Warmtepomp in het huis is koud – oorzaken en oplossingen voor een efficiënte verwarming

Published by Redactie on oktober 7, 2025 | Category warmtepomp

Als eigenaar van een woning die overweegt of al heeft overgeschakeld op een warmtepomp, is het mogelijk dat je merkt dat je huis minder warm is dan gewenst, vooral in de wintermaanden. Deze ervaring is niet zeldzaam, en kan meerdere oorzaken hebben, variërend van installatieproblemen tot ongunstige bouwkenmerken van het huis. In dit artikel analyseren we op basis van beschikbare informatie de redenen waarom een warmtepomp minder effectief kan werken en geven we concrete oplossingen om de verwarmingsprestatie te verbeteren.

Wat is een warmtepomp en hoe werkt ze?

Een warmtepomp is een verwarmingssysteem dat warmte uit de omgeving (lucht, bodem of water) opneemt en deze omzet in warmte voor verwarming en warm water. Het werkt op basis van een koudemiddel dat verdampt bij lage temperaturen en vervolgens gecomprimeerd wordt om warmte af te geven. Dit proces maakt het mogelijk om een woning te verwarmen zonder direct fossiele brandstoffen te gebruiken, waardoor het een duurzame en energiezuinige oplossing is.

Er zijn verschillende soorten warmtepompen:

Lucht-water warmtepomp: Haalt warmte uit de lucht en zet deze om in verwarmingswarmte.
Aarde-water warmtepomp: Haalt warmte uit de grond of grondwater.
Hybride warmtepomp: Combineert een warmtepomp met een traditionele CV-ketel om het verwarmingssysteem te optimaliseren bij extreme kou of hoge warmtebehoefte.

Alle warmtepompen werken het beste in goed geïsoleerde woningen, omdat het systeem op lagere temperaturen werkt en dus minder verlies mag hebben via de buitenschil van het huis.

Oorzaken waarom een warmtepomp minder effectief kan werken

Er zijn meerdere redenen waarom een warmtepomp minder efficiënt kan zijn, waardoor het huis kouder kan worden. We behandelen hier de meest voorkomende oorzaken, gebaseerd op de gegevens uit de bronnen.

1. Lage buitentemperatuur

Een warmtepomp haalt warmte uit de lucht of aarde en zet deze om in verwarmingswarmte. Bij lage buitentemperaturen is er minder warmte beschikbaar in de omgeving, waardoor de warmtepomp harder moet werken. Dit heeft tot gevolg dat het rendement iets lager is. Echter, zoals aangegeven in bron 2, blijft een warmtepomp zelfs bij -10°C nog steeds tweemaal zo efficiënt werken als een gasgestookte CV-ketel.

Belangrijk: Bij temperaturen onder -12 tot -15°C kan de warmtepomp niet langer voldoende warmte ophalen uit de omgeving en treden de elektrische verwarmingselementen in werking, wat aanzienlijk meer energie kost (bron 1).

2. Slechte isolatie van het huis

Een warmtepomp werkt efficiënter in goed geïsoleerde woningen. In slecht geïsoleerde huizen verlies je warmte sneller via muren, daken, ramen en deuren, waardoor de warmtepomp continu moet werken om de gewenste temperatuur te behouden. In bron 5 wordt dit genoemd als oorzaak 6 voor een koud huis bij gebruik van een warmtepomp.

Als het huis niet voldoende geïsoleerd is, is er een groter energieverlies, waardoor de warmtepomp minder effectief werkt. Dit is vooral merkbaar in de wintermaanden.

Oplossing: Verbeter de isolatie van het huis, bijvoorbeeld via het aanbrengen van spouwmuurisolatie, dakisolatie of het isoleren van vloeren en kelders. Dit zorgt voor minder warmteverlies en verbetert de prestatie van de warmtepomp.

3. Te hoge aanvoertemperatuur

Een warmtepomp werkt efficiënter bij lagere aanvoertemperaturen. Bij CV-ketels was het gebruikelijk om op 90°C te werken, maar bij een warmtepomp is dit niet nodig en zelfs ongunstig. Hoogere temperaturen zorgen voor lager rendement. In bron 4 wordt uitgelegd dat de aanvoertemperatuur van het verwarmingssysteem geregeld moet worden afhankelijk van de buitentemperatuur via een weersafhankelijke regeling.

Tip: Stel de thermostaat en verwarmingsaanvoer zo laag mogelijk in. Het is vaak voldoende om de aanvoertemperatuur rond 30-40°C te houden, afhankelijk van de isolatie en de buitentemperatuur.

4. Thermostaat niet correct geplaatst

De thermostaat geeft aan of de warmtepomp moet werken of rusten, afhankelijk van de binnenluchttemperatuur. Als de thermostaat bijvoorbeeld in een kamer staat waar vaak zonlicht binnenkomt of dicht bij een radiator, kan het apparaat onnauwkeurig reageren.

Oplossing: Plaats de thermostaat op een neutrale plek, ver weg van radiatoren, ramen of zonlicht. Dit zorgt voor een betrouwbaarder beeld van de werkelijke luchttemperatuur in het huis.

5. Hoge luchtvochtigheid

Een hoge luchtvochtigheid in de woning kan het gevoel van kou versterken, ook als de verwarming aanstaat. Vooral in wintermaanden kan dit optreden door slechte ventilatie of een slecht geïsoleerd huis. In bron 5 wordt dit genoemd als oorzaak 7.

Oplossing: Controleer de luchtvochtigheid in het huis met een hygrometer. De ideale luchtvochtigheid ligt tussen de 40-60%. Zorg voor voldoende ventilatie en overweeg eventueel een luchtontvochtiger te installeren.

6. Slechte onderhoudssituatie van de warmtepomp

Een warmtepomp die niet goed onderhouden is, kan minder efficiënt werken. Dit kan het gevolg zijn van vuil op de buitenunit, lekkages in het systeem of technische storingen. In bron 5 wordt dit genoemd als oorzaak 8.

Oplossing: Zorg voor regelmatig onderhoud van de warmtepomp, bijvoorbeeld een jaarlijks check-up door een erkend monteur. Dit voorkomt overmatige slijtage en zorgt voor een langere levensduur van het systeem.

7. Hybride warmtepomp en overgang naar gasvrije verwarming

Hybride warmtepompen combineren een warmtepompsysteem met een CV-ketel. Op extreem koude dagen of bij hoge warmtebehoefte springt de CV-ketel bij. In bron 2 en 7 wordt uitgelegd dat de efficiëntie in de winter iets lager kan zijn, omdat de CV-ketel moet bijspringen.

Oplossing: Overweeg bij een overgang naar een volledig gasloos verwarmingssysteem een warmtepomp te installeren die niet afhankelijk is van een CV-ketel, zoals een aarde-water of lucht-water warmtepomp.

Oplossingen en verbeteringen voor een warmtepomp in een oud huis

Het installeren van een warmtepomp in een oud huis kan uitdagingen met zich meebrengen, zoals een slechte isolatie of oude verwarmingsinstallatie. Hieronder vind je concrete oplossingen die je kunt overwegen.

1. Hybride warmtepomp installeren

In veel oude huizen is het praktisch en haalbaar om een hybride warmtepomp te installeren. Dit systeem gebruikt zowel de warmtepomp als een CV-ketel, waardoor je zeker bent van voldoende verwarming ook op koude dagen. In bron 3 en 6 wordt uitgelegd dat een hybride warmtepomp een goede tussenoplossing is voor huizen die nog niet volledig geïsoleerd zijn of waar de CV-ketel nog niet volledig vervangen kan worden.

Voordelen: - Minder gasverbruik. - Geen noodzaak om nieuwe leidingen aan te leggen. - Werkt goed op oudere huizen met een bestaande aardgasinfrastructuur.

2. Verbeteren van de isolatie van het huis

Een warmtepomp werkt het beste in goed geïsoleerde woningen. In een slecht geïsoleerd oud huis is het verlies aan warmte groter, waardoor de warmtepomp harder moet werken. Verbeteren van de isolatie is daarom essentieel.

Aanbevolen maatregelen: - Spouwmuurisolatie aanbrengen. - Dakisolatie aanvullen tot minimaal 200 mm. - Vloeren en kelders isoleren. - Dubbelglas of trippelglas installeren.

3. Aanpassing van de verwarmingsinstallatie

In een oud huis met een vloerverwarmingssysteem werkt een warmtepomp efficiënter, omdat vloerverwarming op lagere temperaturen kan werken. In bron 1 en 4 wordt uitgelegd dat vloerverwarming een passend systeem is voor warmtepompen.

Oplossing: Overweeg een upgrade naar vloerverwarming indien mogelijk. Dit zorgt voor een betere warmtedistributie en vermindert het energieverbruik.

4. Installatie van een weersafhankelijke regeling

Een weersafhankelijke regeling zorgt ervoor dat de aanvoertemperatuur van de verwarmingssysteem automatisch aangepast wordt aan de buitentemperatuur. Dit zorgt voor een hoger rendement van de warmtepomp. In bron 4 wordt dit uitvoerig besproken.

Voordelen: - Automatische aanpassing van verwarmingsvermogen. - Minder energieverbruik. - Gelijkmatige temperatuur in het huis.

5. Verwijderen van warmtebruggen

Warmtebruggen zijn zones in het huis waar de warmte sneller kan ontsnappen, zoals slecht geïsoleerde kozijnen of slecht afgestemde spouwmuurconstructies. Deze kunnen het rendement van de warmtepomp verlagen. In oudere huizen is dit vaak het geval.

Oplossing: Controleer op warmtebruggen en verbeter deze waar mogelijk. Dit kan gedaan worden door extra isolatie toe te voegen of door het gebruik van warmtebruggenverminderende materialen.

Conclusie

Een warmtepomp is een duurzame en energiezuinige oplossing voor het verwarmen van een huis, maar haar efficiëntie hangt af van meerdere factoren. In oudere huizen, die vaak slechter geïsoleerd zijn, is het belangrijk om de woning voor te bereiden op een warmtepompinstallatie. Oorzaken van een koud huis kunnen variëren van een slechte isolatie tot een te hoge aanvoertemperatuur of een slecht onderhouden systeem.

Door passende maatregelen te nemen, zoals het verbeteren van de isolatie, het installeren van een hybride warmtepomp of het aanpassen van de verwarmingsinstallatie, kan de efficiëntie van de warmtepomp aanzienlijk worden verbeterd. Het is belangrijk om te begrijpen dat een warmtepomp niet alleen het systeem betreft, maar ook het gehele verwarmings- en isolatiesysteem van het huis.

Een warmtepomp is een investering in de toekomst, maar het vereist wel planning en bereidheid tot aanpassing om het volledige potentieel te benutten.

Bronnen

huis
td