warmtepomp een uitstekende keuze. Tijdens de bouw van een nieuwe woning kan het buizennetwerk makkelijk geïntegreerd worden in het ontwerp van de woning. Dit zorgt voor een efficiënte installatie en een optimale werking van het systeem. Bovendien is de grond nog leeg en kan het buizennetwerk gelegd worden zonder storingen.

Totaalrenovaties

Bij totaalrenovaties kan een horizontale warmtepomp ook een goede keuze zijn, mits voldoende grondoppervlak beschikbaar is. Tijdens een totaalrenovatie kan het systeem geïntegreerd worden in het nieuwe ontwerp van de woning. Dit maakt het systeem een duurzame en efficiënte oplossing voor woningverwarming.

Bestaande woningen

Een horizontale warmtepomp is meestal niet geschikt voor bestaande woningen. Dit komt doordat het systeem veel grondoppervlak vereist en het buizennetwerk vaak niet geïntegreerd kan worden in bestaande tuinen of groene ruimtes. Daarnaast is de installatie vaak te kostbaar en complex voor een gewone vervanging van een cv-ketel.

Dicht bebouwde wijk

In dicht bebouwde wijk is een horizontale warmtepomp vaak niet haalbaar. Het systeem vereist namelijk een groot grondoppervlak, wat in dicht bebouwde wijk vaak niet beschikbaar is. In dergelijke situaties is een verticale warmtepomp of een lucht-water warmtepomp vaak een betere keuze.

Samenvatting

Een horizontale grond-water warmtepomp is een efficiënte en duurzame oplossing voor woningverwarming. Het systeem maakt gebruik van de natuurlijke warmte die in de aardbodem aanwezig is en kan het hele jaar door gebruikt worden. Het systeem bestaat uit een netwerk van kunststof buizen dat horizontaal in de grond is geplaatst en werkt met een mengsel van water en antivriesvloeistof.

Hoewel het systeem veel voordelen biedt, zoals een hoog rendement en een milieuvriendelijke energiebron, zijn er ook nadelen. Het systeem vereist een aanzienlijk grondoppervlak en is niet geschikt voor woningen met weinig beschikbare grond. Bovendien mag het oppervlak waarop het buizennetwerk ligt niet bebouwd of beplant worden, wat problemen kan opleveren voor woningen met een mooi grasveld of tuin.

De installatie van een horizontale warmtepomp vereist zorgvuldige planning en overweging van verschillende factoren, zoals de beschikbaarheid van grondoppervlak, de bodemstructuur, de toegankelijkheid van het terrein, en de toekomstige plannen van de woning. Het systeem is meestal geschikt voor nieuwbouwprojecten of totaalrenovaties, maar minder geschikt voor bestaande woningen of woningen in dicht bebouwde wijk.

Conclusie

Een horizontale grond-water warmtepomp is een aantrekkelijke optie voor woningen met voldoende grondoppervlak. Het systeem biedt een efficiënte, duurzame en esthetische oplossing voor woningverwarming. Echter, het is belangrijk om zorgvuldig te overwegen of het systeem geschikt is voor jouw situatie. Als je voldoende grond hebt en een nieuwbouwproject of totaalrenovatie plaatst, is een horizontale warmtepomp een uitstekende keuze. Als je echter een bestaande woning hebt of weinig beschikbare grond, kan een verticale warmtepomp of een lucht-water warmtepomp een betere optie zijn.